Dönem dönem algılarımız bizi yanıltır. Aslında bunu birçoğumuz deneyimlemiştir. Örneğin aşağıdaki görsele bir bakın ne görüyorsunuz, bir tavşan mı yoksa bir kuzgun mu?
Muhtemelen verdiğiniz cevaplar değişecektir. Ancak söz konusu olan şey rakamlar olduğunda algıların işin içine karışmayacağını düşünürüz. Ya bir gün beyniniz sayıları tanımayı bırakırsa? Bu soru, Johns Hopkins Üniversitesi’nin nadir görülen bir beyin anomalisi olan ve belirli sayıları görmesini engelleyen bir adam hakkındaki araştırmasının temelini oluşturuyor.
Adının baş harfleri RFS olan bir adam, rakamları görmesine izin vermeyen ve nadir görülen dejeneratif bir beyin bozukluğuna sahip. Kendisi bu hastalık nedeniyle harf ve sembolleri görebiliyor ancak 2-9 arası rakamları göremiyor. Buna rağmen rakamları kelime olarak kullanarak ve Roma rakamlarıyla sorunsuz bir şekilde matematiksel işlemler ve hesaplama yapabiliyor.
Bir adamın belirli rakamları görememesi beynimizin nasıl çalıştığına dair bize bir fikir verdi. Onu inceleyen bilim insanlarına göre, 2’den 9’a kadar olan sayılar yerine spagetti benzeri şekilleri görmesini sağlayan durumunun doğası, beynimizin sayılar gibi karmaşık kavramları biz bilinçli olarak farkına varmadan önce tanıyabildiğini gösteriyor.
Rakamları Göremeyen Adam RFS İle Tanışalım
Bir mühendis olan ve sayılarla arası her zaman iyi olan RFS, 2010 yılında beklenmedik bir şekilde önce baş ağrısı, konuşma kaybı devamında hafıza kaybı ve geçici görme kaybı yaşamış. Birkaç ay sonra sorunları giderek daha kötü hale gelmiş. Kendisine kortikobazal sendrom adı verilen ve nadir görülen dejeneratif bir beyin bozukluğu teşhisi konmuş.
RFS’nın beyin taramaları, beynin serebral, orta ve beyincik bölgelerinde yaygın hasar ile hacim kaybı olduğunu ortaya çıkarmış. RFS Johns Hopkins Hastanesi’nde tedavi gördüğü esnada, McCloskey’in takımı, RFS üzerinde 2011 yılında çalışmaya başlamış. Doktorların açıklamalarına göre hafıza kaybı, konuşma bozuklukları RFS’nin hastalığı göz önüne alındığında beklendik durumlar. Ancak RFS’nin 0 ve 1 sayıları hariç, 2’den 9’a kadar olan rakamları görememesi Johns Hopkins’teki araştırmacıları zorlayan bir olgu olmuş.
İşin bir başka ilginç kısmı da rakamlar ile objeler yanyana RFS’ye gösterildiğinde ortaya çıkmış. Örneğin bir keman resmi ile 3 sayısı yanyana gösterildiğinde RFS kemanı tanıyamıyor. 3 sayısı ortamdan uzaklaştırıldığında ise bu sorun yaşanmıyor. Araştırmacılar neden 0 ile 1 sayılarını görmekte sorun yaşamadığı konusunda henüz tam emin değil. Bunun biraz da sayı algımız ile ilgili olabileceğini vurguluyorlar.
Bütün bunlar ne anlama geliyor?
Öncelikli olarak sıfır sayısı “o” harfine ve 1 sayısı küçük L harfine benziyor. RFS harfleri tanımakta herhangi bir sorun yaşamıyor. Çalışma grubu neler olup bittiğini anlamak için, EEG cihazı aracılığı ile beynindeki elektriksel faaliyeti de ölçmüşler.
Bir surat görüntüsünü bir rakamın içerisine yerleştirerek, RFS’nin suratı normal şekilde mi göreceğine, yoksa rakamı gördüğü gibi karışık mı göreceğine bakmışlar. RFS gördüklerin spagetti benzeri karmakarışık şeyler olarak ifade ederken, EEG cihazının sonuçları aslında suratı gördüğünü ortaya çıkarmış.
R. F. S.’nin hastalığı, beyninin büyük bir bölümünü etkilediği için araştırmacılar tam olarak nerede bir hatanın gerçekleştiği kesin olarak belirleyemiyorlar. R. F. S.’nin yaşı ve fiziksel durumu el verdikçe üzerinde birkaç yıl boyunca çalışma yapma fırsatı bulan McCloskey ve ekibi, en sonunda çareyi R. F. S.’nin gündelik hayatta kullanabilmesi için yeni bir rakam dizisi oluşturarak bulmuş.
RFS İle İlgili İncelemeler Beynimizin Gizemlerini Çözmemize Yardımcı Olabilir
McCloskey, RFS’nin beyninde rakamların “normal şekilde” işlendiğini söylüyor. Johns Hopkins ekibi, farkındalık için görsel korteksin dışında ek sinirsel işlemenin gerekli olduğunu düşünüyor. Ve bu ekstra işlem – her ne olursa olsun – RFS’nin beyninde hatalı olan şey gibi gözüküyor. Durumu kendisi açısından trajik olsa da, RFS’nin çalışılmalara istekli olarak katılması, Phineas Gage ve HM gibi hastaların yaptığı gibi, beynimizin nasıl çalıştığı konusunda bize çok önemli bilgiler sağlayabilir.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Why This Guy Sees Spaghetti Squiggles Instead of Numbers. Yayınlanma tarihi: 24 Haziran 2020; Bağlantı: https://www.popularmechanics.com/
- Lack of awareness despite complex. visual processing. Evidence from event-related potentials in a case of selective metamorphopsia. Yayınlanma tarihi: 22 Haziran 2020; Bağlantı: https://doi.org/10.1073/pnas.2000424117
- This Man Sees Numbers as Squiggles; Yayınlanma tarihi: 22 Haziran 2020; Bağlantı: https://gizmodo.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
ya kuzgunmu tavşanmı sorusunun cevabı ne