Verileri görsel yollarla temsil etmenin birçok yolu vardır. Çubuk ya da pasta grafik hepimizin aşina olduğu yollardan bir kaçıdır. Ancak bilgiyi sunmanın eğlenceli bir başka yolu da, size nesnelerin nasıl farklı ve benzer olduğunu şekiller ile anlatan bir Venn şemasıdır.
İlk kez okul sıralarında tanıştığımız Venn şemaları günümüzde matematik, istatistik, mantık, dilbilim, bilgisayar bilimi ve iş dünyasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Venn şeması ise adını onu ilk defa resmileştiren İngiliz filozof ve matematikçi John Venn‘den (1834 – 1923) alır.
John Venn, Venn Şemalarını Neden Yaptı?
1834 yılında Birleşik Krallıkta doğan John Venn kariyerine bir kilise de başlasa da daha sonra Cambridge Üniversitesi’nde akademik hayata geçti. Venn’in en büyük başarılarından biri kümeleri görselleştirmenin bir yolunu bulması idi.
John Venn bu şemaları, 1880’de “Önerilerin ve Akılların Diyagramatik ve Mekanik Temsili Üzerine” başlıklı makalesinde ilk olarak tanımladı. Ancak bunu Venn şeması olarak değil “Euler çemberleri” adını verdiği şeyi kullanarak yapmıştı. Venn’in diğer önemli çalışmaları olasılık teorisi ve sembolik mantık ile ilişkiliydi.
Bu diyagramlar adını John Venn‘den alsa da aslında kökenleri çok daha eskiye gider. 1200’lerde, filozof ve mantıkçı Ramon Llull’un da benzer bir diyagram türü kullandığı bilinmektedir. Ayrıca 1600’lerin sonlarında Alman matematikçi ve filozof Gottfried Wilhelm von Leibnitz de çalışmalarına bu tarz diyagramları dahil etmiştir.
1700’lerde İsviçreli matematikçi Leonard Euler Venn Şemasının en doğrudan öncüsü olan Euler Çemberleri olarak bilinen şeyi icat etti. Aslında, John Venn kendi diyagramlarından bu nedenle Venn Şemaları olarak değil Euler Çemberleri olarak bahsetti. Amerikalı filozof Clarence Irving Lewis tarafından 1918 tarihli A Survey of Symbolic Logic adlı kitabında Venn şeması ismini ilk kullanan kişidir.
Venn şemaları kümelerin ve verilerin görselleştirilmesi faydalıdır, ancak şemaların asıl önemi, George Boole’un sembolik mantığın resmi bir bilim olduğu yönündeki fikirleri desteklemesi idi.
Venn Şeması Nasıl Çizilir?
Bu şemalar anlaşılması en kolay diyagram türüdür. Özellikle bir kaç ilişkiyi karşılaştırmak istiyorsanız sadece bakarak neler olup bittiğini kolayca görebilirsiniz. Diyelim ki bitki ve hayvan hücreleri hakkında bir Venn şeması yapmak istiyorsunuz.
İlk olarak, her biri hakkında açıklayıcı terimlerin bir listesini yaparsınız. Bir sonraki adım, birbiri ile kesişen iki çember çizmektir. Aslında, kaç şeyi karşılaştırmak istediğinize bağlı olarak, istediğiniz kadar çember kullanabilirsiniz.
Bu arada kullandığını şekil her zaman çember olmak zorunda da değildir. Bu dairelerin kesiştikleri bölgeye bitki ve hayvan hücrelerindeki ortak özellikleri yazarsınız. Yanlarda kalan kısımlara da sadece bitki ya da hayvan hücresine ait olan özellikleri yazarsınız.
Bazı Venn Şeması Örnekleri
Okullarda genellikle iki ya da üç kümenin karşılaştırılması için bu tip şemalar kullansak da aslında Venn Şemaları çok daha fazla ve farklı özelliklerde kümenin karşılaştırılmasında da kullanılabilir. Ancak bu tip şemaları elimiz ile çizmek zor olduğundan genelde bir uygulama tercih edilir.
İnternette size yardımcı olacak çok sayıda uygulamaya erişmeniz mümkündür. Bir örnek olarak dört kümenin karşılaştırıldığı bir şemaya göz atalım. Bu şema ile dört konu arasındaki ortak noktaları ve farklılıkları temsil edebilirsiniz.
Ancak günümüzde Venn şamaları farklı boyutlarda ve biçimlerde kullanılmaktadır. Örneğin görmeye pek alışık olmadığımız bir Venn şemasını aşağıya ekledik. Daha fazla Venn şeması örneği için kaynaklar kısmımıza göz atınız.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- The Venn Diagram: How Overlapping Figures Can Illustrate Relationships; Yayınlanma tarihi: 2 Kasım 2023. Kaynak site: Howstuff Works. Bağlantı: The Venn Diagram: How Overlapping Figures Can Illustrate Relationships/
- Venn: the man behind the famous diagrams – and why his work still matters today. Yayınlanma tarihi: 13 Nisan 2023. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Venn: the man behind the famous diagrams – and why his work still matters today
- 10 Types of Venn Diagrams That Help You Visualize Relationships; Bağlantı: https://www.makeuseof.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
