Hayatımızı bir koşuşturma içinde geçirdiğimiz bu günlerde bazı hayvanların gerçekten de hiç acelesi yoktur. Buna bir örnek Orta ve Güney Amerika’nın son derece tehlike dolu ormanlarında hayatta kalmayı başaran tembel hayvanlardır.
Dünyanın en yavaş memelileri olan tembel hayvanlar saatte yalnızca 1,6 kilometrelik bir hıza sahiptir. Ancak bu hıza rağmen yüzyıllardır soylarını sürdürmeyi başarmışlardır. Onların olağanüstü dayanıklılığının sırrı, uyuşuk doğalarında saklıdır. Tembel hayvanların yavaş gitmesinin nedeni yedikleriyle yakından ilgilidir.
İki Ve Üç Parmaklı Tembel Hayvanlar Ne Yer?
Tembel hayvanların hepsi bize aynı görünse de aslında iki ana tür vardır: iki ayak parmaklı ve üç ayak parmaklı tembel hayvanlar. Üç parmaklı tembel hayvanların hem el hem de ayaklarında 3’er parmak vardır. İki parmaklı tembel hayvanların ayaklarında 3’er, ellerinde ise 2’şer parmak bulunmaktadır.
İki parmaklı tembel hayvan türleri, üç parmaklı türlerinden biraz daha büyüktür ve günümüzde yaşayan en büyük tembel hayvan türüdür. 58-70 cm boya ve 4-8 kg ağırlığa kadar büyüyebilirler.
İki parmaklı tembel hayvanlar omnivordur, yani bitki ve hayvanları tüketir. Beslenmeleri meyveler, yapraklar, böcekler ve küçük kertenkeleleri içerir. Öte yandan, üç parmaklı tembel hayvanlar yalnızca yaprakları ve çiçek tomurcuklarını yiyebilirler. Diğer bitki yiyen hayvanların çoğunun aksine, saplardan veya köklerden uzak dururlar. Koalalar da tembel hayvanlar gibi tırmanmaya uygun pençelere sahiptir, genellikle geceleri daha aktiftirler ve yalnızca yaprakları yerler.
Dünyada üç parmaklı tembel hayvan ve koala gibi sadece çok çok az yaprak yiyen hayvanın bulunmasının çok iyi bir nedeni vardır. Yaprakların besin değeri çok düşüktür ve çok az enerji içerirler. Bu, koala ve tembel hayvanın çok az enerjiyle hayatta kalmanın bir yolunu keşfetmesi gerektiği anlamına geliyor. Tembel hayvanların ve koalaların enerjilerini düşük tutmak için keşfettikleri şey ise bol bol dinlenmek ve çok sık hareket etmemektir.
Tembel Hayvanlar Bir Zamanlar Daha Farklı Görünüyordu
Tüm tembel hayvanlar, eski çağlardan kalma bir memeli üst takımı olan Xenarthra’ya mensuptur. Bu grupta tembel hayvanlar ile birlikte armadillolar ve karıncayiyenler yer alır. Bu ilginç hayvanlar acayipliklerini yaklaşık 80 milyon yıl önce, Güney Amerika’nın bir ada olduğu evrede birlikte evrilmelerine borçludur.
O dönemlerde deniz algleriyle beslenen dev sucul tembel hayvanlar; yeraltında yaklaşık 2 metre genişliğinde tüneller kazan dev kazıcı tembel hayvanlar olduğunu biliyoruz. Ayrıca bir fil büyüklüğünde olan dev karasal tembel hayvanlar da vardı. Aslına bakarsanız kendilerinin bir zamanlar aşağıdaki gibi göründüğü düşünülmektedir.
Ancak zaman içinde tüm bu türler yok oldu ve geriye sadece bugün bildiğimiz bir avuç minik ağaçlarda yaşayan kuzenleri kaldı. Yine de tembel hayvan grubu diğer bir çok türden daha uzun süre yaşamayı başardı. Peki ama bunu nasıl başardı?
Tembel Hayvanlar Hayatta Kalmak İçin Yavaş Hareket Etmek Zorundadır
Tembel hayvanlar ağaçların tepesinde yaprakları yiyerek yaşamlarını sürdürürler. Ancak bu yaprakların çoğu, yemeye çok da uygun değildir. Ayrıca çiğnemek tembel hayvanların uzmanlık alanına girmez. Aslında üç parmaklı tembel hayvanların ön dişleri yoktur ve ağızlarının arkasındaki dişler oldukça küçüktür. Tembel hayvanın gizli silahı aslında kocaman göbekleri daha doğrusu mideleridir.
