1984’te piyasaya sürülen Tetris oyunu, 90’lı yıllardan itibaren en popüler oyunlardan biri haline geldi. Bunun en önemli nedenlerinden birisi oynamasının kolay olmasıydı. Oyunda yapmanız gereken yukarıdan düşen şekilleri satırları yok edecek biçimde yerleştirmektir. Oyun ilerledikçe şekiller daha gelir ve yığın ekranın en tepesine ulaştığında oyun sona erer.
Birçok kişi oyunu onlarca yıldır oynasa da, Ocak 2024’e kadar kimse Tetris oyununu bitirememişti. Oyunu bitirmek, oyuncunun taşları oyunun skoruna yetişemeyecek kadar hızlı hareket ettirmesi ve oyunun çökmesine neden olması anlamına gelir. Oyun 29. seviyeden sonra öylesine hızlanır ki insan parmaklarının yetişemeyeceği bir hal alır.
Tetris’e 2022 yılında ilk kez bir yapay zekâ tarafından meydan okundu ve StackRabbit adlı yapay zekâ oyunu bitirmeyi başardı. Bu sayede bizler de Tetris oyununun bir sonu olduğunu gördük. Ancak yine de hiç kimse bir insanın Tetris oyununu bitirebileceğini düşünmüyordu.
Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nin Oklahoma eyaletinde yaşayan 13 yaşındaki Willis Gibson bu konuda herkesi şaşırttı. 11 yaşından beri oyunu oynayan Gibson, kendisinin dahi beklemediği bir başarıya imzasını attı ve 157. bölüme ulaşmayı başardı. 38 dakika süren uğraşın ardından da Tetris’i yenen ilk insan olarak tarihe geçti.
Bu haber bir çok kişi için meydan okumadan daha fazlasını ifade etmese de, Tetris oyununu kazanmanın belirsiz vaadinden çok daha fazlası vardır. Çünkü oyuncu, oyun parçalarını manipüle etmek için belli geometrik becerileri kullanır ve Tetris oyunu, bir oyuncunun uzamsal akıl yürütmesini hem test eder hem de geliştirir.
Tetris oyunu nasıl oynanır?
Tetris oyunu basit bir görsel-uzamsal görev içerir. Ekranın üstünden rastgele bir dizi blok düşer. Düşen figürlere tetromino denir ve yedi farklı konfigürasyonda birbirine bağlı dört kareden oluşur.
Oyuncunun amacı şekilleri döndürerek ve hareket ettirerek düz satırlar oluşturmaktır. Tamamlanmış bir satır ekrandan temizlenir ve bu da aşağıdaki yığılmayı azaltır. Ne kadar uzun süre devam edebilirseniz, puanınız o kadar yüksek olur.
Tetris’in nasıl ortaya çıktığına dair hikaye de ilginçtir. Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi’nde araştırmacısı olan Aleksey Pajitnov, 1980’lerin başında işyerindeki Electronika 60 bilgisayarında boş zamanlarını bulmaca geliştirerek değerlendiriyordu. Çalıştığı makinenin grafiksel bir ekranı yoktu ve bu yüzden oyunları metin kullanılarak gösteriliyordu. İlk Tetris oyunu ise aşağıda gördüğünüz gibiydi.
Ancak yine de Tetris oyunu Pajitnov’un meslektaşlarının çoğunu etkilemeyi başarmıştı. Oyun kısa süre sonra çeşitli Sovyet organizasyonlarındaki çoğu bilgisayarda yer aldı. Pajitnov, Macaristan’daki bir meslektaşına bir kopya gönderdiğinde, oyunun kaderi değişecekti. Macaristan’da Andromeda Software’den Robert Stein Tetris’i gördü ve haklarını almak için Pajitnov’a yaklaştı.
Pajitnov faks yoluyla ilgilendiğini bildirdi. Stein faksı aldı, ancak sözleşme yapmadan, 1987 Las Vegas Tüketici Elektroniği Fuarı’nda haklarını sattı. Oyun ABD’de ilk kez pazarlandığında büyük bir heyecan oluşturdu. Birçok insan oyunun sahibi olmak için bilgisayarlarını yenilemeyi dahi göze aldı. Bunun nedeni, oyunun sadece IBM tabanlı PC’lerde çalışmasıydı.
Amiga, Atari, Microsoft ve daha bir sürü şirket oyunun kendilerine ait sürümlerini piyasaya sürdü. Ancak ardından birçok oyun şirketini ve Tetris’in sayısız yinelemesini kapsayan uzun bir hukuk mücadelesi geldi. 1980’lerin sonlarında, Nintendo Game Boy konsolu için, Tetris’in uygun oyun olduğunu fark etti. O zamandan beri de oyun neredeyse her yerde mevcut oldu.
