Edebiyat, hastalıklı kıskançlık betimlemeleriyle doludur. Ancak bunların şüphesiz ki aralarında en ünlüsü William Shakespeare’in yazdığı Othello (İngilizce özgün adı: The Tragedy of Othello, the Moor of Venice) adlı oyunda karşımıza çıkar. Bu oyun günümüzde bir psikolojik sendroma da adını vermiştir.
Sendrom ile ilgili detaylara geçmeden önce oyunu kısaca anımsayalım. Oyunun ana karakteri olan Othello, karısı Desdemona’nın bir ilişkisi olduğundan (ki öyle değildi) şüphe duyar. Zaman içinde buna kendini inandırır ve neticede de önce onu sonra da kendisini öldürür.
Ne var ki gerçekte İago yalnızca Otello’nun kişiliğine kazınmış olan kıskançlık ateşini körüklemiştir. Gerçek şu ki, kıskançlık ondaki psikozun merkezi’ semptomuydu ve karısını öldürmesi de dahil, davranışlarının kaynağı doğrudan bu semptomdu. Zaten bu kıskançlık tepkisinin belirgin bir hal almasından çok daha önce bu kıskançlığın ilk işaretleri oyunun çeşitli bölümlerinde görülebilmektedir. Bu oyun günümüzde psikolojik bir bozukluğa da adını vermiştir.
Othello Sendromu Nedir?
Hepimiz dönem dönem kıskançlık duygusunu hissederiz. Bu son derece insani ve normal bir durumdur. Ancak kimi kişiler bu duyguyla başa çıkmayı başaramaz. Kıskançlık duygusu yavaş yavaş tüm hayatını ele geçirmeye başlar. Othello sendromundan etkilenen biri, partnerinin kendisini aldattığını hayal eder ve partnerinin sadakatine takıntılı hale gelir.
Othello Sendromu (hastalıklı kıskançlık, sanrısal kıskançlık, patolojik kıskançlık), birinin herhangi bir kanıt olmaksızın partnerinin sadakatsiz olduğuna ikna olduğu bir akıl sağlığı bozukluğudur. Sendrom, İngiliz psikiyatrist John Todd (1914-1987) tarafından 1955 yılında yayınladığı bir çalışma ile literatüre dahil edilmiştir. Todd ayrıca Alice Harikalar Diyarında sendromuna ilk isim veren kişidir.
Psikiyatri başvuru kitaplarında bu sendromdan pek az bahsedilmesi, nadir olduğu izlenimini yaratır. Oysa ki gerçekte klinik uygulamada hiç de seyrek değildir. Othello gibi, partnerlerine karşı takıntılı biçimde şüphe ve güvensizlik döngüsüne giren insanlar tarihte ve günümüzde mevcuttur. Bu kişilerin kendi hayal güçleri dışında düşüncelerinin hiçbir olgusal temeli yoktur.
Othello Sendromunun Özellikleri Nelerdir?
Kıskançlık çabuk alevlenen bir duygudur. En küçük sadakatsizlikler hatta en masum hareketler bile kişinin kıskançlığa kapılmasına sebep olabilir. En basit olaylar Othello sendromunu tetikleyebilir. Othello Sendromu etkisi altındaki bir kişi tamamen mantıksız davranır. Kanıtı olup olmadığına bakmadan görmek istediğini görür. Tüm hayatını bir kanıt arayışına odaklar. Bunun için kıskandığı kişinin gizlice cep telefonuna ve bilgisayarına bakar.
Sürekli sorular sorarlar. Bir itiraf kopartma çabasıyla saatlerce onu sorgular. Aldığı yanıtlardan tatmin olsa bile, daha sonra aynı sorgulamalara geri döner. Bunun sonucunda, çatışma ve kavgalar giderek artar, bazen duruma şiddet eşlik eder.
Sürekli kontrol sendromun ayırt ettirici işaretidir. Hastanın kendi sözde kanıtları genellikle çelişkilidir ve birbirini tutmaz. Kanıtların yokluğu daha yoğun araştırmalara girişmesine engel olmaz. Paradoks biçimde, hasta genellikle tartışmasız kanıtlar aramak yerine bunlardan kaçınır. Sözgelimi karısının belli bir zamanda, belli bir yerde hayali bir aşıkla ilişkisi olduğunu söyleyebilir, ancak kesin kanıtlar bulmaya kalkışmaz.
