17 Aralık 1903’te Orville ve Wilbur Wright, ya da bildiğimiz adı ile Wright Kardeşler, on yıllarca süren çalışmanın ardından, ilk motorlu uçuşu gerçekleştirdiler. Bu kısa uçuş sayesinde günümüzde dünyayı istediğimiz gibi dolaşabiliyoruz.
Bugün, Wright kardeşlerin ilk motorlu uçuşunu çok önemli bir buluş olduğuna herkes onay verecektir. Ancak işin ilginç tarafı onlarca yıl boyunca bu başarı kimsenin dikkatini çekmemişti. Kendi yaşadıkları bölgenin yerel gazetesi bile gazetesi “uçuşun önemli olamayacak kadar kısa” olduğunu söyleyerek başarılarını bildirmemişti.
Altı ay sonra, 1904’teki uçuşlarına katılmaları için basını davet ettiler. Ne yazık ki, mekanik sorunlar ve zayıf rüzgar bu uçuşu da mümkün kılmayacaktı. Muhabirler, önceki şüphelerinin haklı olduğuna ikna oldular ve Wright kardeşler bir kez daha göz ardı edildi. Ancak bu yine de onları çabalamaktan alıkoymayacaktı.
Wright Kardeşler Kimdir?
Wilbur Wright 1867’de ve kardeşi Orville Wright ise, 1871’de dünyaya geldi. Her ikisi de orta öğretim görmekle birlikte ailevi nedenlerden dolayı diploma alamadılar. Çocukların her ikisi de makineler konusunda yetenekli ve insanlı uçuş konusuyla ilgiliydiler.
1892 yılında bisiklet sattıkları, onardıkları ve imal ettikleri bir dükkan açtılar. Bu dükkan onlara kendilerini aşan ilgi alanları; uçuş araştırmaları için kaynak sağladı. Başlangıçta kardeşler uçağı icat etmeyi düşünmediler.Ünlü olmayı bile planlamadılar.
Bir tür katkı sağlayabileceklerini umarak, başkalarının havacılık hakkında yayınladıklarını gözden geçirdiler. İşte o zaman, sahada çok az ilerleme kaydedildiğini hayretle fark ettiler. 1899’da da uçuş sorunu üzerinde kendileri çalışmaya başladılar. Kardeşlerin karadan hava taşımacılığına olan dönüşü büyük ölçüde Wilbur tarafından yönlendirildi.
Wright Kardeşler Uçmayı Nasıl Başardı?
Wright Kardeşler bir motorlu uçak yapmaya kalkışmadan önce uçmayı öğrenmeleri gerektiğinin farkındaydı. Bu nedenle 1899’da uçurtma ve planörlerle çalışmaya başladılar. İlk planörleri bekledikleri kadar fazla kaldırma gücü üretmedi. Ertesi yıl, 1901’de test etmek için daha büyük bir model yaptılar, ancak bu planör daha da kötüydü.
Hesaplamalarının gerçek dünyadaki performanslarıyla örtüşmemesi nedeniyle kafası karışan kardeşler, sayısız deney yaptı. Bir rüzgar tüneli oluşturdular ve içinde 200’e kadar farklı kanat şeklini test ettiler. Testleri, en etkili kanat şeklini bulmalarını sağlayacaktı.
Wright kardeşler, en büyük sorunun uçağın havada nasıl kontrol edileceği olduğunu fark ettiler. Dolayısıyla da, zamanlarının ve çabalarının büyük kısmını uçağın uçuş sırasındaki denge ve kontrolünü sağlamak için yöntemler tasarlamaya harcadılar.
1902’de kardeşler üçüncü planörleri üzerinde çalışırken, pilot tarafından kanatlarla aynı biçimde hareket ettirilebilen bir dümen eklediler. Son planörleri başarılı bir şekilde uçtuğunda, “dünyanın ilk tamamen kontrol edilebilir” uçan makinesini yapmışlardı.
Bundan sonraki hedefleri ise motorlu bir uçak yapmak olacaktı. Ancak bir sorun daha vardı. Piyasada bulunan motorlar, uçan bir makinede kullanmak için çok yüksek bir ağırlık/ güç oranına sahipti. Wilbur ve Orville, bu sorunu çözmek için bisiklet mağazası köklerine geri döndüler. Sonucunda bisiklet tamircisi Charlie Taylor’ın da yardımı ile Wright kardeşler kendi motorlarını kendileri tasarladılar.
Buna ek olarak Wright kardeşler kendi pervanelerini de tasarlamak zorunda kaldılar. Başlangıçta, Wright’lar bir gemi pervanesi kullanmayı düşünmüşlerdi. Bunun işe yaramayacağını anladıklarında, yenilikçi bir fikir buldular. Sonucunda bisiklet zincirine benzeyen bir sistemle bir çift pervaneyi motora bağladılar. 1903’ün sonunda, motorlu uçakları teste hazırdı.
