Satranç, dama ya da Go. Bunların hepsinin çocukların ( ve elbette yetişkinlerin) zeka gelişimine katkı sağlayacağı kuşkusuzdur. Ancak bunların yanında çeşitli becerilerin gelişimine katkı sağlayan kutu oyunları da vardır.
Kutu oyunu gelince aklınıza sadece Monopoly geliyorsa çağın biraz gerisinden geliyorsunuz demektir. Günümüzde kutu oyunları neredeyse bilgisayar oyunları kadar ilgi görüyor ve 7’den 70’e seviliyor. Bu yazıda çeşitli yıllarda, çeşitli ödüller almış 6 kutu oyununu tanıyalım.
Catan Kutu Oyunu
Catan, Klaus Teuber tarafından tasarlanmış, ilk kez 1995’te Almanya’da Kosmos tarafından Die Siedler von Catan olarak yayınlanmış çok oyunculu kutu oyunudur. Bu oyun1995 senesinin ‘En İyi Kutu Oyunu’ ödülü ve 2000 yılının ‘Yüzyılın Kutu Oyunu’ ödülü başta olmak üzere daha birçok uluslararası ödül sahibidir.
Oyunda oyuncular yerleşimci rolünü üstlenerek, yerleşim yerleri, şehirler ve yollar inşa ederek Catan adasında baskın güç olmaya çalışırlar. Catan oyununda amaç adanın hakimi olmaktır. Her tur zar atılır ve böylece üretim yapacak olan altıgen araziler belirlenir.
İlgili altıgen arazi üzerinde yapısı olan bütün oyuncular ilgili kaynakları – odun, buğday, tuğla, koyun ve demir – alır. Ardından tur sırasına sahip olan oyuncu dilerse diğer oyuncularla kaynak takası gerçekleştir, gelişim kartı satın alır veya yeni yapılar yapar.
Oyuncular hedeflerine ulaşmak için gerekli kaynakları elde etme olasılığına göre plan yapmalıdır. Bir kaynağı çıkaramazlarsa, başkalarıyla anlaşmalar yaparak ticaret yapılması gerekir.
Oyunu kazanmak için 10 zafer puanına ulaşmak gerekecektir. Zafer puanı toplamanın birden fazla yolu mevcuttur. Dilerseniz en uzun yol dizisini kurmaya çalışabilirsiniz. Ya da şövalye kartları biriktirerek en güçlü orduyu oluşturmanız da mümkündür. Ayrıca gelişim kartlarına önem vererek şehirlerinizi geliştirmeye de odaklanabilirsiniz.
Kutu oyunları dünyasında bir devrim yaratan Catan gördüğünüz gibi basit bir oyundan çok daha fazlasıdır. İşin güzel tarafı bu oyun Türkçe olarak da mevcuttur. Ayrıca bu oyunun daha küçük oyuncular için başka bir tasarımı daha mevcuttur.
Evolution
Evolution’da oyuncular, neslinin tükenmesini önlemek umuduyla bir türün evrimsel tarihi boyunca ona çobanlık yaparlar. Bunu yapmak için, rakiplerinin sürekli uyum sağlayan canavarlarına üstünlük sağlamaları gerekecektir. Bu nedenle de türün özelliklerini sürekli geliştirmeleri gerekir.
Bazı oyuncular, diğer oyunculara zarar vermek için Etçiller yaratma konusunda başarılıdır. Diğerleri korunmayı ve kendi işlerine bakmayı tercih eder. Evrim, her birine birden fazla zafer yolu vererek her iki oyun stilini de teşvik eder. Ve oyuncuların adapte olduğu ekosistemi nihai olarak belirleyen, masadaki oyun stillerinin karışımıdır.
Bu oyun esnasında biyoloji ders kitabında okuduğunuz bir çok kavramı kullanmanız gerekecektir. Ancak bu kesinlikle çok daha kolay ve eğlenceli bir biçimde olacaktır. Bu oyunun da Catan oyununda olduğu gibi çocuklar için olan bir versiyonu da mevcuttur. Ancak ne yazık ki oyun henüz Türkçe değildir.
Kingdomino
“Sen, krallığını genişletmek için yeni topraklar arayan bir Kralsın. En iyi arazileri bulmak için tüm toprakları, buğday tarlalarını, gölleri, dağları keşfetmelisin. Fakat dikkatli ol, başka Krallar da bu toprakları arzuluyorlar.” Bu okuduklarınız oyunun tanıtım cümleleridir ve aslında oyunun temasını da özetlemektedir. Oyuncular farklı manzara türlerine sahip domino ile krallıklarını teker teker inşa etmeye çalışırlar.
Oyun aslında klasik domino oyununa benzer. Her turda, her oyuncu mevcut krallıklarına bağlanmak için yeni bir domino taşı seçer. Bunu zaten mevcut krallığının bir arazi türüne eklemeye çalışır. Diğerlerine göre daha basit bir oyun olsa da, başarı için öngörü ve idari planlama gerekir.
