Günümüzde biliyoruz ki yapay zeka bir çok görevi insanlardan daha iyi ve aslında daha az maliyetli biçimde gerçekleştirebiliyor. Bu basit gerçek, muazzam bir ekonomik değer yaratmaya ama aynı zamanda eşi benzeri görülmemiş bir işsizliğe de neden olmaya hazır. İşin yapılış biçimindeki bu dönüşüm, yalnızca işsizlikle sonuçlanmakla kalmayacak, aynı zamanda potansiyel olarak bir dizi sosyal sorunu da ateşleyecektir. Ancak yine de güzel haber yapay zekanın aslında her şeyi yapamayacak olmasıdır.
Yapay zeka tarafından otomasyon riski en fazla olan işler, rutin ve giriş seviyesi işler olma eğilimindedir. İnsanlara göre en büyük avantajı, büyük miktarda veri içinde ince kalıpları tespit etme yeteneğinde yatmaktadır.
Bu nedenle, yazılımların düzenli olarak muhasebe ve veri girişi gibi rutin görevleri üstlenmesi gibi, yapay zeka da rutin beyaz yakalı işlerin yerini kolaylıkla alacaktır. Yapay zeka, robotik ile birleştirildiğinde, giderek karmaşıklaşan mavi yakalı işlerin de yerini kolaylıkla alabilecektir.
Buraya kadar çizilen tablo oldukça karamsar. Ancak, Dünya Ekonomik Forumu’nun İşlerin Geleceği Raporu 2020‘ye göre, yapay zeka belli işleri ortadan kaldırsa da, en az 60 milyon yeni iş kolu da yaratacak. Şimdi önümüzde iki seçenek var gibi gözüküyor.
Bunlardan ilki elbette gelecek için kaygı duymak. Ancak biz yine de bu seçeneği şu an için dikkate almayalım. Bunun yerine yapay zekanın neler yapıp yapamayacağına bakalım. Bu sayede, yapay zeka işimizin bazı kısımlarını ellerinden alsa bile, kendimizi ona karşı değil, onunla birlikte çalışmak için hazır hale getirebiliriz. Göz atmak isterseniz: Yakın Gelecekte Teknoloji Nedeniyle Var Olmayacak Meslekler
Yapay Zeka Ne Yapabiliyor?
Konuşmak: Telefona cevap vermek, aramaları yönlendirmek veya rutin soruları cevaplamak zorunda olmadığınızı hayal edin. Yapay zeka bunları kolaylıkla yapacaktır. Yapay zekanın bu rutin işlerle ilgilenmesi, diğer işlerle ilgilenmemiz için bize zaman verecektir.
Çeviri: Kabul edelim bir zamanlar yapay zeka tarafından yapılan çeviriler gerçekten çok kötü idi. Ancak günümüzde durum değişiyor. Yakında yapay zeka tarafından yapılan çeviriler neredeyse insanlar tarafından yapılanlar kadar iyi olacak gibi gözüküyor.
Bu eğer bir çevirmen olarak hayatınızı sürdürüyorsanız bu güzel bir haber değil. Ancak bizler gibi dil konusunda sıkıntı çekenlerin işlerini kolaylaştıracağı da neredeyse kesin.
Ulaşım: Artık araba kullanmak ve kaybolmak konusunda endişelenmenize gerek yok. Otonom otomobiller binek araç sektöründe bir devrime yol açarak otomotiv sektöründe de büyük bir dönüşüme neden olacak gibi görünüyor. Bugün olmasa bile çok yakında dünyanın hemen her yerinde hayatlarımıza dahil olacaklar. Bu da trafik ile boğuşurken direksiyon başında oturmak zorunda kalmayacağımız anlamına geliyor.
Yazı Yazmak: Aslında uzun zamandır yapay zeka gazete ve internet sitelerinde yazılar yazıyor. Ve bu yakın zamanda daha da yaygınlaşacak. Bunun, e postalarınızın otomatik olarak yanıtlanmasını sağlayarak, size ne kadar zaman kazandıracağını düşünün.
Yapay Zeka Ne Yapamaz?
Yaratıcılık: Yapay zeka makaleler, e-postalar ve hatta film senaryoları yazabilir. Ancak tüm bunlar için belli bir algoritmaya ihtiyaç duyar. Kendisi yaratıcı güçlerden yoksundur ve yeni fikirler üretemez. Farklı bir şey yaratmak için bir kalıbı değiştiremez. Yani yapay zekaya karşı yaratıcı beyinlerimiz en büyük gücümüzdür.
Empati. Yapay zeka empati ve şefkat gibi duyguları hissedemez veya bunlarla etkileşime giremez. Bu nedenle, başka bir kişinin anlaşıldığını ve önemsendiğini hissettiremez. Olası karşılıklı sohbetinizde, sohbetin aslında ne anlama geldiğini anlamaz.
