New York’un gökyüzü siluetinde kolaylıkla fark edilen Citicorp Binası, özellikle 45 derece eğimli çatısıyla dikkat çeker. Ancak bu benzersiz yapı mühendisliği, ciddi bir hataya yol açtı. Eğer bu hata fark edilip düzeltilmeseydi, bina güçlü bir fırtınada aniden çökebilirdi.
59 kat yüksekliğindeki bu yapı, Midtown Manhattan’daki en uzun üçüncü bina olmasının yanı sıra tamamlandığı 1977 yılında dünyanın en yüksek yedinci binasıydı. Benzersiz mimarisi ve mühendislik yenilikleriyle tanınan bina, tamamlanmasından kısa süre sonra ciddi bir yapısal kusur içerdiği fark edilerek büyük bir kriz yaşandı. Bu sorun, müdahale edilmeseydi büyük bir felaketle sonuçlanabilirdi.
Citicorp Center İle İlgili Soru Neydi?
Binanın tasarımı, dönemin ünlü mühendislerinden William J. LeMessurier tarafından gerçekleştirildi. Tasarımın en önemli noktalarından biri, binanın altında yer alan St. Peter Kilisesi’nin korunmasıydı. Bu nedenle yapı, köşelere değil her kenarın ortasına yerleştirilen sütunlar üzerinde yükseliyordu. Kilisenin korunmasını sağlamak amacıyla yapılan bu sıra dışı sütun düzeni, binaya zarif bir görünüm kazandırırken aynı zamanda mühendislik açısından karmaşık bir sorun ortaya çıkardı.
St. Peter Kilisesi’ni çevreleyen bu tasarımda, sütunların stabilitesini sağlamak için özel bir çelik çerçeve geometrisi kullanıldı. Çerçeve, yüklerin düzgün bir şekilde dağıtılmasını sağlıyor ve binanın ortasındaki dar bir merkezi sütun yapıya ek stabilite kazandırıyordu. Bu merkezi sütun, aynı zamanda binanın asansörlerini taşıyordu. Yapı, kilisenin korunmasına izin veren, estetik açıdan etkileyici bir çözüm sunuyordu.
LeMessurier’in tasarımı yalnızca işlevsel değil, aynı zamanda hafifliğiyle de dikkat çekiyordu. Citicorp Binası’nın çelik iskeleti yaklaşık 25 bin ton ağırlığındaydı, bu da onu Empire State Binası gibi benzerlerinden çok daha hafif hale getiriyordu (Empire State’in iskeleti yaklaşık 60 bin tondu). Hafifliği nedeniyle, rüzgar yüklerinden kaynaklı salınımları dengelemek için, bina yenilikçi bir sistemle donatılacaktı.
Bu sistem, binanın üst katlarında bulunan yaklaşık 410 tonluk bir beton bloktan oluşuyordu. Bu sistem, binanın sallanmasını sürtünme yoluyla azaltıyor ve yapıyı daha stabil hale getiriyordu.
Citicorp Center İle İlgili Sorun Neydi?
Citicorp Binası, modern mimaride estetik ve mühendisliğin birleşiminin bir örneği olarak öne çıkıyordu. Ancak, binanın inşası sırasında yapılan bir tasarım değişikliği, bu mükemmel yapıyı büyük bir riske maruz bıraktı. Bağlantı noktalarının kaynak yerine cıvatalarla sabitlenmesi, tasarımın beklenmedik şekilde zayıflamasına yol açtı.
Bu değişiklik, binanın çapraz rüzgarlara karşı savunmasız hale gelmesine neden oluyordu. Çapraz rüzgarlar, binanın bağlantı noktalarına beklenenden çok daha büyük yükler bindiriyordu. William J. LeMessurier, bu sorunu fark ettiğinde, tasarımın beklenenden çok daha zayıf olduğunu ve sürekli 100 kilometre hızla esen bir rüzgarın yapıyı yüzde 50 ihtimalle yıkabileceğini hesapladı.
Bu hatanın fark edilmesi, tamamlanmasından yaklaşık bir yıl sonra, 1978 yılında gerçekleşti. Mühendislik öğrencisi Diane Hartley, binanın tasarımıyla ilgili bazı sorular sormak için LeMessurier ile iletişime geçti. Hartley’nin profesörü, köşelerde olmayan sütunların yapıyı zayıflatabileceği konusunda şüphelerini dile getirmişti.
LeMessurier, başlangıçta kendinden emin bir şekilde tasarımın bu sorunu çözdüğünü açıkladı. Ancak bu konuşma, LeMessurier’i tasarımı tekrar incelemeye yöneltti. Yapılan hesaplamalar, tasarımın ciddi bir risk içerdiğini gösterdi.
LeMessurier, hatasını fark ettikten sonra hemen harekete geçti. Sorunu Citicorp yöneticilerine bildirdi ve çözüm olarak tüm cıvatalı bağlantıların çelik plakalarla güçlendirilmesini önerdi. Güçlendirme çalışmaları hızla başlatıldı. Onarımlar, binanın bağlantı noktalarını güçlendirmek için gece gündüz devam etti. Yaklaşık üç ay süren çalışmalarda, 200’den fazla bağlantı noktası kaynak işlemleriyle sağlamlaştırıldı
Binanın Güçlendirme Çalışmalarının Başlaması
Tamir süreci devam ederken, Manhattan’a doğru yaklaşan Hurricane Ella, büyük bir tehdit oluşturdu. Neyse ki, kasırga yön değiştirerek New York’u teğet geçti ve yapı üzerindeki tamirat tamamlandı. Güçlendirme çalışmaları, Eylül 1978’de tamamen sona erdi. Onarımlar tamamlandıktan sonra yapılan testler, binanın dünyanın en sağlam gökdelenlerinden biri haline geldiğini gösterdi.
Sonuç olarak
Bu onarım 8 milyon dolardan fazlaya mal oldu. Ancak yine de Citicorp’taki yöneticiler, LeMessurier’i bunun için cezalandırmadılar. Onun açık sözlülüğünden etkilendiler ve avukatlarını ondan uzak tuttular. Diane Hartley ise 2000’lerin başında konu ile ilgili bir BBC belgeseli görene kadar binlerce kişinin hayatını kurtarmaktan sorumlu olduğunun farkına varmayacaktı.
Citicorp Binası’ndaki bu kriz, mimarlık ve mühendislik dünyasında önemli dersler sundu. Diane Hartley’nin dikkatli gözlemleri ve LeMessurier’in hızlıca çözüm üretmesi, binlerce insanın hayatını kurtardı. Citicorp Binası bugün hâlâ New York’un en dikkat çekici yapılarından biri olarak ayakta duruyor. Bu bina, hem mimari hem de etik açıdan bir başarı hikayesi olarak kabul ediliyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- A Potentially Disastrous Design Error; Nisan 2016; Bağlantı: https://www.damninteresting.com/
- The New York disaster that never happened: How one phone call from an architecture STUDENT saved the 915ft Citigroup skyscraper from crashing onto Manhattan during a hurricane. Yayınlanma tarihi: 21 Nisan 2014; Bağlantı: https://www.dailymail.co.uk/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