Midelerinde birden fazla bölme bulunur ve burada bol miktarda bakteri yaşar. Bu bakteriler ile simbiyotik yaşam kurmuş olan tembel hayvanlar, yaprakları bakteriler sayesinde sindirirler. Ayrıca inanılmaz yavaş bir metabolizmaya sahiptirler. Vücut ısıları da çoğu memelinin vücut ısısından daha düşüktür. Kendilerini ısıtmak için ağaçtan sarkmaları ve güneşlenmeleri bu nedenledir.
Sanılanın aksine tembel hayvanlar tüm gün uyumazlar. Bu hayvanlar günde ortalama 9,6 saat uyurlar. Günün (ve gecenin) çoğunu sessizce ağaçlar da asılı durup hiç kıpırdamadan, gözleri açık halde boşluğa bakarak geçirirler. Dediğimiz gibi bu uyanık ama hareketsiz halleri, enerji tasarrufu yapmaları ve nihayetinde varlıklarını sürdürmeleri için şarttır.
Vahşi Doğada Hayatta Kalmayı Nasıl Başarır?
Elbette doğada bu hayvanın peşinde bir çok canlı vardır. Gelişmemiş kulakları ve gözleriyle tembel hayvanlarının bu yırtıcılarla başa çıkması kolay değildir. Ancak onlar bir kamuflaj ustasıdır. Kürklerindeki özel oyuklar su toplar ve birbirinden farklı alg ve mantar türleri için hidroponik bahçe görevi görür. Bu da tembel hayvana yeşilimsi bir renk verir. Sonucunda yeşil renge hareketsiz durmalarını da eklediğiniz zaman onların ağaçların arasında fark edilmeleri çok da kolay değildir.
Tembel hayvanlar yalnızca tuvalet ihtiyaçlarını gidermek için ağaçtan inerler. Orman zeminine yaptıkları zahmetli yolculuk hem enerji açısından pahalı hem de çok tehlikelidir. Sonucunda bir anda görünmezlik pelerini ortadan kalkmış olur. Bu da onları jaguar gibi yerde yaşayan yırtıcıların keskin gözlerine karşı açık hedef haline getirir. Ölümlerinin yarısından fazlası tahminen bu esnada gerçekleşmektedir.
Tembel hayvanların ortalama yaşam süresi türlere göre değişir. İki parmaklıların vahşi yaşamdaki ortalama ömürleri bilinmemektedir. Ancak gözetim altında olanların ortalama 20 yıl civarında yaşadığı bilinmektedir. Üç parmaklı olanlar ise vahşi doğada 25-30 yıla kadar yaşarlar.
Sonuç olarak
Ne yazık ki, ormanlardaki ağaçlar kesildiğinde, tembel hayvanlar ve koalalar yiyecek ve eş bulmak için daha uzaklara gitmek zorunda kalır. Buda onları tehlikelere veya kalabalık yollara maruz bırakır. Ağaç evlerini kaybetmeleri, dünyada kalan tembel hayvanların sayısında büyük bir düşüşe yol açtı. Bunun bir sonucu olarak da tembel hayvan türlerinin altısından ikisi soyları tükenmekte olan hayvanlar listesinde.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Sloths: The World’s Slowest Mammals. Yayınlanma tarihi: 27 Kasım 2018; Bağlantı: https://www.livescience.com/27612-sloths.html
- Why Do Some Animals Live Life in the Slow Lane?. Yayınlanma tarihi: 17 Ekim 2016; Kaynak site: National Geographic. Bağlantı: Why Do Some Animals Live Life in the Slow Lane?
- Mendoza JE, Peery MZ, Gutiérrez GA, Herrera G, Pauli JN. Resource use by the two-toed sloth. (Choloepus hoffmanni) and the three-toed sloth (Bradypus variegatus) differs in a shade-grown agro-ecosystem. Journal of Tropical Ecology. 2015;31(1):49-55. doi:10.1017/S0266467414000583
- Pauli, Jonathan & Peery, M. & Fountain, Emily & Karasov, William. (2016). Arboreal Folivores Limit Their Energetic Output, All the Way to Slothfulness. The American Naturalist. 188. 000-000. 10.1086/687032.
Matematiksel
