Günümüzde Stendhal sendromu aynı zamanda Floransa sendromu olarak da bilinir. Bu sendrom, bireylerin nesnelere, sanat eserlerine veya çok güzel ve eski çağlara ait fenomenlere maruz kaldığında ortaya çıktığını iddia ettikleri kalp çarpıntısı, bayılma, kafa karışıklığı ve hatta halüsinasyonlar içeren psikosomatik bir durumdur. Peki ama bu ilginç sendrom tam olarak nedir?
1817 yılında Stendhal takma adı ile bilinen Fransız yazar Marie-Henri Beyle, Floransa’ya bir yolculuk yaptı. Bu yolculuğun amacı, insanlık tarihindeki en dikkate değer üç kişinin, filozof Niccolò Machiavelli, sanatçı Michelangelo ve astronom Galileo Galilei, mezarlarını barındıran Santa Croce Bazilikası’nı ziyaret etmekti.
Sanat ve bilimin gelişiminde önemli bir rol oynayan bu kişiler Stendhal üzerinde çok güçlü bir etki bırakmıştı. Ancak yolculuğunun ardından bir sorun vardı. Kendini zihinsel ve fiziksel olarak huzursuz hissediyordu. Kendisi bu deneyimini aşağıdaki biçimde kaleme aldı. Bu sayede de Stendhal Sendromu ile tanışmış olduk.
Aslında deneyimini kelimelere döken ilk kişi de Stendhal değildi. Bu olayın yaşanmasından iki yüzyıl önce Longinus, güzellikle karşılaşmanın getirdiği benzer bir huzursuzluk duygusunu tanımlamıştı. Ancak yazarın tanımlamasından gurur duyan İtalyan bilim insanları ve kültür eleştirmenleri bu sendromun adını Stendhal ile eşleştirmeyi tercih etti.
Stendhal Sendromu Nedir?
Stendhal sendromu fikri ilk olarak İtalya’da doğdu. Aslında bugüne kadar konuyla ilgili yapılan kapsamlı çalışmaların çoğu da bu ülkeden geldi. 1989’da, Floransa’daki Santa Maria Nuova hastanesi, şehirdeki müze ve galerilerden ambulansla getirilen 106 acil vakanın tümünün bir kaydını yayınladı. Bildirilen semptomlar oryantasyon bozukluğu ve baş dönmesinden; kalp çarpıntısına, halüsinasyona ve kimlik kaybına kadar devam ediyordu.
Sendrom, sonunda psikiyatrist Graziella Magherini tarafından bir psikiyatrik bozukluk olarak tanımlandı. Ancak zihinsel bozukluklar kılavuzu olan DSM-5’e henüz dahil edilmedi. İlk tanımlamalar bu sendromun Floransa’ya özgü bir durum olduğunu dile getiriyordu. Zaten sendromun ikinci adının Floransa sendromu olması da buradan geliyor.
Ancak sonraki araştırma makaleleri, hastanenin sendromun belirli bir yere özgü olduğu fikrine itiraz etti. Sonuçta İtalyan sanatı, psikosomatik tepkiler uyandıran tek sanat olamazdı. 2005’te Brezilyalı bir beyin cerrahı olan Edson Amâncio, Rus romancı Fyodor Dostoyevski‘nin Basle’deki müzeye yaptığı ziyarette Hans Holbein’ın başyapıtını incelerken Stendhal Sendromu’nun semptomlarını yaşadığına dair kanıtlar olduğunu öne süren bir makale yayımladı.
2010 yılında da Dr. Iain Bamforth, Marcel Proust’un da bu durumdan muzdarip olduğunu iddia etti. Ayrıca psikolog Sigmund Freud ve Carl Jung’un Stendhal Sendromu’nu andıran deneyimler yaşadığını ileri sürdü. Günümüzde ise sinirbilimciler, Stendhal sendromunun varlığını kabul ediyor. Bu durumun aslında güzelliği takdir etme yeteneğimizin getirdiği evrensel bir deneyim olduğu konusunda hemfikirler.
Konu İle İlgili Makul Bir Açıklama Var mı?
2017 yılında yayınlanan bir makale, sendromu “sanatsal veya tarihi eserlere maruz kalmanın neden olduğu nadir bir psikiyatrik durum” olarak tanımladı. Ardından, Stendhal sendromu için farklı açıklamalar yapılacaktı. Bunlardan biri, sendroma atfedilen semptomların aslında fiziksel yorgunluğun bir sonucu olduğunu iddia ediyordu.
Sonuçta bir günde bir veya daha fazla müzeyi gezmek kolay bir iş değildir. Özellikle zamanınız az ise ve tıbbi bir rahatsızlığınız olduğunda bu, büyük miktarda enerji gerektirir. Floransa’nın acil servislerine kayıt yaptıran kişilerin çoğunun yoğun programları olan turistler idi. Bu açıdan bakıldığında, bu teori oldukça akla yatkın gibi gözüküyor.
Bazıları, Stendhal sendromunun sanatın kalitesiyle fazla ilgisi olmadığını savundu. Bu durumun bir yer veya sanat eseri görmek için çok uzaklara seyahat eden kişilerin duygu durumuyla ilgili olduğunu iddia etti. C. Michael Hall ve Stephen J. Page bu tarz yolculukları, kişiyi duygusal patlamalara eğilimli kılan bir kendini gerçekleştirme süreci olarak tanımladı. Teoride, sanata ilgili bir kişinin, örneğin Leonardo da Vinci’nin Mona Lisa’sından, resimler hakkında hiçbir şey bilmeyen birinden daha fazla etkilenmesi mantıklıdır.
Sonuç Olarak;
Ancak elbette tüm bu açıklamalar bir yere kadar kabul görüyor. Sonucunda ortaya çıkan tepkilerin beynimizde nasıl işlendiğini öğrenmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. O zamana kadar kesin olarak söyleyebileceğimiz tek şey, Floransa’yı ziyaret ederseniz ve maneviyata önem veren biriyseniz, Stendhal sendromuna yakalanma riskinizin daha yüksek olduğudur.
Sonuçta hatırlatalım. Bu sendrom ile ilgili vakalar günümüzde hala bildirilmeye devam ediyor. Ancak unutmayalım, arka planda yaşanan durum ne olursa olsun, sanat hem bedeniniz hem de ruhunuz için iyidir.
Kaynaklar ve İleri Okumalar
- Stendhal syndrome: Can beautiful art make you mentally ill? ; Yayınlanma tarihi: 19 Ocak 2022; Kaynak site: Big Think. Bağlantı: Stendhal syndrome: Can beautiful art make you mentally ill/
- Stendhal syndrome: The travel syndrome that causes panic; Yayınlanma tarihi: 11Ocak 2022; Bağlantı: Stendhal syndrome: The travel syndrome that causes panic/
- Amâncio, Edson. (2005). Dostoevsky and Stendhal´s sydrome. Arquivos De Neuro-psiquiatria – ARQ NEURO-PSIQUIAT. 63. 10.1590/S0004-282X2005000600034.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
