Bir zamanlar uzaya gitmek imkansız görünüyordu. Ancak şimdi yüzlerce insan Dünya atmosferini terk ederek uzaya doğru yola çıkıyor. Peki olası bir uzay yolculuğunda bavulunuzu nasıl hazırlamalısınız? Uzaya giderken yanınıza ne alabilirsiniz ya da alamazsınız? Tuz ve karabiberden basit bir kaleme kadar bazı nesnelerin neden uzayda yasak olduğunu öğrenin
Aslına bakarsanız pek çok şeyi evde bırakmalı ve elbette belirli bir süre için de olsa beslenme alışkanlıklarınızı değiştirmelisiniz. Bunun temel nedeni Dünya’nın aksine, uzayda yalnızca küçük miktarda yer çekimi olmasıdır. Bu nedenle de aşağıda okuyacaklarınız bir uzay yolculuğu için uygun değildir.
1. Uzayda Sandalyelere İzin Veriliyor mu?
Uzaydaki astronotların mobilyalar konusunda fazla endişelenmesine gerek yoktur. Sandalyeler gibi sıradan eşyalar yer çekiminin az olduğu durumlarda hiçbir amaca hizmet etmez. Bu nedenle de Uluslararası Uzay İstasyonunda (ISS) oturacak yer yoktur. Bunun da üç geçerli nedeni vardır. Öncelikle mikro yerçekiminde oturmak neredeyse imkansızdır. Ayrıca sandalyeler gibi alışık olduğumuz mobilyalar boşlukta yüzdüklerinde tehlike yaratabilirler. Son olarak da yerçekimi olmadan oturma ihtiyacı da hissetmezsiniz.
Bunun sonucunda da yerçekimi ivmesiyle Dünya’ya doğru düşerler.
Astronotlar Yemek Yerken Nerede Otururlar?
Uluslararası Uzay İstasyonunda geleneksel sandalyeler bulunmasa da astronotların yine de günde en az üç öğün yemek yemesi gerekiyor. Peki bu yemekleri yerken nerede oturuyorlar? Aslına bakarsanız oturmuyorlar. Sadece kendilerini havada süzülmemek için sabitliyorlar. Bu esnada elbette özel olarak paketlenmiş yemeklerini son derece de yavaş ve dikkatli biçimde yiyiyorlar. Sonuçta kimse yemek yerken yiyeceklerin etrafta uçuşmasını istemez.
2. Uzayda Kalem ve Kurşun Kalem Kullanılmasına İzin Veriliyor mu?
Tipik bir kurşun kalem grafitten yapılır ve etrafı ahşap ile kaplıdır. Grafit yumuşak, yağlı, kâğıt üzerinde iz bırakan, gri-siyah renkli katı bir maddedir. Grafit ile ilgili sorun aynı zamanda oldukça yanıcı bir madde olmasıdır. Ayrıca kolayca kırılma ihtimali vardır. Bunun sonucunda da ortaya grafit tozları çıkacaktır. Bunların tümü, yerçekimsiz bir ortamda yani uzaydaysanız yaşamı tehdit eden tehlikeler haline gelme potansiyeli taşımaktadır.
Aslına bakarsanız kurşun kalemler bir zamanlar uzayda kullanıldı. Hatta 1965 yılında NASA astronotlar için 34 mekanik kurşun kalem siparişi vermişti. Ancak kısa süre sonra bu fikrinden vazgeçti.
Kalemler, o zamandan beri her NASA insanlı uzay uçuşu görevinde kullanılmaktadır.
Astronotlar Uzayda Yazmak İçin Ne Kullanır?
Elbette astronotların uzaydayken rapor edecekleri çok şey var. Bunun içinde kalem kullanmaları gerekiyor. Bu nedenle her NASA uzay aracında uzaya fırlatılan, yerçekimine karşı dayanıklı bir kalem olan Fisher Space Pen adlı özel bir uzay kalemi var. Fisher’ın geliştirdiği bu kalem, tipik bir kalemden farklı olarak mürekkebin akması için için yerçekimine ihtiyaç duymaz. Bunun yerine sıkıştırılmış nitrojen bulunuyor.
