Biz zamanlar uzay dendiği zamanlarda bir çoğumuz bunu bir güneş, bazı gezegenler ve bir asteroit kuşağından ibaret olarak düşünürdük. Oysa şimdi Kuiper Kuşağı’ndaki Neptün’ün yörüngesinin ötesinde milyonlarca nesne olduğunu biliyoruz.
Bu uzak nesnelerden bazıları, on binlerce yıl boyunca milyarlarca kilometre yol kat ederek zaman zaman güneş sisteminin iç kısımlarını ziyaret eder. Böyle bir kuyruklu yıldız, kendine özgü yeşil tonuyla son zamanlarda manşetlerde sıklıkla karşımıza çıkıyor. Resmi adı Comet C/2022 E3 olan bu kuyruklu yıldız halk arasında da Yeşil Kuyruklu Yıldız olarak biliniyor.
Öncelikle korkmayın. Yeşil Kuyruklu Yıldız bir kıyamet alameti değil. Aslına bakarsanız her kuyruklu yıldız yakınlaşmasında benzer korkular halk arasında dolaşır. Tarihte kuyruklu yıldızlar genellikle büyük bir felaketin veya değişimin bir işareti olarak öngörülmüştür. Sonucunda insanları korkutan haberler her zaman çok okunur. Haberciler de bunu çok iyi bilir.
Örneğin 1909 yılında Halley Kuyruklu Yıldızı ile ilgili haberler giderek daha fazla kişinin korkmasına neden olmuş ve bu durum kısa süre içerisinde kitlesel bir histeriye dönüşmüştü. Detayları merak ederseniz buradan inceleyebilirsiniz. Dünya 1910’da Halley Kuyruklu Yıldızından Nasıl Kurtuldu?
Halley Kuyruklu Yıldızı tartışmasız tarihin en ünlü kuyruklu yıldızıdır. “Periyodik” bir kuyruklu yıldız olarak, yaklaşık her 75 yılda bir Dünya’ya geri döner. Bu da bir insanın onu yaşamı boyunca iki kez görmesini mümkün kılar. En son 1986’da kendisini gördük ve ve 2061’de geri dönmesini bekliyoruz.
Ancak aynı şey C/2022 E3 yani Yeşil Kuyruklu Yıldız için geçerli değil. Çünkü onun periyodu 50 bin yıldır. Yani her her 50 bin yılda bir dünyamıza yaklaşıp sonrasında uzaklaşır. Sonucunda en son 50 bin yıl önceki insanların bu kuyruklu yıldızı görme şansına sahip olduğunu düşünürsek korkmak yerine kendimizi şanslı hissetmeliyiz.
C/2022 E3 Yani Yeşil Kuyruklu Yıldız Nedir?
Kuyruklu yıldızlar, genellikle buz, toz ve kayalardan oluşan, asteroit benzeri gök cisimleridir. Kuyruklu yıldızlar, Neptün’ün yörüngesinin ötesinden gelirler ve birçok asteroit ve meteoroid gibi, yaklaşık 4.6 milyar yıl önce, Güneş Sistemi’miz ile birlikte var olmuşlardır.
Her en kadar isimlendirirken yıldız desek de kuyruklu yıldızlar, bir yıldız değildir. Kendi ışıklarını saçmazlar. Sadece Güneş’ten gelen ışığı yansıtırlar. Bir kuyruklu yıldızın parlak bir baş bölgesi, bu bölgenin içinde bir çekirdeği ve sönük bir kuyruğu vardır. Kuyruk her zaman Güneş’ten uzağa doğru yönelir. Toz ve buz karışımından oluşan çekirdek, kuyruklu yıldızın katı olan tek bölgesidir. Kuyruklu yıldızın baş ve kuyruk bölgesi ise gaz ve tozdan oluşur.
Kuyruklu yıldız Güneş’e yaklaştıkça ısınır ve çekirdek kısmındaki buzlar buharlaşmaya başlar. Buharlaşma sonucunda serbest kalan tozlar ortaya çıkan gazlarla birlikte çekirdeği sarar. Güneş ışınlarının etkisi ile bu gaz ve tozlar, Güneş’ten uzağa doğru sürüklenmeye başlar ve kuyruğu oluşturur. Kuyruklu yıldızın kuyruğu Güneş’e yaklaştıkça büyür, uzaklaştıkça kuyruk yavaş yavaş küçülecektir.
Resmi adı C/2022 E3 (ZTF) olan yeşil kuyruklu yıldız, 2 Mart 2022’de astronomlar tarafından Caltech’in San Diego’daki Palomar Gözlemevi’ndeki Zwicky Transient Facility teleskopunu kullanılarak keşfedildi. 12 Ocak’ta Güneş’e en yakın geçişini yaptı. Bu gök cismi Dünya’nın yanından en yakın geçişini 1 Şubat ile 2 Şubat arasında, yaklaşık 42 milyon kilometre ila 44 milyon kilometre arasında bir uzaklıkta yapacak.
Kuyruklu yıldız Dünya’ya yaklaştığında, gözlemciler onu Kuzey Yıldızı olarak da adlandırılan parlak yıldız Polaris’in yakınında soluk yeşil bir leke olarak görebilecekler. Kuzey Yarımküre’dekiler için gece yarısı ay battıktan sonra kuyruklu yıldızı izlemek için idealdir. Çoğumuz ışık kirliliğinden dolayı kendisini fark edemesek de muhtemel etkileyici görsellere bir sonraki günden itibaren erişeceğiz.
Yeşil Kuyruklu Yıldızlar Aslında Nadir Değildir
Kuyruklu Yıldız C/2022 E3’ten “nadir bulunan yeşil” bir kuyruklu yıldız olarak bahseden manşetler görmüş olabilirsiniz. Ancak bu tanımlamaya bir parantez açmak gereklidir. C/2022 E3’ü nadir yapan şey rengi değildir. Kuyruklu yıldızlar, yörüngedeki mevcut konumları ve kimyasal bileşimleri nedeniyle farklı ışık renklerini yansıtırlar.
Genel olarak kuyruklu yıldızların güneşe yaklaşırken ve Dünya’nın yanından geçerken yeşil görünmeleri alışılmadık bir durum değildir. Bu nedenle hayatınız boyunca birden fazla yeşil kuyruklu yıldız görebilirsiniz. Nadir olması, güneş sistemimizde 50.000 yıllık yörüngeye sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Sonucunda uzak atalarımızdan sonra bu yıldızı ilk görenler olacağız ve sonrasında da 50.000 yıl daha görme şansına kimse sahip olmayacak. Bu yeterince özel bir durumdur.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Green Comet Coming Close to Earth for First Time in 50,000 Years. Yayınlanma tarihi: 30 Ocak 2023; Bağlantı: https://science.howstuffworks.com/
- Kuyruklu Yıldız Yapalım; Yayınlanma tarihi: 15 Haziran 2022; Bağlantı: https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/
- Green comet will appear in the night sky for the first time since the Stone Age. yayınlanma tarihi: 1 Şubat 2023; Bağlantı:https://edition.cnn.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
