Her yıl Ağustos ayının ortalarında Perseid meteor yağmuru gösterisi gökyüzünü süslüyor. Evrenin görkemli doğasından biraz olsun etkileniyorsanız, genellikle 12 Ağustos civarında zirveye ulaşan bu meteor yağmurunu kaçırmak istemezsiniz.
2024 yılında da Perseid meteor yağmuru, 11 Ağustos gecesi ve 12 Ağustos 2024 şafak vakti zirveye ulaşacak ve bu tarihlerin öncesindeki ile sonrasındaki birkaç gün boyunca da meteor yağmurunu gözlemlemek olası olacak.
Perseid en yoğun meteor yağmurlarından biridir ve yağmurun yoğun olduğu günlerde saatte 50-75 adet “meteor kayması” gözlemlemek mümkündür. Bu meteorların yere düşerken yaydığı parlak ışık akımları muhteşem bir görüntü oluşturur. Ancak esasen izlediğimiz şey, gezegenler arası uzayda bulunan ve tesadüfen Dünya yörüngesine düşen minik kayaların yanmasıdır.
Meteor Yağmuru Nedir?
Birçok kişi meteor yağmurunun uzaydaki malzemenin dünyaya düşmesi olduğuna dair bir fikre sahiptir. Bu esasen doğrudur, ancak bu parçacıkların ne olduğu ve nereden geldiği o kadar iyi bilinmemektedir. Arka planlarının daha iyi anlaşılması, bu doğa gösterisini izlemeyi daha da ödüllendirici hale getirir.
Güneş’in etrafında dönerken, kuyrukluyıldızlar (büyük buz ve kaya kütleleri) ısı ve güneş rüzgarının etkileri nedeniyle uzaya bir dizi gaz, toz ve kayalık malzeme salar. Salınan bu malzemeler, kuyrukluyıldızın kendisine çok benzeyen bir yörüngede kalır. Böylece, her kuyrukluyıldız hareket ederken her adımdan sonra saldığı parçalarla bir tür halka oluşturur.
Dünyanın, Güneş’in etrafındaki yörüngesi, bu halkalardan biriyle kesişirse, kuyrukluyıldızın fırlattığı bu kayalık parçalardan bazıları Dünya’nın çekim alanına yakalanır ve atmosfere büyük bir hızla düşerek bir meteor yağmuruna neden olur. Aslında, her yıl 14 meteor yağmuru gerçekleşir ve bunlardan on tanesi gece görülebilir. Her biri, yolunda meteoroid izi bırakan bir kuyruklu yıldızın geçişiyle ilişkilidir.
Meteorlar Dünya yüzeyinden yaklaşık 100 kilometre yukarıda ışık yaymaya başlarlar. Normalde, tamamen yandıklarında (yaklaşık 60-70 km yüksekliğe ulaştıklarında) görülmezler.
Perseid Meteor Yağmurunu Nasıl ve Nerede Gözlemleyebiliriz?
Herhangi bir meteor yağmurunu izlemek için kesinlikle bir teleskoba veya dürbüne ihtiyacınız yok. Gözlem için ilk yapmanız gerekenler, ışık kirliliğinin olmadığı, mümkün olduğu kadar karanlık bir bölge bulmak ve bulutsuz, açık bir gökyüzünü yakalamaktır. Perseid Meteor Yağmurunu en iyi Kuzey Yarımküre’de ve orta-güney enlemlerinde gözlemleyebilirsiniz.
Bu tip bir gözlem için kendinize en az bir saat süre tanıyın. Çünkü meteor yağmurlarındaki göktaşları aralıklar halinde gelir. Ayrıca unutmayın, gözünüzün gecenin karanlığına alışması 20 dakika kadar sürebilir. Göktaşı yağmurları, en iyi gece yarısıyla sabah hava aydınlanana kadar olan dönemde gözlenir. Çünkü bu sırada yerküre üzerinde bulunduğumuz yer, Dünya’nın yörüngesinde ilerlediği yöne döner ve göktaşlarıyla doğrudan karşılaşır.
