Ertesi güne yetiştirmeniz gereken bir işiniz veya sınavınız olduğunda sabaha kadar çalışanlardan mısınız? O halde bu yazı sizi ilgilendiriyor.
Öğrencilik yıllarında birçok insan sınavlar veya yetiştirmesi gereken ödevler sebebiyle sabahlar. Çünkü uyku böyle durumlarda genelde bir zaman kaybı olarak görülür. Halbuki birçoğumuz uykunun öğrenmeyi desteklediğini biliriz. Yine de sabaha kadar çalışmayı tercih ederiz.
Ancak Michigan Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, uykusuz kalmanın hafıza ve öğrenme üzerindeki negatif etkilerini ortaya koyuyor. İşte neden ertesi gün çok önemli bir sınavımız olsa dahi sabahlamak yerine uyumayı seçmemiz gerektiğinin sebebi.
Sabaha Kadar Çalışmak Neden İyi Bir Fikir Değildir?
İnsanlar binlerce yıldır uykunun hafıza üzerindeki olumlu etkilerini biliyor. Öyle ki MS 1. yüzyılda yaşamış retorikçi Quintilian, tek bir gece uykusunun dahi hafızanın gücünü arttırdığını ve bunun sebebin açık olmadığını belirtmiştir.
Geçtiğimiz yüzyılda bilim insanları bu fikri birçok kez test etmiş ve uykunun bilgileri hafızada tutmayı ve hatırlamayı %20-40 arasında arttırdığı görmüşlerdir. Ayrıca son yıllarda yapılan araştırmalar da REM uykusunun hafıza ve hatırlama konusunda özellikle önemli olabileceğini işaret etmektedir.
Peki uyku sınavlar söz konusu olduğunda neden bu kadar önemli? Aslında cevap son derece açık. Her insan zihinsel veya fiziksel olarak yorgun olmadığında daha iyi performans gösterir. Örneğin 2019 yılında iki MIT profesörü, yürüttükleri çalışmada öğrenciler dönem boyunca ne kadar az uyurlarsa o kadar düşük not aldıklarını bulmuştur.
Ancak son 20 yılda yapılan çalışmalar bize gösteriyor ki uyku, öğrencilerin sınavlarda iyi performans göstermesinden çok daha fazlasını etkiliyor. Uyku öğrenme, ezberleme, akılda tutma, hatırlama ve yeni bilgileri problemleri çözmek için yaratıcı bir şekilde kullanma becerilerimizi de doğrudan etkiliyor. Ve tüm bunların hepsi daha yüksek notlar almamıza katkıda bulunan şeylerdir.
Bu sene Michigan Üniversitesi’nde yapılan çalışma ise biz uyurken beynimizin bir şeyleri nasıl öğrendiğini gösteriyor. Araştırmacılar bunun için labirentte dolaştırdıkları farelerin beyinlerini inceledi. Fareler labirentte belli noktalara ulaştığında bazı nöronlar aktif hale geliyordu. Mekan nöronları olarak adlandırılan bu nöronlar, insanlarda da bulunur ve gezinmemize yardımcı olur.
Araştırmacılar daha sonra labirentte gezen farelerin beyinlerini bir de uyurken inceledi. Ve fareler labirentte gezerken ateşlenen nöronların uyku esnasında da ateşlendiğini gördüler. Özetle fareler, uykusunda gezdikleri labirenti “öğreniyordu”.
Peki Uykusuzluk Öğrenmeyi Nasıl Etkiliyor?
Michigan Üniversitesi’ndeki araştırmacılar bu soruyu cevaplamak için ikinci bir çalışma yaptılar. Bu çalışmalarında nöron reaktivasyonunun miktarını (fareler labirentte gezerken ateşlenen yer nöronlarının dinlenme sırasında kendiliğinden tekrar ateşlenmesi) ve uyku ile uykusuzluk durumunda reaktivasyon durumunu karşılaştırdılar.
Araştırmacılar bu çalışmaları sonucunda mekan nöronların ateşlenmesinin uyku esnasında uykusuzluğa nazaran daha fazla olduğunu buldular. Yani fareler uyku esnasında gezdikleri labirenti daha iyi tekrar ediyordu. Fakat uykusuz kaldıklarında bunu pek başaramadılar.
Ancak bu çalışmanın asıl şaşırtıcı kısmı, uykusuzluk giderilse bile çok fark yaratmamasıdır. Araştırmacılar uykusuz kalan farelerin uyumasına izin verdiklerinde nöronların aktivasyonu toparlansa da hiçbir zaman normal uyuyan farelerinkine erişemediğini gördü.
Sonuç Olarak;
Ertesi gün çok önemli bir sınavınız var diye sabaha kadar çalışmak pek mantıklı görünmüyor. Çünkü her ne kadar kendinize bilgileri öğrenmek için zaman yaratmış olsanız da bu bilgilerin kalıcılığı azalıyor.
Ayrıca final haftası gibi dönemlerde çok çalışıp uykusuz kalmak da çok iyi bir fikir değil. Zira uykusuzluğu telafi etseniz bile düzenli uyumaya göre daha verimsiz bir öğrenme gerçekleşmiş oluyor. O nedenle en iyisi sistematik bir şekilde çalışmak ve iyi uyumak!
Kaynaklar ve İleri Okumalar
- Can Sleeping Better Mean Studying Less? New Research Uncovers Surprising Impact of Sleep on Learning | SciTechDaily ; Yayınlanma tarihi: 21 Haziran 2024
- Bapun Giri et al. Sleep loss diminishes hippocampal reactivation and replay | Nature ; doi: https://doi.org/10.1038/s41586-024-07538-2
- Kourosh Maboudi, Bapun Giri et al. Retuning of hippocampal representations during sleep | Nature ; doi: https://doi.org/10.1038/s41586-024-07397-x
- The Impact of Sleep on Learning and Memory . Perelman School of Medicine ; Yayınlanma tarihi: 21 Aralık 2020
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