Sohbet eden insanın sözleriyle aktardığı duyguları hissedemez. Tepkilerini duyguya uyacak şekilde ayarlayabilir, ancak duyguyu anlamaz. Yapay zeka bu alanda gelişse bile, bu teknolojinin empati gerektiren durumlarda insanların robotlarla etkileşimde rahat hissedecekleri bir yere getirmek son derece zor olacaktır.
Sağduyu sahibi olmaz. Sağduyu, doğru, gerçekçi, akla uygun ve yerinde yargılar verme yeteneğidir. İnsanların “sağduyusu”, dünyamızı dolduran nesnelerin, insanların, yerlerin ve diğer kavramların kalıcı zihinsel temsillerini geliştirmemizin bir sonucudur. Derin sinir ağları bu tür zihinsel modeller oluşturmaz.
Örneğin, Silikon Vadisi girişimcisi Kevin Lacker, OpenAI’nin en gelişmiş dil modeli olan GPT-3’e şu soruyu sordu: “Hangisi daha ağır, ekmek kızartma makinesi mi yoksa kurşun kalem mi?” Bir insan, hatta küçük bir çocuk için cevap açıktır: ekmek kızartma makinesi.GPT-3’ün yanıtı: “Bir kalem ekmek kızartma makinesinden daha ağırdır.” biçiminde oldu.
İnsanlar bu nesnelerin zihinsel modellerine sahiptir; ekmek kızartma makinesinin ne olduğunu ve kurşun kalemin ne olduğunu anlıyoruz. Buna karşılık, böyle bir soruyu yanıtlamak için GPT-3, istatistiksel kalıplara güvenir. İnternette tost makinelerinin ve kurşun kalemlerin göreli ağırlıkları hakkında pek fazla tartışma olmadığı için, GPT-3 dünya hakkındaki bu temel gerçeği kavrayamıyor.
Yapay Zekanın Temel Sorunu Neden Sonuç İlişkisidir
Günümüzün makine öğrenimi verilerdeki ince kalıpları ve ilişkileri belirlemede mükemmeldir. Ancak bu kalıpların altında yatan nedensel mekanizmalarını anlamak söz konusu olduğunda, pek de başarılı sayılmaz.
Bir örnek vermek gerekirse: doğru veriler ile beslenen bir makine öğrenimi modeli, güneş doğduğunda horozların öttüğünü tespit etmekte sorun yaşamaz. Ama horoz ötmesinin güneşin mi doğmasına neden olduğunu, yoksa tam tersini mi belirleyemez; aslında bu ayrımın şartlarını bile anlayacak donanıma sahip değildir. Yapay zeka alanı sebeplerden çok ilişkileri anlamak için tasarlanmıştır.
Nedensel akıl yürütme, dünyamızı nasıl anlamlandırdığımızı ve nasıl etkileşim kurduğumuzu şekillendiren insan zekasının önemli bir parçasıdır. Bir vazoyu düşürmenin vazoyu parçalayacağını, kahve içmenin bizi enerjik hissettireceğini, düzenli egzersiz yapmanın bizi daha sağlıklı yapacağını biliyoruz.
Ancak bunları yapay zeka yapamaz. Sebep ve sonucu anlayan yapay zeka geliştirmek, zorlu ve çözülmemiş bir sorun olmaya devam ediyor. Bu zorlukta ilerleme kaydetmek, gelecek nesil daha karmaşık yapay zeka için kilit bir anahtar olacaktır.
Tüm Bunlardan Ne Anlamalıyız?
Sonuç olarak yakın gelecekte bazı rutin ve insan ile etkileşim gerekmeyen işler yapay zeka tarafından üstlenilecektir. Bunun yanında rutin olmasına rağmen insan ilişkisi gerektiren işlerde ise insanlar ve yapay zeka birlikte çalışacaktır.
Örneğin geleceğin sınıfında yapay zeka ödevleri kontrol etmek ya da klasik sınavları notlandırmak için yer alabilir. Bu esnada da öğretmen, rutin işleri olmadan sadece sınıf içi etkileşim ile ilgilenecektir. Bir anlamda koçluk görevi üstlenecektir. Yani korkmayın yapay zeka sınıfları ele tamamen geçirmeyecektir.
Kısacası pek çok yerde okuduğumuz iç karartıcı geleceği unutun. Robotlar insanlar tarafından yapılan işlerin bir kısmını devralsa bile bu tam bir son anlamına gelmez. Örneğin sağlık sektöründeki robotları ele alalım.
Hasta takibi, çizelgelerin incelenmesi ve hatta ameliyat yapmaları mümkündür. Ancak onlarda eksik olan şey, insanları teselli edecek empatidir. Makineler zahmetli işleri üstlenebilse de, insanları iş fırsatlarını yok etmeden sadece entelektüel çalışmalar yapmaya itecektir. Bu da çok da ürkütücü bir gelecek senaryosu sayılmaz.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Artificial Intelligence Can not do these things; Yayınlanma tarihi:25 Haziran 2021; Bağlantı: https://www.analyticsinsight.net/
- What Artificial Intelligence Still Can’t Do; Yayınlanma tarihi: 1 Temmuz 2021; Bağlantı: https://www.forbes.com
Matematiksel