Wright Kardeşler’in Başarısı Neden Başlangıçta İlgi Çekmedi?
İlk uçuş 17 Kasım 1903’te, Kuzey Carolina’da Kill Devil Hill’ de yapıldı. Kardeşler o gün ikişer uçuş yaptılar. Orville Wright tarafından yapılan ilk uçuş 12 saniye sürdü ve 40 metre mesafe kat etti. Wilbur Wright ise 59 saniye boyunca toplam 275 metre uçmayı başaracaktı. Bu ilk uçuşların sadece 5 tanığı vardır ve başta da dediğimiz gibi haber ertesi gün oldukça az sayıda gazetede yer aldı.
Kitty Hawk’taki uçuşlarından sonra Wright kardeşler Dayton’a dönerek burada ikinci bir uçak -Flyer II- yaptılar. Bu uçakla 1904’te 105 uçuş gerçekleştirdiler, ancak bu uçuşlar da fazla ilgi çekmedi. Gelişmiş ve çok kullanışlı bir model olan Flyer III 1905 yılında yapıldı.
Kardeşler bir patent başvurusunda bulundular, ancak başarıları basının ilgisini neredeyse hiç çekmedi. Dayton yakınlarında yapmış oldukları onca uçuşa rağmen insanların çoğu uçağın icat edildiğine hala inanmıyorlardı.
Wright kardeşler tarih yazmış olsalar da, uçakları aslında yalnızca bir kavram kanıtıydı. Düz hat uçuşları yapabiliyordu, ancak tasarımın henüz toplum için herhangi bir pratik kullanımı yoktu. Neyse ki Wright kardeşler 1908 yılında kamunun kuşkularına bir nokta koydu.
Wilbur Wright yaptıkları uçaklardan birini Fransa’ya götürerek halka açık bir dizi uçuş gösterisi yaptı ve icatlarını Fransa’da pazarlayacak bir şirket ayarladı. Bu arada Birleşik Devletlerde de Orville Wright, Fransa’dakinin benzeri gösteriler düzenliyordu. Orville askeri bir sözleşme yapmak için ülkesinde gösteri yapmaya odaklandı.
Ancak 1908’de, Ordu gözlemcisi Thomas E. Selfridge’in yolcu olduğu Orville’in uçağı düştü. Selfridge kazada öldü ve Orville’in bacağı ve kaburgaları kırıldı, bunun sonucunda da hayatının geri kalanında sırt problemleri ve siyatik ağrısı çekti. Ancak Wright kardeşlerin başarılı uçuşları Birleşik Devletler hükümetini Savaş Departmanına uçak alınması için bir sözleşme imzalamaya ikna etmişti.
Sonuç Olarak;
Ancak Wilbur 1912’de tifoya yakalandığında kardeşlerin ivmesi aniden durdu. Wilbur bir ay sonra 45 yaşında öldü. Kardeşi olmadan Orville uçak tasarımları üzerinde çalışmayı bıraktı. Uçak şirketindeki hisselerini 1915 yılında satan Orville Wright 1948 yılına kadar yaşadı.
Değişimlere şüpheyle yaklaşmak akıllıcadır, ancak medyanın Wright kardeşlerin uçuşlarına ilgisizliği başka sebeplerden kaynaklanıyordu. 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, insanlar kuşlar gibi uçma konusunda karamsar bir bakış açısına sahipti.
Basın bunun başarılı olabilmesi için on yıllarca zamana ihtiyaç olduğunu söylüyordu ve Wright Kardeşler’in başarısız denemeleri de onların bu söylemlerini destekliyordu. Ancak tarih onların yanıldıklarını kanıtladı. Wright Kardeşler kargo taşımacılığından yolcu taşımaya ve uzay araştırmaları için gelecekteki deneyleri mümkün kılmaya kadar bir çok farklı biçimde 20. ve 21. yüzyılları şekillendirdi.
Yazımızın devamında göz atmak isterseniz: Tarihin En Büyük Deniz Faciası Olan Wilhelm Gustloff Gemisinin Batışını Neden Bir Çok Kişi Bilmiyor?
Kaynaklar ve ileri okumalar
- For years, the media ignored the Wright brothers’ breakthrough flight. Why?. Yayınlanma tarihi: 17 Haziran 2023 .Bağlantı: For years, the media ignored the Wright brothers’ breakthrough flight. Why?
- How the Wright Brothers Took Flight. Yayınlanma tarihi: 31 Ekim 2022. Bağlantı: How the Wright Brothers Took Flight
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