Hastalıklı kıskançlık genelde çelişkili davranışlar ve duygular doğurur. Bu sendromun etkisindeki kişi sözde sadakatsizliği açığa çıkarmak ister. Ancak aynı zamanda ilişkiyi korumak veya onarmak içinde çaba harcayacaktır. Eşlik eden özellikler arasında saldırganlığın yanı sıra, aşırı sinirlilik ve moral bozukluğu bulunur. Arzuları, duyguları ve davranışları sadakatsizlik sanrılarının denetimine geçer.
Bu sendrom öncesinde hafif belirtiler gösterse de, genellikle 40’lı yaşlarda, herhangi bir akıl hastalığı öyküsü olmaksızın ortaya çıkar. Patolojik kıskançlık aslında hem kadın hem de erkek her iki cinsi de etkiler ancak durum erkeklerde daha yaygındır. Bu hastalarla yapılan çalışmalar sonucunda ebeveynlerinden birinde de kıskançlık krizleri olduğu gözlenmiştir.
Othello Sendromunun Nedenleri Nelerdir?
Bugüne kadar, bu sendromun nedenini tam olarak açıklayan herhangi bir çalışma yoktur. Durumun gelişimini etkileyen birçok faktör vardır. Şizofreni ve borderline kişilik bozukluğu Othello sendromu ile ilişkilidir. İnsanlara güvenmekte zorlanan kişiler, güvensiz bağlar kurarlarsa, Othello sendromu ile yüzleşmek zorunda kalabilir. Alkol ve uyuşturucu kullanımı ile Othello sendromunun gelişimi arasında bir ilişki vardır. Yapılan çalışmalar Othello sendromunun en sık nörolojik bozukluklarla ortaya çıktığını göstermektedir.
Patolojik kıskançlığın tedavisi nedir?
Patolojik kıskançlığın tedavisi profesyonel yardım ile mümkündür. Ancak bu sayede birey kişisel dinginliğini geri kazanacaktır. Ancak tedavi için ilk olarak kişinin kıskançlıklarının kaynağını bulmak gerekir. Bu nedenle hasta kapsamlı bir şekilde değerlendirilmelidir.
Kadınlar daha çok eşlerinin ilgi, dikkat ve maddi kaynaklarını başka kadınlara yöneltmesinden endişelenirler.
Othello Sendromu için en çok kullanılan terapi bilişsel-davranışçı terapidir. Psikologlar, bir yandan maruz kalma ve tepki önleme gibi davranışsal teknikler kullanırken, öte yandan bilişsel yeniden yapılandırma tekniklerini kullanırlar. Bununla birlikte, uç durumlarda uzmanlar dürtü kontrolü için anti-psikotik ilaçlar da önermektedir.
Ancak klinik deneyimler hastalıklı kıskançlığın iyileştikten sonra nüksetme eğiliminde olduğunu gösterir. İlk baştaki ilişki sona erip yeni bir eş olduğunda, bu yeni eş hastalıklı kıskançlığın odağı haline gelir. Othello Sendromu ciddi sonuçları olabilen bir rahatsızlıktır. Hastaların ve çevresindekilerin çektikleri sıkıntıların büyüklüğü göz önüne alındığında bu durumun göz ardı edilmemesi gerektiği açıktır.
Kaynaklar ve ileri Okumalar:
- Othello Syndrome – Uncontrollable and Pathological Jealousy; Yayınlanma tarihi: 8 temmuz 2022. Bağlantı: https://exploringyourmind.com
- Delusional Jealousy (Othello Syndrome) in 67 Patients with Parkinson’s Disease; Front. Neurol., 07 March 2018; Sec.Movement Disorders; https://doi.org/10.3389/fneur.2018.00129
- Cipriani G, Vedovello M, Nuti A, di Fiorino A. Dangerous passion: Othello syndrome and dementia. Psychiatry Clin Neurosci. 2012 Oct;66(6):467-73. doi: 10.1111/j.1440-1819.2012.02386.x. PMID: 23066764.
- Graff-Radford J, Whitwell JL, Geda YE, Josephs KA. Clinical and imaging features of Othello’s syndrome. Eur J Neurol. 2012 Jan;19(1):38-46. doi: 10.1111/j.1468-1331.2011.03412.x. Epub 2011 Apr 25. PMID: 21518145; PMCID: PMC3144984.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
