Sağ ya da sol el kullanmanın dövüşme ile ne ilgisi var? Çoğumuzun sağ elini baskın el olarak kullanma nedeni, kalbimizi korumak olabilir mi?
Dünya geneline bakıldığında; tüm nüfusun yüzde % 10 ila % 13,5 arasının solak olduğu tahmin ediliyor. Bu insanların bir kısmı her iki elini de kullanabilirken bir kısmı sadece sol elini kullanıyor. Bu durumda her on insandan dokuzu sağ elini kullanıyor. Peki ama neden çoğumuz sağ elimizi kullanıyoruz? Sağ ile sol el kullananlar arasındaki, bu dengesizlik nereden kaynaklanıyor?
Aslına bakarsanız insanların neden çoğunlukla sağ elini kullandığının cevabını henüz tam bilmiyoruz. Bunun nedenleri ile ilgili, bugüne kadar çok sayıda araştırma yapıldı. Tüm bu araştırmalar esnasında daha çok genetik farklılıklar ve beyin yapısıyla ilgili hipotezler ortaya atıldı. Günümüzde solakların beyinlerinin, genetik farklılıklar veya beyin gelişimi sırasındaki çevresel stres etkenleri nedeniyle sağ el kullananların beyinlerinden biraz farklı biçimde organize edildiğini biliyoruz. Ancak bunun nedeni konusunda elimizde sadece hipotezler var.
Bu hipotezlerden birisi de savaşta bir avantaj sağladığını öne süren dövüş hipotezidir. Bu hipoteze göre solaklığın nadir olması, dövüşen kişilere bir avantaj sağlar. Ancak solaklığın bir sağlık maliyeti de olduğu için daha az sıklıkta görülür. Bununla birlikte, bu hipotez ile ilgili önemli bir sorun, öngörülen sağlık dezavantajının çalışmalarla desteklenmemesidir. Genel olarak bakıldığında, solak insanlar sağ elini kullananlara göre daha fazla sağlık sorunu yaşamamakta ve daha kısa yaşam sürmektedirler.
Bu göze çarpan sorunun farkına varan İsveç’teki Lund Üniversitesi ve Birleşik Krallık’taki Chester Üniversitesi’nden üç bilim insanı, mevcut verilerle daha iyi uyum sağlayan dövüş hipotezine yönelik bir güncelleme önerdi. Onların tezi, sağ elini kullanan insanların aslında daha büyük bir dövüş avantajına sahip olduğunu ileri sürüyor.
Atalarımız Hangi Elini Daha Çok Kullanıyordu?
Binlerce yıl önce insanların hangi elini kullandığını bilmenin bir yolu olmadığını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Bunu anlamanın bazı akıllıca yolları vardır. Sonuçta tercih ettiğimiz el ile daha fazla iş yapma eğilimi gösteririz. Bunun bir sonucu olarak da kullanmayı tercih ettiğiniz kol genellikle diğerinden biraz daha uzundur. Ayrıca koldaki kemikler de biraz daha kalındır.
Bu yaklaşımla, paleoantropologlar, bir milyon yıl önceki uzak atalarımızın soldan ziyade sağ elini kullandıkları sonucuna vardılar. Ayrıca çok uzun zamandır ağırlıklı olarak sağ elimizi kullandığımızı gösteren başka bir kanıt daha var.
Bin yıl boyunca, insan ataları taş aletler yaptılar. Günümüzde bu taş aletler üzerinde yapılan incelemeler hangi elin taşı tuttuğunu ortaya koyuyor. Bu da tercih edilen el hakkında bize bir fikir verebiliyor. Bu kanıtlara göre, yakın kuzenlerimiz Neandertaller, sağ elini kullanıyorlardı. Bu durumdan da sağ el kullanımının sadece günümüzde değil geçmişte de daha baskın olduğunu anlıyoruz
Neden Sağ El Kullanma Dövüş Esnasında Avantaj Sağlar?