Oyun, her oyuncu 5×5’lik bir ızgarayı tamamladığında (veya tamamlayamadığında) sona erer. Bu oyun da yukarıda verdiğimiz örnekler gibi 2017 ve 2018 senesinde pek çok ülkeden ödüller kazanmıştır. Türkçesi de mevcuttur.
Ejder Avcıları ( Dragonwood) Kutu Oyunu
“Ejder Avcısı olmak cesaret ister! Ejderleri bulmak için gireceğiniz efsanevi ormanın derinliklerinde sinirli devler, güleç goblinler ve tabii o çok bilinen korkutucu ateş üfleyenler yaşar!” Tanıtımdan da anladığınız gibi bu oyunda oyuncular birer ejder avcısıdır ve ormanda acımasız canavarlarla savaşmak zorundadır. Amaç bu canavarları bir biçimde öldürmek ve puan toplamaktır. Oyun turuncu ya da mavi ejderhayı yakalayınca biter.
Oyunda çeşitli stratejiler kullanılmak zorundadır. Oyuncu, başka bir oyuncu şans bulamadan bir ejderhayı alt etmek isteyebilir. Ancak başka bir kart çekmek için beklerlerse, ek bir zar atarak başarı şansını arttıracaktır. Oyunun ayrıntılı incelemesini bu videodan da izleyebilirsiniz.
7 Wonders
Antik dönemin Efes, Olimpos ya da Babil gibi en etkileyici 7 şehrinden birini yönetmeye hazır mısınız? Antik dünyanın 7 büyük şehrinden birinin liderisiniz. Kaynakları toplayın, ticari yollar geliştirin ve askeri üstünlüğünüzü arttırın. Sonucunda da geleceğe miras mimari harikası bir şehir inşa edin. Bunu ticaret, bilimsel ilerleme, sivil gelişme ve fetih yoluyla egemen olarak başarabilirsiniz.
Toplamda 3 çağdan oluşan oyunda, her çağın başlangıcında oyunculara 7 yapı kartı verilir. Herkes en gelişmiş şehri oluşturabilmek için elindeki yapı kartlarından, kaynaklarının yeterli olması koşuluyla, takip etmeyi planladığı stratejisine uygun olan bir tanesini alır. Sonrasında da elinde kalan desteyi yanındaki oyuncuya verir. Şehirler bu şekilde gelişir ve çağlarda bu şekilde ilerler.
Bütün oyuncuların şehirlerindeki yapılar, oyun sırasında herkes tarafından görülecektir. Bu nedenle oyuncuların diğerlerini takip ederek stratejilerinde revizyonlar yapmaları mümkün olur. Ek olarak bu oyun çocuklara ve elbette yetişkinlere tarihin en büyüleyici uygarlıklarından bazılarıyla tanışma şansı verir.
Photosynthesis ( Fotosentez)
Muhtemelen bu listedeki en dikkat çekici oyun olan Fotosentez, tamamen ağaç yetiştirmekle ilgilidir. Güneş ışığını bir kaynak olarak kullanan oyuncular, rakiplerinin kendi bölgelerine kök salmasını önleyerek, kendi ormanlarını büyütmek zorundadır.
Sonucunda ormanınızda ne kadar çok ağacınız olursa o kadar çok puan kazanırsınız. Ancak başarılı olmak için bir ekolojinin üyelerinin birbirlerini nasıl etkilediğine dair bir anlayış geliştirmeniz gerekecektir.
Şu ana kadar sadece 6 tane kutu oyunu tanıtsak da günümüzde en az bu oyunlar kadar etkileyici ve çeşitli bilimsel becerileri geliştirici oyun bulmanız mümkündür. Bunun için çeşitli başka platformları da inceleyebilirsiniz.
Örneğin BoardGameGeek çevrimiçi bir veritabanı ve forumdur. Oyun bilgisi, yaş sıralaması ve karmaşıklık derecelendirmesi sunar. Ayrıca ebeveynler ve oyun tutkunları tarafından yazılan incelemeleri de bulabilirsiniz. Sonrasında da fiyatlarını araştırabilirsiniz. Bu ipuçlarıyla, yeni bir klasik olmasını umduğumuz, aileniz için en iyi masa oyununu bulabilirsiniz. Ayrıca göz atmak isterseniz: Apartmanlar Oyunu: Soduku’dan Sıkılanlar İçin Bir Öneri
Kaynaklar ve ileri okumalar
- 7 brain-boosting board games to help kids think outside the box. Yayınlanma tarihi: 7 Nisan 2023; Bağlantı: https://bigthink.com/neuropsych/board-games-for-kids/
- West, S. Education: How to win at evolution. Nature 528, 192 (2015). https://doi.org/10.1038/528192a
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