3. Uzayda Ekmek Yemek Mümkün mü?
Hepimizin en çok tükettiği ürünlerden birisi olan ekmeğe uzay yolculuğu esnasında bir süre ara verilmesi gerekiyor. Sonucunda ufalanan yapısı nedeniyle ekmek, yerçekimsiz bir ortamda tüketmeye çok da uygun değil. Bu, ekmeğin kısa raf ömrüyle birleştiğinde, onu uzayda bulunmasına izin verilmeyen başka bir ürün haline getiriyor.
Astronotlar Uzayda Bunun Yerine Ne Yiyor?
Endişelenmeyin, astronotlar hâlâ fıstık ezmeli sandviç yiyebilir. Sadece ekmek yerine tortilla kullanmak zorunda kalacaklar. Diğer bir seçenek de pide veya gözleme, yani kırıntıları en aza indiren herhangi bir şey kullanmaktır.
4. Uzayda Gazlı İçecek İçmek Mümkün mü?
Eğer kolasız yapamıyorsanız, o zaman muhtemelen uzay size göre değildir. Aslında tüm gazlı içecekler uzayda yasaktır. Gazlı içeceklerde sodadaki baloncukları oluşturan gaz karbondioksittir. Sodanın soda olabilmesi için, bu kabarcıkların karbondioksiti serbest bırakmak için içeceğin tepesine yükselebilmesi gerekir. Bunun için, yani kabarcıkların daha ağır sıvıdan yükselmesi için yerçekimi kuvvetine ihtiyaç vardır.
Mikro yerçekimi nedeniyle, bu içeceklerdeki karbondioksit Dünya’da olduğu gibi ayrılıp yukarıya çıkmaz. Bu nedenle de bu içeceklerin uzayda tüketilmesi astronotlar için mide rahatsızlıkları anlamına gelir. Ayrıca, mikro yerçekimi nedeniyle bu içecekler muhtemelen uzayda yüzecek ve daha büyük bir karmaşaya neden olacaktır. Bu arada elbette boş içecek kutularının uzay aracına ekleyeceği ek kirlilikte söz konusudur.
Astronotlar Uzayda Ne İçer?
Astronotlar için en iyi seçenek sudur. Süt ve alkol uzayda tüketilmesi uygun olmayan içecekler arasındadır. Birçok nedenden dolayı ISS’de içki içmek kesinlikle yasaktır. Öncelikle sarhoş bir astronotun uzayda hızla ilerleyen milyar dolarlık bir uzay istasyonunu kontrol etmesi pek iyi bir fikir değildir. Ayrıca etanol uçucu bir bileşiktir ve ISS’deki değerli ekipmanlara zarar verebilir. Bu nedenle gargara ve el dezenfektanı gibi alkol içeren ürünler de yasaktır.
Elbette çeşitli içecek karışımlarının da suya eklenerek tüketilmesi mümkündür. Uzayda tercih ettiğiniz sıcak içeceğe krema, şeker veya tatlandırıcı eklemenin de ayrı bir yolu yoktur. Bu nedenle ISS’deki her astronot, fırlatmadan önce içeceklerini nasıl sevdiklerini gıda bilimi ekibine bildirmek zorundadır. Sonrasında da yapmaları gereken lezzet tercihlerine göre hazırlanan kuru karışıma sadece su eklemektir.
5. Uzayda Tuz ve Biber Yasak mı?
Evet uzayda baharatlar da yasak. Mikro yer çekiminin olduğu uzayda baharatlar da tıpkı ekmek için tehlike demektir. Sonucunda baharatlar kolaylıkla küçük parçalara ayrılarak hava temizleyicileri ve filtreleri tıkayabilir ve hatta ekipmana zarar verebilir. Bu nedenle de kullanılmaları yasaklanmıştır.
Ancak elbette bu astronotların her şeyi tatsız tuzsuz yediği anlamına gelmiyor. Bunun yerine küçük sıvı baharat paketleri kullanabiliyorlar. Ancak aktarımlarına göre, sürekli güncellenen menülere ve yemek seçeneklerine rağmen, hiçbir şey iyi bir baharatlı sosun veya ekstra lezzet katabilecek herhangi bir çeşnin yerini tutamaz gibi görünüyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Why These 6 Items Are Not Allowed in Space. Yayınlanma tarihi: 2 Ocak 2024. Kaynak site: Discovermagazine. Bağlantı: Why These 6 Items Are Not Allowed in Space
- Food in space: What do astronauts eat? Yayınlanma tarihi: 8 Ağustos 2022. Kaynak site: Space. Bağlantı: Food in space: What do astronauts eat?
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
