Bu yazımızda Shakespeare’in bir oyunu Portia’nın kutuları isimli bir bulmaca olarak karşınıza çıkacak.
Romeo ve Juliet, Machbet, Kral Lear gibi ölümsüz eserler ortaya koyan Shakespeare, şüphesiz İngiliz edebiyatının en etkileyici yazarları arasında yer almaktadır. William Shakespeare’in Olgunluk Dönemi komedyalarından biri olan Venedik Taciri 1596-1597 yılları arasında yazılmıştır. Bu oyunun biçim ve içerik özellikleri açısından Shakespeare’in yazarlık serüveninde önemli bir yer tuttuğu bilinmektedir.
Portia, William Shakespeare’in Venedik Taciri’nin kadın kahramanıdır. Ölen babasının tek varisi, genç ve güzel Portia evlilik çağına gelir. Fakat babasının vasiyeti üzerine kendi istediği birisiyle değil hatta onu isteyen her hangi birisiyle de değil yalnızca üç sandık arasından doğru sandığı bulan talibiyle evlenmek zorundadır. Bu hikayenin gerçek kısmı. Bu yazımızda Portia’nın kutuları bir bulmaca olarak karşınıza çıkacak.
ABD’li matematikçi, filozof ve bulmacacı Raymond Smullyan, söz oyunlarına ve paradokslara dayalı eğlenceli bulmacalarıyla tanınır. Hayatının daha önceki dönemlerinde konser piyanistliği ve illüzyonistlik yapan Smullayan, sonraları matematiksel mantık alanında başarılı bir akademik kariyer yapmıştır. Ancak esas ününü bulmaca kitaplarına borçludur. Aşağıda okuyacağınız Smullyan’ın hazırladığı bulmaca, Shakespeare’in Venedik Taciri adlı oyununa dayanmaktadır.
Aday Hangi Kutuyu Seçmeli?
Güzel Portia’nın biri altın, biri gümüş ve biri de kurşun olan üç kutusu, bu kutulardan birinin içinde de bir resmi var. Babasının vasiyetine göre, kendisiyle evlenmek isteyenlerin bu kutulardan birini seçmesi ve içinde resim olanı bulması gerekiyor. Bunu başaran kişi Portia ile evlenme şansını da yakalayacak.
Ancak Portia akıllı biriyle de evlenmek istiyor. Bu amaçla da kutuların üstüne aşağıdaki görselde gördüğünüz ifadeleri yazıyor. Sonrasında da, adaylara bu ifadelerden en fazla birinin doğru olduğunu söylüyor. Sizce seçim yapan damat adayı hangi kutuyu seçmelidir?
Cevabını birazdan okuyacaksınız ancak daha hikaye bitmedi. Bir aday da doğru kutuyu seçip Portia ile evlenme şansını yakalıyor. Ancak Portia bu durumdan çok da memnun değil. Zaman içinde eşinden ayrılıyor ve tekrar evlenmesi gündeme geliyor.
Portia adayı aynı kutu oyunuyla belirleyecek. Ancak bu sefer kutuların üzerindeki yazılar biraz daha farklı. Bu kez, yeni damat adayına kutuların üstündeki ifadelerden en az birinin doğru ve en az birinin yanlış olduğunu söyler. Peki o zaman şimdi, bu damat adayı hangi kutuyu seçmelidir?
Spoiler almamak adına soruyu çözene kadar aşağıdaki cevaba bakmamanızı öneririz. Kendi cevabınızı bulduktan sonra kontrollerini yapabilirsiniz.
Portia’nın Kutuları Problemlerinin Cevapları
Birinci sorunun cevabı: Resim gümüş kutunun içindedir. Altın ve kurşun kutuların üzerinde birbirinin karşıtları olan ifadeler bulunmaktadır. Bu da tam olarak birinin doğru olması gerektiği anlamına gelir. Bu durumda gümüş kutudaki ifade yanlış olmalıdır.
İkinci sorunun cevabı: Resim altın kutunun içindedir. Eğer resim bakır kutuda olsaydı, tüm ifadeler doğru olurdu. Resim gümüş kutuda olursa da tüm ifadeler yanlış olurdu. Bu durumda resim altın kutuda olmalıdır. Bu sayede iki ifade doğru biri yanlış olur.
Bir başka soru için göz atınız: Joseph Bertrand’ın Üç Kutu Paradoksunun Çözümünü Neden Herkes Yanlış Anlıyor?
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Can you solve it? The mystery of Portia’s caskets; yayınlanma tarihi: 13 Şubat 2017; Bağlantı: https://www.theguardian.com/
- Portia (The Merchant of Venice); Bağlantı: https://en.wikipedia.org/wiki/Portia_(The_Merchant_of_Venice)
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
