Hepimiz hayvanları sevsek de söz konu olan şey sivrisinekler olduğu zaman çoğu zaman aynı duyguları paylaşmayız. Özellikle havalar ısındığı zaman sivrisinekler bir çoğumuzun yaşantısını zorlaştıracaktır. Ancak kimi insanlar sivrisinekler tarafından hiç ısırılmazken, kimileri de tüm sivrisineklerin kendilerine saldırdığını düşünebilir. Peki, sivrisinekler bazı insanları neden daha çok ısırır? Gelin bu sefer de onları anlamaya çalışalım.
Nedenleri sıralamadan önce küçük bir not düşelim. Aslında çevrede gördüğünüz her sivrisinek ısırmaz. Sadece dişi sivrisinekler ısırır. Bunun nedeni yumurta üretmek için kana ihtiyaç duymalarıdır. Erkek sivrisinekler kanla beslenmez. Bunun yerine bitkiler tarafından üretilen nektar ve meyve sularını yerler.
Sivrisinekleri Belirli İnsanlara Yönlendiren Şey Nedir?
Kafanızın üzerinde gezinmek gibi oldukça tuhaf bir alışkanlığa sahip olan sadece sivrisinekler değildir. Diğer sinekler ve böcekler de bunu yapar. Bir böceğin başınızın üzerinde dönüp durmasının birkaç nedeni olabilir. Bu nedenlerin çoğu, sivrisineklerin bazı insanları diğerlerinden daha sık ısırmasıyla aynıdır.
Karbondioksit salınımı, vücut kokusu ve kan grubu gibi diğer faktörleri bir kenara bırakırsak, bir sivrisinek sürüsünün başınızın üzerinde gezinmesini sağlayan en önemli şey açıklaması en kolay olandır. Bu da saçınıza sürdüğünüz çeşitli saç şekillendiricileridir.
Sivrisinekler vücut ısısına duyarlıdır ve vücudumuzda en fazla ısı baş bölgesinden yayılır. Başımız, aynı zamanda, saçların varlığından dolayı terin en uzun süre kaldığı vücut kısmıdır. Tüm bunlar da sivrisinekler için cazip bir karışımdır. Bu basit nedenden sonra şimdi de daha bilimsel olan nedenleri sıralayalım.
Sivrisinekler İçin Sizi Cazip Kılan Unsurlar
Nefes verdiğimizde hepimiz karbondioksit yayarız. Ayrıca egzersiz gibi aktiviteler esnasında da karbondioksit üretim miktarımız artar. Sivrisinekler çevrelerindeki karbondioksitteki değişiklikleri fark edecektir. Bunu vücutlarında bulunan maksiller palp adı verilen bir organ sayesinde yaparlar. Bu sayede de 100 metre mesafeden bile daha fazla karbondioksit yayan insanları tespit ederler.
Ayrıca hatırlatalım. Daha iri insanlar daha fazla karbondioksit salma eğilimindedir. Mesela hamile kadınlar, bebeğin oksijen alıp karbondioksit vermesi nedeniyle yüzde 20 oranında daha fazla karbondioksit salgılarlar. Sonuç olarak bu durum onları bir sivrisinek için daha cazip hale getirir.
Karbondioksit oranındaki bir artış, sivrisineği yakınlarda potansiyel bir konağın olduğu konusunda uyarabilir. Sivrisinekte o bölgeye doğru hareket eder. Arabalar da karbondioksit üretiyor. Bu durumda sivrisinekler insanları cansız varlıklardan nasıl ayırıyor? biçiminde düşünebilirsiniz. Bu sorunun cevabı aslında bir sonraki nedende saklı. O da vücut kokusu.
Vücut Kimyamız
Sivrisineklere, insan derisinde ve terinde içinde bulunan bazı bileşikler çekici gelir. Gün içinde terlerken laktik asit, ürik asit, üre gibi zararlı maddeler vücudumuzdan dışarı atılır. Böylece tenimizin kendine özgü kokusu oluşur.
Sivrisinekler kokulara karşı duyarlı olduğundan bu durum sivrisineklerin bazı insanları daha kolay bulmasını sağlar. Araştırmacılar, bazı insanları sivrisinekler için daha çekici kılan vücut kokusundaki değişikliklerin nedenlerini hala araştırıyorlar.
Nedenlerinin genetik, ciltteki belirli bakteriler veya her ikisinin bir kombinasyonunu biçiminde olabileceği düşünülüyor. Örneğin 2015 yılında yapılan bir araştırmanın ortaya koyduğu gibi, sivrisinekler tarafından sık ısırılan biriyle akrabalığınız varsa, siz de daha duyarlı olabilirsiniz.
