Uykunun bir kişinin öğrenmesinde önemli bir rol oynadığını hepimiz biliyoruz. Hafıza, motivasyon, ruh hali ve daha fazlası söz konusu olduğunda optimum performans için, hepimizin doğru miktarda bir uykuya ihtiyacımız var. Ancak hepimizin bir sorunu da bir günü 24 saate sığdıramaması. Üstelik bu 24 saatin yaklaşık üçte birini de uyuyarak geçiriyoruz. Peki bu zamanı boşa geçirmesek ve uyurken İngilizce ya da başka bir şeyi öğrensek harika olmaz mıydı?
Öncelikle elbette harika olurdu. Sonuçta bir kitaptaki bütün bilgileri sadece bir kaç gecelik uyku esnasında öğrenebileceğinizi düşünün. Bu, özellikle öğrenmeyi istediğiniz şey sıkıcı ise daha da çekici bir durum gibi gelecektir.
İşte tam da bu inançla sabah uyandıklarında konuyu öğrenmiş olacakları umuduyla öğrenciler uzun zamandır kitaplarının üzerinde uyuyorlar. Ya da bunun yerine kitaptaki bilgileri seslendirerek sabaha kadar uyku esnasında bu ses kaydını dinlemeye çalışıyorlar. Bunlar harika öneriler dediğinizi duyar gibi oluyorum. Ancak ne yazık ki bunların hiçbiri bir işe yaramaz.
Aslında, bazen hipnopedi olarak da anılan, uyku destekli öğrenmenin pek çok savunucusu bu tekniğin potansiyeli ile ilgili birçok güçlü iddia ileri sürmüşlerdir. Amazon.com, uyurken bize bilinçaltı mesajları ileten ve bu sayede istediğimizi öğrenmemize yardımcı olduğunu iddia eden uygulamalar ve bunun için tasarlanmış bir dizi ürün içermektedir.
Uyku destekli öğrenme aynı zamanda birçok popüler kitapta, televizyon programında ve filmde de ele alınmış popüler bir konudur. Peki ama uyurken İngilizce ya da başka bir şey öğrenme fikri nereden aklımıza geldi?
Uykuda Öğrenme Konusunda Yapılan Bir Kaç Çalışma
1942 yılında Professor Lawrence Leshan bir yaz kampında uyumakta olan yirmi tırnaklarını yiyen delikanlının bulunduğu odada, “Tırnaklarım biber gibi acı” cümlesinin kaydedildiği bir ses kaydını, arka arkaya 54 gün çocuklar uyuduktan sonra çaldı.
Deney boyunca bir hemşire rutin tıbbi tarama sırasında çocukların tırnaklarını kontrol etti. Çocuklardan sadece biri alışkanlıktan vazgeçmiş gibi görünüyordu. Ancak bir sorun çıktı ve ses kaydını dinlettiği cihaz bozuldu. Ancak LeShan’ın deneyden vazgeçmeye niyeti yoktu.
Bu sefer ses kaydının yerini kendi aldı. Her gece çocukların odalarında 300 kez aynı cümleyi tekrarladı: “Tırnaklarım biber gibi acı”. Devamında yapılan kontroller gösterdi ki iki hafta içinde 7 öğrenci daha tırnaklarını yemekten vazgeçmişti. LeShan yüzde 40 başarı sağlamıştı. Bu, uykuda öğrenmenin işe yaradığı anlamına mı geliyordu?
Uzunca bir süre, çoğu araştırmacı buna inanmaya eğilim gösterdi. 1947’de Kuzey Carolina Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma, bir grup öğrencinin uykuda öğrenme makinesinin yardımıyla bir dizi sözcüğü daha çabuk öğrenebildiklerini gösterdi.
1952’de George Washington Üniversitesi’nde yapılan başka bir araştırma, uykuda eğitimin bir dizi Çince sözcüğü ezberlemeyi hızlandırdığını bildiriyor. Bir grup araştırmacı, denizcilere uyurken Mors kodunu dinlettiler. Bu denizcilerin Mors alfabesinde diğer denizcilerden üç hafta daha hızlı biçimde ustalaştığı görüldü.
Eski Sovyetler Birliği’nden yapılan diğer çalışmalar da insanların uyku sırasında kaset kayıtlarını dinlerken sözcükler veya cümleler gibi yeni materyaller öğrenebilecekleri iddiasını destekliyor gibiydi. Araştırmalar arka arkaya olumlu sonuçları ortaya koyuyordu. Yine de bu ilk olumlu raporlar, çok önemli bir alternatif durumu gözden kaçırıyorlardı.
Uyku esnasında dinlenilen ses kayıtları aslında denekleri uyandırmış olabilirdi! Sorun şu ki, olumlu etkiler gösteren hemen hemen tüm çalışmalar kasetleri dinlerken deneklerin gerçekten uykuda olduklarından emin olmak için beyin dalgalarını izlememişti. Devamında açıkça uyuduklarından emin olmak için deneklerin beyin dalgalarını izleyen daha kontrollü çalışmalar, uyku destekli öğrenme için çok az kanıt sunmuş veya hiç kanıt sağlamamıştır.
