İtalyan mucit Guglielmo Marconi radyoyu icat ettiği için 1909 yılında Nobel fizik ödülüne layık görüldü. Ancak bu icat için üzerinde çalıştığı bir çok şey daha önce Nikola Tesla tarafından da bulunmuştu. 1895 yılında da Rus fizikçi Aleksandr Popov, radyo dalgalarının iletiminin mümkün olduğunu göstermişti. Sonucunda aradan yüz yıldan fazla zaman geçti. Ancak hala cevapsız bir soru var. Radyoyu gerçekten kim icat etti?
Radyo, gelişimini aslında iki buluşa borçluydu. Bunlar telgraf ve telefon idi. Her üç teknoloji de yakından ilişkilidir ve radyo teknolojisi aslında “kablosuz telgraf” olarak başlamıştır.
Günümüzde radyo dediğimiz zaman aklımıza ses iletim teknolojisi gelse de her şey aslında radyo dalgalarının keşfiyle yani Michael Faraday ile başlıyor. Onun pusula iğnesinin elektrik geçen bir tele doğru döndüğünü görmesi, kendisini elektrik ve manyetizma üzerine çalışmaya yönlendirmişti. Ancak hiç matematik eğitimi almamış olan Faraday bulduklarını ifade etmekte güçlük çekiyordu. Neyse ki işin içine o sırada 23 yaşında olan James Clark Maxwell karışacaktı.
Maxwell’in formülleri elektromanyetik dalgaları öngörüyordu ve bu dalgaların aynı ışık gibi uzayda yayılmaları gerektiğini söylüyordu. Bu dalgaların varlığını 1887 yılında ortaya koyan ise ünlü Alman fizikçi Heinrich Hertz olacaktı. 1866’da Amerikalı bir diş hekimi olan Mahlon Loomis, “kablosuz telgraf fikrini ortaya attı. Sonrasında da işin içine hepinizin yakından tanıdığı iki kişi dahil olacaktı.
“Radyoyu Kim İcat Etti?” Sorusuna Tesla Cephesinden Bakalım
1884’te ABD’ye göç ettikten sonra Tesla, radyo dalgaları göndermek ve almak için gerekli bir cihaz olan indüksiyon bobini yani bildiğimiz adıyla Tesla bobinini icat etmişti. Tesla bobinleri aynı frekansa ayarlanınca, radyo sinyallerini güçlendiriyor ve bir diğer bobine aktarıyordu. Bu sayede, radyo sinyallerini oldukça uzak mesafelere iletebileceğini fark etmişti.
Hatta 1895 yılına gelindiğinde Tesla, bir radyo sinyalini New York’un West Park bölgesindeki laboratuvarından 80 kilometre uzağa gönderecek bir sistem bile icat etmişti. Ancak 1895’te, bir yangın Tesla’nın laboratuvarını yok etti. Bu yangınla birlikte birçok önemli teorisini de askıya almak zorunda kalacaktı.
Tesla ise, 1897 yılında kendi radyo icadının patentlerine ABD’de başvurdu. Ayrıca 1898 yılında New York’taki Madison Square Garden’daki bir süs havuzunda ufak bir maket gemiyi radyo dalgalarıyla hareket ettirerek bir alıcı ve verici arasındaki iletişimi sağlayan ilk kişi oldu. “Teleotomaton” ismini taktığı bu icat aslında uzaktan kumandanın doğuşu anlamına da geliyordu. Ancak radyonun icadı konusunda işler bundan sonra daha da karışacaktı.
Guglielmo Marconi Cephesinde Olaylar Nasıl Gelişiyordu?
1894’te Marconi, kısa mesafelerde elektromanyetik dalgalar gönderen ve tespit eden ekipmanlar geliştiren Alman fizikçi Hertz’in çalışmalarını okudu. Marconi, bilgiyi radyo dalgalarıyla iletme potansiyelini gördü ve tellere dayalı telgrafın yerini alacak, daha uzun menzilli bir sistem geliştirmeye koyuldu.
Marconi, babasının malikanesinde deneylerine başladı ve tavan arasında kendi ekipmanını geliştirdi. Radyo dalgalarını kısa mesafelerde iletmeyi başardıktan sonra teknolojiyi daha da geliştirmek için deneylerini dışarıya taşıdı. Bunun sonucunda 1896’da İngiltere’ye yaklaşık 6 kilometre uzaklıktaki mesafelerde Mors koduna dayalı radyo sinyalleri gönderip almayı başaracaktı.