Ayrıca derimizdeki bakteriler de vücut kokusunda rol oynar. Bir araştırma da, ciltlerinde çok çeşitli mikrop bulunan insanların sivrisinekler için daha az çekici olduğunu buldu. Ek olarak sivrisinekler koyu renkleri sever, bu nedenle koyu renkli giysiler giyiyorsanız, onların sizin etrafınızda olma olasılığı daha fazladır.
Sivrisineklere en az çekici gelen renk ise sarıdır. Ayrıca araştırmalar, kan grubu “0” olanların, kan grubu “A” olanlara kıyasla sivrisinekler tarafından ısırılma olasılığının yaklaşık iki kat fazla olduğunu ortaya koyuyor.
Sivrisinekler, kişinin hangi kan grubundan olduğunu ise, insan vücudunun salgıladığı bazı maddeler aracılığıyla tespit ediyor. Bir de sivrisinekler alkol sever. Araştırmalar, sadece 12 gram biranın kanınızı sivrisinekler için daha çekici hale getirdiğini göstermiştir.
Son olarak egzersiz yaptığımızda veya herhangi bir zorlu fiziksel görev yaptığımızda, bol miktarda ısı ile birlikte laktik asit yayarız ve sivrisinekler bu laktik asidi algılayabilir. Vücudumuzun ürettiği ısı bir sivrisineğin bizi ısırmaya karar verip vermemesinde önemli rol oynayabiliyor. Yapılan bir başka araştırma da sivrisineklerin yakınlarındaki ısı kaynaklarını fark ettikleri ve onlara doğru yöneldiklerini gösterdi.
Sivrisinek Isırığı Neden Kaşınır?
Dişi sivrisinek insanın derisine konduktan sonra beslenmeye başlayacaktır. Ağız kısımlarında keskin kıllar ve tüpler vardır. Kıllar deride bir delik açarak dişi sivrisineğin küçük bir kan damarına veya kılcal damara çarpana kadar dokuyu araştırmasını sağlar.
Daha sonra kan damarına veya kılcal damara iki tüp yerleştirir. Bir tüpten tükürük akar ve kişinin kanı diğerinden emilir. Tükürük, kanın daha kolay akmasını sağlayan bir antikoagülan (kan sulandırıcı) görevi görür. Tükürüğün içerdiği proteinler, insan bağışıklık sisteminin rahatsız edici kaşıntı şeklinde tepki vermesine neden olur.
Bunun sonucunda bağışıklık sisteminiz bölgeye kan akışını artırıp çok sayıda da beyaz kan hücresi göndererek tepki verir. Neticede de kaşıntılı bir şişlik oluşur. Zaten iltihaplı bir bölgeyi kaşımak iltihabı artırır. Bu da bölgeyi daha da kaşındırır.
Sivrisineklerden kurtulmak mümkün mü?
Özetle vücut ısınız fazlaysa, sık egzersiz yapıyor ya da hareket ediyorsanız veya alkol tüketiyorsanız ısırılma ihtimaliniz daha fazla. Kan grubunuz 0 ise bu ihtimal daha da artıyor. Hamilelik ve aşırı kilolu olanlarında ısırılmadan kaçma şansları oldukça az.
Uzmanlar sivrisineklerin sizi ısırmasını azaltmanın bir yolu olarak bol muz yemenizi veya B-12 vitamini kullanmanızı tavsiye ediyor. Her ikisi de vücut kimyanızı sivrisineklerin itici bulduğu bir seviyeye çekiyor. Ayrıca her gün bolca C vitamini tüketin. C vitamini suda eriyebilen bir vitamin olduğundan vücudunuzda birikmez, fazla terlemeyi önler, sivrisinekler de bundan nefret ederler.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Why Are Mosquitos Attracted to Some People More Than Others?; https://www.healthline.com/
- You Asked: Why Do Mosquitoes Always Bite Me?; Yayınlanma tarihi: 10 Eylül 2014; Bağlantı: https://time.com
- Majeed S, et al. (2017). Detection and perception of generic host volatiles by mosquitoes: Responses to CO2 constrains host-seeking behavior. DOI: https://dx.doi.org/10.1098%2Frsos.170189
- McBride CS. Genes and Odors Underlying the Recent Evolution of Mosquito Preference for Humans. Curr Biol. 2016 Jan 11;26(1):R41-6. doi: 10.1016/j.cub.2015.11.032. PMID: 26766234; PMCID: PMC4714039.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