Perseid meteor yağmuru denmesinin nedeni Perseus (Kahraman) takım yıldızının olduğu bölgeden saçılmaya başlamasıdır. Fakat buradan her yöne dağıldığı için, herhangi bir yerde görme şansınız vardır. Yine de Perseus (Kahraman) takım yıldızı yönüne bakmanız akıllıca olacaktır.
Perseid Meteor Yağmurunun Kaynağı Nedir?
Perseid meteor yağmuru yüzlerce yıldır biliniyordu, ancak 19. yüzyılın başlarında belirli, tekrarlayan bir olay olarak tanımlandı. İlk sistemli meteor yağmuru gözlemini, 1839 yılında Alman matematikçi ve gökbilimci Eduard Heis yaptı. Konu ile ilgili bilinen ilk bilimsel çalışma ise İtalyan gökbilimci Giovanni Schiaparelli’ye ait
Schiaparelli 1864-1866 yılları arasında yaptığı gözlemlere dayanarak bu göktaşı yağmuruna neden olan göktaşlarının, Swift-Tuttle Kuyrukluyıldızı’nın yörüngesine çok yakın bir yörüngede dolandığını göstermiştir.
Perseid’lerin kaynağı, 1862’de onu keşfeden iki Amerikalı gökbilimcinin adını taşıyan Swift-Tuttle kuyrukluyıldızıdır. Ancak gökbilimcilerin kuyrukluyıldız ile meteor yağmuru arasındaki bağlantıyı kurması birkaç on yıl daha sürmüştür.
Swift-Tuttle en son 1992’de teleskoplar aracılığı ile Dünya’dan görüldü. Ancak 109 yıl sonra tekrar görme şansımız olacak. Ayrıca, Dünya’ya çarpması en olası kuyrukluyıldızlardan biridir, ancak bunun gerçekleşmesi de birkaç yüz yıl sürecektir.
Her sene, Temmuz ayının 17’sinden Ağustos ayının 24’üne kadar, gezegenimiz Dünya, Perseid göktaşı yağmurlarının ebeveyni olan Swift-Tuttle kuyruklu yıldızının yörüngesinden geçer. Bu kuyruklu yıldızın uzaya bıraktığı atıklar kuyruklu yıldızın yörüngesine saçılırlar.
Sonrasında Swift-Tuttle kuyruklu yıldızının ardında bıraktıkları Dünya’nın yukarı atmosferine saatte 210 bin km ile çarpar. Devamında da geceyi hızla geçen Perseid meteorlarıyla aydınlatır. Bu nedenle meteor yağmurları her yıl aynı tarihlerde gerçekleşir.
Sonuç olarak
Sonuçta, meteorlar doğanın bir parçası. Herhangi bir gece tam olarak kaç tane göreceğinizi tahmin etmenin bir yolu yok. İyi bir yer bulun, izleyin, bekleyin. Umarız yakalayabilirsiniz. Yakalayamasanız bile harika bir gökyüzü manzarası izlemiş olacaksınız.
Bu arada Perseidler her yıl gerçekleşse de, 2028 yılında gerçekleşecek olan Perseid meteor yağmurunun şu ana kadar ki en görkemli gösteri olacağı tahmin ediliyor. Bu yüzden takvimlerinizi şimdiden işaretlemeyi unutmayın!
Kaynaklar ve ileri okuma:
- Explainer: why the August night sky lights up with the Perseid meteor shower. Yayınlanma tarihi: 11 Ağustos 2016. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Explainer: why the August night sky lights up with the Perseid meteor shower.
- Perseid meteor shower 2024: when, where and how to see it. Yayınlanma tarihi: 1 Ağustos 2024. Kaynak site: Space. Bağlantı: Perseid meteor shower 2024: when, where and how to see it
- Hajdukova, Maria & Neslušan, L.. (2022). The meteor shower complex of comet 109P/Swift-Tuttle based on its cloned orbits. Icarus. 387. 115175. 10.1016/j.icarus.2022.115175.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