Bu noktada Marconi, deneylerinin ticari kullanım alanlarını düşünmeye başladı. İtalya’da halihazırda iyi bir telgraf sistemi vardı. Kablo şebekesi tüm ülkeye yayılmıştı. Bu iyi bir fırsattı ancak ilk başvurucu İtalya’da yeterince ilgi çekmeyecekti. Bunun üzerine Marconi, telgraf teknolojisine dayalı karlı bir işe öncülük etmek için babasının bağlantılarını ve servetini kullandı. Sonucunda İngiltere’de kablosuz telgraf için patent başvurusu yaptı ve kabul aldı.
İngiltere’de geçirdiği ilk birkaç yıl boyunca önce karada, sonra da denizde radyo iletim mesafesini giderek geliştirdi. Çalışmaları başka ülkeleri de heyecanlandırdı. Fransa’da kurulan istasyonlar sayesinde Manş Denizi’nin ötesine ilk radyo sinyali gönderildi.
Tüm zamanların belki de en ünlü radyo sinyali bir Marconi telsiz operatörü ile RMS Titanic’ten gönderildi. ” “CQD CQD SOS Titanic pozisyon 41,44 K 50,24 D. Acil yardım istiyoruz. Hemen gelin. Buzdağına çarptık. Batıyoruz.”
Radyo Kimin? Guglielmo Marconi Ve Nikola Tesla Arasında Patent Savaşları
1900 yılında ABD Patent Ofisi 20 Mart ve 15 Mayıs tarihinde Tesla bobinlerinin temel tasarımı olan 645,576 ve 649,621 numaralı patentleri Tesla’ya verdi. Bu patentler radyo iletişiminin temellerini oluşturmaktaydı. Ancak bir patent, bir icadı korumak için her zaman yeterli değildir.
Aynı yıl, 10 Kasım’da Marconi de kablosuz telgraf için 7777 sayılı patent başvurusunda bulunacaktı. İlk başta, patent ofisi Marconi’nin başvurusunu, çalışmalarının Tesla bobinlerinin kullanımına dayandığı gerekçesiyle reddetti.
Ancak 1904’te ABD Patent Ofisi, önceki kararını açıklanamaz bir şekilde tersine çevirdi. Sonrasında da kendisine radyonun icadı için patent verdi. Neden olarak da Atlantik Okyanusu’nu aşan ilk radyo dalgalarını göndermesini gösterecekti. Marconi ayrıca 1909’da Nobel Fizik Ödülü’nü kazandı. Bu Tesla ile arasındaki rekabeti daha da körükledi. 1915’te Tesla, Marconi Şirketi’ne patent ihlali nedeniyle dava açtı. Ancak dava istediği gibi sonuçlanmadı.
7 Ocak 1943’te Nikola Tesla, otel odasında hayata gözlerini yumdu. Kaderin ironik bir cilvesi olarak, Marconi’nin şirketi 1943’te Birinci Dünya Savaşı sırasında patent ihlali nedeniyle ABD hükümetine dava açtı. Ancak dava hiçbir zaman mahkemeye çıkmadı.
Bunun yerine, davadan tamamen kaçınmak için, ABD Yüksek Mahkemesi 645,576 patentini onayladı. Sonucunda “radyoyu kim buldu?” tartışması sona ermişti. Kendisi görememiş olsa da radyonun resmi mucidi Tesla olmuştu. Bununla birlikte, birçok insan hala Marconi’yi radyonun babası olarak görme eğilimindedir. Son olarak radyoyu ilk kim buldu tartışmalarında genelde adı geçmeyen son bir isim daha vardır.
Aleksandr Popov, Mors Kodunu Ayırabilen İlk Radyoyu Geliştirmişti
Popov, Marconi’nin çağdaşıydı, ancak iki adam radyo cihazlarını bağımsız olarak ve diğerinin çalışmalarından habersiz geliştirdiler. İlk kimin olduğuna dair kesin bir iddiada bulunmak, olayların yetersiz belgelenmesi, radyonun ne olduğuna dair çelişkili tanımlar ve ulusal gurur nedeniyle karmaşıktır.
Tarihteki yerinizi korumanın en iyi yollarından biri patent almak ve araştırma bulgularınızı zamanında yayınlamaktır. Popov ikisini de yapmadı. Popov ayrıca hiçbir zaman radyosunu bir mesaj gönderme aracı olarak ticarileştirmeye de çalışmadı. Aksini bunu yıldırımları tespit etmek için bir dedektör olarak kullanmaya karar verdi.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Who invented the radio? Kaynak site: How Stuff Works. Bağlantı: Who invented the radio
- The History of Radio Technology. Yayınlanma tarihi: 10 Mayıs 2019; Bağlantı: The History of Radio Technology
- Who Invented Radio: Guglielmo Marconi or Aleksandr Popov. Yayınlanma tarihi: 30 Nisan 2020; Bağlantı: Who Invented Radio: Guglielmo Marconi or Aleksandr Popov
Matematiksel
