Hava sıcak ve nemli. Ne yazık ki bu havada bile işe gitmek zorundasınız. Peki ama daha az terlemek ve konforlu hissetmek için ne renk giysi giymelisiniz? Siyah mı yoksa beyaz mı? Yoksa pek bir fark yok mu?
Dünya, iklim değişikliği sonucunda, aşırı sıcak hava dalgalarıyla boğuşmaya devam ederken, giydiğimiz giysiler nasıl serin kaldığımız konusunda hayati bir bileşen olarak karşımıza çıkıyor. Ancak aslında sıcak havada serin kalmak için siyah ya da beyaz giymek arasında belirgin bir fark yoktur.
Bildiğimiz gibi beyaz, siyahın yaptığı gibi ışığı emmek yerine güneş ışınlarını yansıtır. Siyah renkli kumaşlar ışığın hepsini tuttuklarından, beyaz kumaşlara göre tenimizi daha sıcak tutarlar. Bu açıdan baktığımız zaman açık renkli kıyafetler giymek yazın sıcak havalarında sizi daha serin tutacaktır.
2019’daki bir deneyde, bir araştırma ekibi dokuz farklı renkte polo tişörtü güneşe koydu ve yaklaşık beş dakika içinde ne kadar ısındıklarını ölçmek için termografik bir kamera kullandı. Sonuçlar en soğuk kalan rengin beyaz, ardından sarı, gri, kırmızı, mor, mavi, yeşil, koyu yeşil ve siyah olduğunu gösterdi.
Beyaz ve sarı tişörtlerin yüzeyleri yaklaşık 30 santigrat derece civarında gezinirken, siyah ve koyu yeşil tişörtlerin birçok kısmı 45 santigrat dereceyi aştı. Ancak deney oldukça beklenmedik bir sonuç verdi. Araştırmacılar, siyahın değil koyu yeşilin çarpan kızılötesi ışınların en çoğunu (%87) emdiğini buldular. Siyah, kendisine çarpan kızılötesi ışınların %86’sını emerken, beyaz %63 oranında en az emici olduğunu kanıtladı.
Bedeviler Neden Çöl Sıcağında Siyah Renkli Giysiler Giyer?
Ancak ısı sadece güneşten gelmez, aynı zamanda vücudumuz da bir ısı üretir. Vücudumuzdan çıkan bu ısı, üzerini örten beyaz giysiye çarptığında, doğrudan vücuda geri yansır. Eğer sıcak günlerde derdiniz serinlemekse, sadece Güneş’ten gelen ısıyı değil, bedeninizden saçılan ısıyı da düşünmek zorundasınız.
Aslına bakarsanız 1980 yılında yapılan bir araştırma bize ilginç bir sonuç gösterdi. Bu araştırmaya Arap yarımadası, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki çöl bölgelerinde yaşayan yerli, yarı göçebe bir halk olan Bedeviler dahil edildi.
Kumaşın dış tabakası ısınır çünkü siyah renk daha fazla ısı emer. Ve bu ısı, kalın kumaş nedeniyle cilde iletilmez.
Bildiğiniz gibi Bedeviler çölde yaşamalarına rağmen geleneksel siyah cüppeler giyerler. Araştırma sonuçlarında bu kişilerin beyaz ya da siyah hangi renk giyerse giysin aynı ısıya maruz kaldıkları anlaşılacaktı. Yani giysilerinin renginin vücut sıcaklıklarında çok az fark yaratıyordu.
Siyah renkli kumaşlar daha iyi bir ısı yayıcıdır. Yani vücuttan yayılan ısıyı emerler. Bu da vücudunuzun soğumasında rol oynar. Bedevilerin sırrı, özellikle rüzgarlı havalarda bol siyah giysiler giymektir. Bol siyah giysiler, kumaş ile cilt arasındaki boşluğu ısıtarak – bir baca gibi – yukarı doğru bir hava akımını destekler ve serinletici bir rahatlama sağlar.
Bu nedenle, giysinin uyumu aslında renkten daha önemlidir. Dar bir elbise giyecekseniz beyazı tercih edin. Ancak siyah bol bir elbise daha serin kalmanıza katkı sağlayacaktır. Bu sayede, vücudunuz ile giysi arasında sıkışan hava kolaylıkla yer değiştirecektir ve sizden kaynaklı ısı kolayca yansıtılacaktır.