Aslında, erkeklerin solak olma oranı kadınlara göre biraz daha yüksektir. Dahası, araştırmalar sol elini kullananların dövüş sporlarının yanı sıra tenis, beyzbol ve voleybol gibi el-göz koordinasyonu gerektiren sporlarda da sağ elini kullanan insanlardan daha iyi performans gösterdiğini gösteriyor. Bunun nedeni muhtemelen oyuncuların daha nadir oldukları için sol elini kullananlara karşı rekabet etmeye alışık olmamalarıdır.
Peki neden sağ el kullanma dövüşme esnasında bir avantaj sağlıyor? Araştırmacılara göre bunun nedeni de, kalbin konumuyla ilgili. Kalbin yaklaşık dörtte üçü sol hemitoraksta yer alır ve bu da göğsün sol tarafını ölümcül bir darbe için hassas bir hedef haline getirir.
Sonucunda türümüz varoluşunun büyük bölümünde yaptığı savaşların çoğunda mızrak gibi elde taşınan, sivri uçlu silahlar kullanmak zorundaydı. İnsanlar savaşırken, silahı tutmak için kullanılan el, göğsün hangi bölgesinin savunmasız olacağını belirler. Bir mızrağı sol el ile tutmak göğsün sol tarafını ve dolayısıyla kalbin büyük bir kısmını düşmana doğru döndürecektir. Öte yandan mızrak sağ elde olduğunda savunmasız kalbimiz düşmandan daha uzak bir konumda olacaktır.
Dahası, savaşta mızrak saldırılarını engellemek için boşta kalan bir sol kol avantaj sağlar. Tüm bunlar, sağ elini kullanan insanların ölümcül bir saldırıdan daha fazla korunabileceği anlamına gelir. Sonucunda sağ elini kullanmak türümüzün devamı için avantaj sağladıysa da zaman içinde sol eli kullanmaya neden olan genlerin aktarımının daha az olmuş olması olasıdır.
Sonuç Olarak
Bu araştırma, neden çoğumuzun sağ elini kullandığının bir cevabı olabilir. Ancak ikna edici olsa da henüz kanıtlanmamıştır. Solaklık başlı başına ilgi çekici bir olgudur. Ancak bilim insanları konuyu sadece bu nedenle incelemezler. El tercihini etkileyen genlerin belirlenmesi, beynin ve diğer vücut fonksiyonlarının lateralizasyonu temeline ışık tutar.
Sonuç olarak nedenini bilemesek de %90’ımız bin yıllardır sağ elimizi kullanıyoruz ve kullanmaya da devam edecek gibi görünüyoruz. Bütün bunlar, solakların kendilerini özel hissetmek için birçok nedeni olduğu anlamına gelir, çünkü sonuçta insanların büyük çoğunluğu solak değildir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- A violent theory explains why most people are right-handed. Yayınlanma tarihi: 29 Nisan 2023 Kaynak site: Big Think. Bağlantı: A violent theory explains why most people are right-handed
- Zickert, Nele & Geuze, Reint & van der Feen, Fleur & Groothuis, Ton. (2018). Fitness costs and benefits associated with hand preference in humans. A large internet study in a Dutch sample. Evolution and Human Behavior. 39. 10.1016/j.evolhumbehav.2018.01.001.
- 1. McManus C. Half a century of handedness research: Myths, truths; fictions, facts; backwards, but mostly forwards. Brain and Neuroscience Advances. 2019;3. doi:10.1177/2398212818820513
- Groothuis TG, McManus IC, Schaafsma SM, Geuze RH. The fighting hypothesis in combat: how well does the fighting hypothesis explain human left-handed minorities? Ann N Y Acad Sci. 2013 Jun;1288:100-9. doi: 10.1111/nyas.12164. PMID: 23742682.
- Faurie, Charlotte & Raymond, Michel. (2005). Handedness, homicide and negative frequency-dependent selection. Proceedings. Biological sciences / The Royal Society. 272. 25-8. 10.1098/rspb.2004.2926.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