Tetris oyunu dönüşümsel geometri ile yakından ilgilidir
Mekansal görselleştirme, üç boyutlu düşünme ve iki veya üç boyutlu görüntüleri zihinsel olarak yönlendirme becerisini tanımlar. Bir yere gitmek için harita kullandıysanız, Legolarla oynadıysanız veya bir çekmecedeki eşyaları düzenlediyseniz mekansal görselleştirmeyi kullanmışsınızdır. Yani gezegendeki her insan, bir dereceye kadar bu yeteneğe sahiptir. Bu beceri kısmen doğuştan gelen bir yetenektir, ancak kısmen de öğrenilir.
Mekansal görselleştirme sıklıkla bilim ve matematikle eşleştirilse de, diğer meslekler de mekansal görselleştirmeyi kullanır. Örneğin sanatçılar üç boyutlu nesnelerin yan yana nasıl görünmesi gerektiğini belirlemek için mekansal görselleştirmeden faydalanır. Bir şeyin ne büyüklükte olduğu, belirli bir açıdan nasıl göründüğü ve çevresel uyaranlara kıyasla nasıl görünmesi gerektiği, mekansal görselleştirme becerileri ile ilişkilidir.
Mekansal görselleştirme dönüşümsel geometri adı verilen bir matematik disiplininin de temel bileşenidir. Matematikte, dönüşüm geometrisi veya dönüşümsel geometri alıştırmasında, öğrencilerden bir şekli x ve y koordinatlarıyla temsil etmeleri ve ardından şeklini ya da boyutunu değiştirmeden, bir konumdan diğerine taşımak için gerekli olan öteleme ve döndürme gibi dönüşümleri belirlemeleri istenir.
Basit görünse de dönüşümsel geometri, matematikteki birçok ileri düzey konunun temelini oluşturur. Mimarlar ve mühendisler, gerçek dünyayı temsil eden planları çizmek için dönüşümleri kullanırlar. Animatörler ve bilgisayar grafik tasarımcıları da dönüşümsel geometri kavramlarından faydalanırlar.
Kalkülüs ve diferansiyel geometri de dönüşümü kullanır. Optimizasyon kavramı, bir durumu bir fonksiyon olarak temsil etmeyi ve ardından o fonksiyonun maksimum veya minimum değerini bulmayı içerir. Optimizasyon problemleri genellikle öğrencinin bir veya daha fazla değişkeni işlemek için dönüşümleri kullandığı grafiksel gösterimleri içerir.
Sonuç Olarak
Birçok öğrenci için dönüşüm geometrisi egzersizleri sıkıcıdır. Ancak Tetris gibi oyunlar öğrencilerin bu kavramları dinamik ve ilgi çekici bir şekilde kavramasına yardımcı da olur. Ayrıca araştırmalar, travmatik bir olay yaşadıktan sonraki saatlerde yaklaşık 20 dakika Tetris (veya benzeri bir oyun) oynamanın sonraki müdahaleci anıları azaltmaya yardımcı olabileceğini de göstermektedir. Bu nedenle arada bir oyun oynamak bir çok kişiye iyi gelecektir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Anyone can play Tetris. But architects, engineers and animators alike use the math concepts underlying the game. Yayınlanma tarihi: 28 Şubat 2024. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Anyone can play Tetris. But architects, engineers and animators alike use the math concepts underlying the game.
- De Lisi R, Wolford JL. Improving children’s mental rotation accuracy with computer game playing. J Genet Psychol. 2002 Sep;163(3):272-82. doi: 10.1080/00221320209598683. PMID: 12230149.
- Cherney, I.D. Mom, Let Me Play More Computer Games: They Improve My Mental Rotation Skills. Sex Roles 59, 776–786 (2008). https://doi.org/10.1007/s11199-008-9498-z
- Wai, Jonathan & Lubinski, David & Benbow, Camilla. (2009). Spatial Ability for STEM Domains. Aligning Over 50 Years of Cumulative Psychological Knowledge Solidifies Its Importance. Journal of Educational Psychology. 10.1037/a0016127.
- Hagenaars MA, Holmes EA, Klaassen F, Elzinga B. Tetris and Word games lead to fewer intrusive memories. When applied several days after analogue trauma. Eur J Psychotraumatol. 2017 Oct 31;8(sup1):1386959. doi: 10.1080/20008198.2017.1386959. PMID: 29152159; PMCID: PMC5678449.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
