X’te ya da Facebook’ta bağlamından yoksun ama yine de binlerce beğeni alan ürkütücü görünümlü fotoğraflara rastladınız mı? Cevap evet ise, ölü internet teorisini eylem halinde görüyor olabilirsiniz.
Bu teoriye göre bildiğimiz hali ile internet aslında 2016 ile 2017 arasında bir zamanda öldü. Ancak yok olmadı. İnsanların yerini artık botlar aldı ve yayınlar, sosyal medya güncellemeleri ve yorumlar insanlar değil botlar tarafından yapılıyor.
Ölü İnternet Teorisi nedir?
İlk olarak 2021’de ortaya atılan ölü internet teorisi, dönemin koşullarına göre uç bir internet komplosuydu. Başlarda savunucuları internette karşımıza çıkan içeriklerin bir insandan ziyade, güçlü kişilerin çıkarlarına hizmet etmek üzere tasarlanmış, kişiye özel bir çevrimiçi içerik üreten botlar tarafından hazırlandığını iddia ediyordu. Muhtemelen pek çok kimse de bunun olası olduğunu düşünmüyordu.
Ancak kavram günümüzde tamamen yeni bir anlam kazandı ve kendi kendini gerçekleştiren bir kehanet haline geldi. Mayıs 2023’te internette yayılan şişme ceketli papanın yapay zeka görüntüsü gibi, yapay zeka tarafından oluşturulan bu görüntüler giderek yaygınlaştı.
İnternet spam göndericileri ve dolandırıcıları yeni bir şey değildir. Sosyal medya uzun süredir tıklama tuzağı makaleler ile dolu. “Asla inanamazsınız!”, “İşte o görseller”, “Meteoroloji uyardı, şu ilimizde yaşayanlar asla evden çıkmasın”, “NASA uyardı, kuyrukluyıldız dünyaya yaklaşıyor”, “10 adımda 10 dakikada matematikte nasıl başarılı olursunuz” gibi başlıklar her yerdedir.
Bu başlıklardan birine tıklayıp yazıya girdiğinizde genellikle bol reklamlı, bol görselli ve videolu, genel bilgileri veren ve başlıkla hiç ilgisi olmayan bir yazı ile karşılaşır ve sinirli bir biçimde yazıdan çıkarsanız.
Üretken yapay zeka dolandırıcılık ve spam ile buluşuyor
Ancak yapay zeka işin içine girince olay daha farklı bir boyuta geçti. 2018’de yapılan bir araştırma, 2016 ve 2017’de on aylık bir süre boyunca 14 milyon tweeti analiz etti. Sosyal medyadaki botların güvenilir olmayan kaynaklardan gelen makaleleri yaymada önemli ölçüde rol oynadığını buldu.
Çok sayıda takipçisi olan hesaplar da yanlış bilgi ve dezenformasyonu meşrulaştırıyordu. Ayrıca gerçek kullanıcıların bot tarafından gönderilen içeriklere inanmasını, etkileşim kurmasını ve bunları yeniden paylaşmasını sağlıyordu.
Sonraki araştırmalar da bu bulguyu destekledi. Örneğin 2022’deki tüm internet trafiğinin neredeyse yarısının botlar tarafından yapıldığı açıklandı. Google Gemini ve Dall-E gibi araçlar yalnızca kullanıcıların AI içeriği oluşturmasını her zamankinden daha kolay hale getirmekle kalmadı. Aynı zamanda hızla ilerleyen teknoloji, botların sosyal medyada kendi kendine AI içeriği ürettiği tuhaf bir duruma da yol açtı.
Sonuçları Mart 2024’te bir ön baskı makalesi olarak yayınlanan bir çalışmada da araştırmacılar, yapay zeka tarafından üretilen içerikleri yayınlayan 100’den fazla Facebook sayfasını inceledi. Gözlemledikleri sayfalar arasında ortak kalıplar bulmaya çalıştılar. Sonuç aslında tahmin edildiği gibiydi.
İçerikler olumlu ya da olumsuz duygulara dokunduğu zaman, AI tarafından oluşturulmuş olsalar bile, etkileşim alıyordu. Örneğin Facebook kullanıcıları, yapay zeka tarafından oluşturulan yukardaki resme binlerce cesaretlendirici yorumla yanıt vermişlerdi. Araştırmacılar ilginç bir sonuca daha ulaştılar. Facebook akışları belirgin bir şekilde değişmişti. Facebook’un algoritması kendilerine artık sadece yapay zeka tarafından üretilen başka içerikler öneriyordu.
İnternet Gerçekten Öldü mü?
Sosyal medya siteleri her zaman spam botlarını engellemek için önlemler aldılar ve botlar üretken yapay zekanın yardımıyla evrim geçirirken bile bunu yapmaya devam etmeye çalışıyorlar. Şu anda, üretken yapay zeka kendi başına iyi içerik oluşturma yeteneğine sahip değil, çünkü bağlamı yeterince anlamıyor.
Yani viral olan gönderilerin büyük çoğunluğu aslında AI tarafından oluşturulmuyor, aksine insanlar tarafından oluşturuluyor. Ayrıca botlar interneti teorinin önerdiği şekilde yönlendirmez. Aslında etkileyenler yönlendirir ve botlar onların liderliğini takip eder.
İnternette hala ilginç, komik şeyler oluyor, ancak iyi şeyleri bulmak giderek zorlaşıyor ve trendler pazarlama kampanyalarına karışıyor. Ölü internet teorisi, şüpheci olmamız ve sosyal medyada ve diğer web sitelerinde eleştirel bir zihinle gezinmemiz gerektiğini hatırlatıyor. Ayrıca Ölü İnternet Teorisi, ortalama bir tarama deneyiminin gerçekliğini yansıtmasa da, buna eşlik edebilecek can sıkıntısı ve yabancılaşma hissini tanımlıyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Shao, Chengcheng & Ciampaglia, Giovanni & Varol, Onur & Flammini, Alessandro & Menczer, Filippo & Yang, Kai-Cheng. (2018). The spread of low-credibility content by social bots. Nature Communications. 9. 10.1038/s41467-018-06930-7.
- The ‘dead internet theory’ makes eerie claims about an AI-run web. The truth is more sinister. Yayınlanma tarihi: 20 Mayıs 2024. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: The ‘dead internet theory’ makes eerie claims about an AI-run web. The truth is more sinister
- The Dead Internet Theory, Explained. Yayınlanma tarihi: 17 Ocak 2024. Kaynak site: Forbes. Bağlantı: The Dead Internet Theory, Explained
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