Uyurken İngilizce Öğrenmek Mümkün mü?
2019 yılında yapılan bir çalışma bu konuda bir miktar umut vaat ediyor gibiydi. “Uyurken yeni bir dil öğrenin!” kötü bir reklamın başlangıç sloganı gibi gelecektir. Ancak araştırma bunun kısmen doğru olabileceğini söyledi. Elbette kast edilen akşam uyurken bir kaset dinleyip sabah uyandığınız zaman kendinizi bir anda İngilizce konuşurken bulmanız değil. Ancak araştırmacılara göre bu yeni kelimeler öğrenme yeteneğinizi geliştirebilir.
Almanca konuşan çalışma katılımcıları, var olmayan bir yabancı dili temsil eden sözde kelime çiftlerini ve çevirilerini sunan bir ses kaydının sesiyle uyudular. Amaç, bilinçsiz bir seviyede olsa bile, kelimelerin hastanın hafızasında bir tür iz bırakıp bırakmayacağını görmekti. Katılımcılar uyurken bir kaydın çaldığını bilmedikleri için, beyinlerinin bazı kelimeleri daha önce duyduğunun farkında değillerdi.
Uyandıkları zaman katılımcılara uykularında duydukları bilmedikleri kelimeleri, çeşitli objeler ile karşılaştırarak büyüklüklerine göre sıralamaları istendi. Sonuçta araştırmacılar rastgele şanstan yüzde 10 daha yüksek bir doğruluk oranında, katılımcıların bunu doğru şekilde sınıflandırabildiklerini buldular.
Peki bu uykuda İngilizce öğrenmenin mümkün olduğunun bir kanıtı mı? Hayır değil. Bu mümkün olsaydı emin olun etrafta bir tane bile dil okulu bulunmazdı. Bu nedenle boşuna size bu tip vaatlerde bulunan öğrenme setlerine para harcamayın. Ancak beyninizi de hafife almayın.
Siz Uyusanız Bile Aslında Beyniniz Uyumaz
Uyurken hiçbir şey yapmıyormuşsunuz gibi görünse de aslında beyniniz oldukça meşguldür. İronik olarak, beyninizin yaptığı şeylerden biri, uyanıkken yaptığınız tüm bilgileri pekiştirmektir. Uyku sırasında beyniniz, kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe bir şeyler taşımakla meşguldür. Beyninizin bunu yapması için ihtiyaç duyduğu şeyi ise biraz huzur ve sessizliktir.
Yani beyniniz eskileri depolamaya çalışırken yeni deneyimlerden korunmaya ihtiyaç duyar. Bu bilgi özellikle güçlü (bir kova soğuk su gibi) veya özellikle anlamlı (adınızın söylenmesi gibi) olmadıkça, beyniniz gelen duyusal bilgilere kapıları kapatır. Beyninize duyusal bilgi alamadığınız için de uykuda bir şey öğrenemezsiniz.
Uykuda öğrenme kasetlerinin işe yaradığını düşünüyorsanız bunun nedeni büyük olasılıkla bu sesler nedeniyle uykunuzdan uyanmanız ve gerçekten kopuk kopuk da olsa söylenenleri duymanızdır. Ancak unutmayın ki tamamen uyanıkken bu bilgileri dinlemek çok daha verimli ve etkilidir. Bu sayede hem paranızdan tasarruf etmiş olursunuz hem de kaliteli bir gece uykusu uyursunuz.
Uyuyan beyin dediğimiz gibi boş durmaz. Uyku öğrendiğimiz şeyleri pekiştirmemize yardımcı olur; böylece bu yeni becerileri yeni durumlara uygulama esnekliği kazanırız. Yani uykuda öğrenmek mümkün olmasa da uyuyarak gün boyunca öğrenilenlerin pekiştirilmesi olanaklıdır.
Bu nedenle, yeni bir dil öğrenmek istiyorsanız, bunu eski moda şekilde yapmanız gerekmektedir. Ayrıca göz atmak isterseniz: İlk 20 Saat Kuralı Nedir? 20 Saatte Öğrenme Nasıl Mümkün Olabilir?
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- New Study Says We Can Prime Our Brains to Learn While We Sleep. Yayınlanma tarihi: 1 Şubat 2019; Bağlantı: https://www.discovermagazine.com/
- Eric H. Chudler, Lise A. Johnson; Quick Answers to Quirky Questions About the Brain; W. W. Norton & Company; 2017
- Logie, Robert & Maylor, Elizabeth & Sala, Sergio & Smith, Geoff. (2004). Working memory in event‐ and time‐based prospective memory tasks: Effects of secondary demand and age. European Journal of Cognitive Psychology – EUR J COGN PSYCHOL. 16. 441-456. 10.1080/09541440340000114.
- Druckman, D., & Bjork, R. A. (Eds.). (1994). Learning, remembering, believing: Enhancing human performance. National Academy Press.
Matematiksel