Serin Hissetmek İçin Siyah Yada Beyazdan Öte Giydiğimiz Kumaşın Cinsi Önemlidir
Aslında sıcak havada fazla terlememek istiyorsanız siyah ya da beyazdan öte giydiğiniz giysinin materyaline dikkat etmeniz lazım. Sıcak havada siyah bol giysiler serin hissettir desek de bol bir siyah kot tulum size bu keyfi vermeyecektir.
Hava nemli ve sıcak olduğunda, etrafınızdaki hava zaten su buharına doygundur. Bu nedenle de terlediğiniz zaman ter üzerinizde kalır, bir yere kolay kolay gitmez. Terin buharlaşmasını engellememek için su buharının geçmesine izin veren bir malzemeye sahip bir giysi giymeniz gerekir. Bu nedenle nefes alabilir olarak tanımlanan materyallerden yapılan giysiler giymek önemlidir. Aslına bakarsanız pamuklu tişörtlerimiz bunun için en iyi seçenek değildir.
Pamuk ve polyester, üzerlerine çarpan kızılötesi ışınların çoğunu emer ve yansıtır. Ancak bu malzemeler, görünür ışığın %30-40’ının geçmesine de izin verir. Bu kombinasyon da vücudun daha hızlı ısınmasına neden olur. Ayrıca pamuk nemi emer ve çabuk kurumaz. Keten, büyük lifleri nedeniyle nefes alabilirliğe sahiptir, ancak pamuk gibi onun da kuruması yavaştır.
Naylon ve polyester, nemi emdikleri ve çabuk kurudukları için çoğu aktif giyimde kullanılır. Ancak beraberinde kokuyu da korudukları bilinmektedir. Bu nedenle spor şirketleri bilim dünyasına, hangi kumaşların vücudu serin tutmada daha iyi olduğunu araştırmaları için sürekli kaynak aktarmaktadır ve bu konuda önemli gelişmeler mevcuttur. Ancak şu an için bu malzemelerin gardırobumuzda olması da olası değildir.
Sonuç olarak
Peki bu aşırı sıcak günlerde olabildiğince serin kalmak için hangi rengi giymeliyiz? Güneş altında bir gün geçirecekseniz siyah, koyu yeşil, yeşil, mavi ve mor renklerden kaçınmanız iyi olur. Ayrıca bol, teri tutmayan ve mümkün oldukça tek kat giysiler giymelisiniz. Tabii ki, cildinizi UV ışınlarından korumak da başka bir önceliktir.
Aslında sıcakta serin kalmanın belki de en iyi yolu ıslak giysiler giymenizdir. Suyun buharlaşması için ısı enerjisine ihtiyacı vardır ve sıvıdan gaza bu geçişi yaparken vücudunuzdan gelen ısıyı kullanarak cildinizi soğutur ve vücut ısınızı düşürür. Bu nedenl ara sıra üzerinize su sıçratmanız vücut sıcaklığınızı düşük tutmanıza ve klimadan tasarruf etmenize yardımcı olacaktır.
Yazının devamında sıcakla başa çıkmak için geliştirilen geleneksel bir yöntem hakkında da bilgi edininiz. Rüzgar Yakalayıcı: Klimaya Alternatif Antik Bir Mühendislik Başarısı
Kaynaklar ve ileri okumalar
- What is the best clothing to keep you cool in a heatwave? Yayınlanma tarihi: 3 Ağustos 2023. Bağlantı: What is the best clothing to keep you cool in a heatwave?I BBC
- Shkolnik, A., Taylor, C., Finch, V. et al. Why do Bedouins wear black robes in hot deserts?. Nature 283, 373–375 (1980). https://doi.org/10.1038/283373a0
- The Physics that Explain Why You Should Wear Black This Summer. Yayınlanma tarihi: 23 Nisan 2012. Bağlantı: The Physics that Explain Why You Should Wear Black This SummerI Gizmodo
- Zhang XA, Yu S, Xu B, Li M, Peng Z, Wang Y, Deng S, Wu X, Wu Z, Ouyang M, Wang Y. Dynamic gating of infrared radiation in a textile. Science. 2019 Feb 8;363(6427):619-623. doi: 10.1126/science.aau1217. PMID: 30733415.
Matematiksel
