Nicolas Bourbaki 1950’lerde Amerikan Matematik Derneğine başvurduğunda yirminci yüzyılın en etkili matematikçilerinden biri idi. Kitapları hepimizin bildiği modern matematiğin temellerini atmış ve gelecek nesil genç matematikçileri etkilemişti. Uluslararası dergilerde yayınları bulunuyordu. Ancak Nicolas Bourbaki’nin başvurusu bir nedenden dolayı kabul edilmedi. Çünkü aslında bu isimde bir matematikçi asla var olmamıştı.
Böyle bir matematikçi yoktu, çünkü Nicolas Bourbaki tek bir kişinin ismi değildi. Aslında bu isim 1870-71 Fransa-Prusya savaşında savaşmış bir Fransız generaline aitti. Ancak 1930’lu yılların ortalarında Fransa’ da 12 matematikçi bir grup kurduklarında bu ismi matematik ile hiçbir ilgisi olmayan bu generalden ödünç alacaktı.
André Weil, Ecole Normale Supérieur’de birinci sınıf öğrencisiyken, tüm birinci sınıf öğrencilerinin katılması gereken bir ders duyurulmuştu. Ancak aslında bu bir şakaydı. Öğretim görevlisi kılık değiştirmiş bir son sınıf öğrencisiydi. Birinci sınıflar ise bu öğrencinin anlattığı teoremleri dikkatle takip etmek zorundaydı.
Hepsi tamamen yanlış olan ve her biri farklı bir sahte matematikçiye atfedilen bir dizi teorem adlarını Fransız generallerinden almıştı. Son derece gülünç son teoreme de “Bourbaki teoremi” adını verilmişti. Bu anı, ilerleyen süreçte bu öğrencilerin kurdukları grubun adını seçmesinde etkili olacaktı.
Gizli Matematik Topluluğu Nicolas Bourbaki Neden Kuruldu?
1. Dünya Savaşı sonrasında matematik dünyası bir kargaşa içindeydi. Tanınmış bir çok matematikçi savaş esnasında hayatını kaybetmişti. Bazı kaynaklara göre, 1910’dan sonra mezun olan üniversite öğrencilerinin neredeyse yarısı çatışmada yok olmuştu. Üniversite kürsülerinde bu dönemde savaş sırasında veya savaştan hemen sonra mezun olan genç beyinler yer aldı. Sonucunda bu dönem bilim dünyasına tarihin en yaratıcı ve üretken dönemlerinden biri olarak damgasını vuracaktı.
Ancak bu süreçte, matematik ders kitapları güncelliklerini yitirmişti. Bu kitaplarda matematik bir bütünlük sergilemiyordu. Ayrıca ortak bir çalışma dilinin olmaması anlaşılmayı ve yeni fikirlerin geliştirilmesini engelliyordu. Yeni atanan profesörler André Weil ve Henri Cartan, analizin önemli bir sonucu olan Stokes teoremini öğretmek için sıkı bir yöntem istiyorlardı. Başkalarının da benzer endişeleri olduğunu fark eden Weil, bir toplantı düzenledi.
André Weil’in başkanlığında, grubun ilk toplantısı 10 Aralık 1934 günü bir kafede gerçekleşti. Grup başlangıçta altı üyeden oluşuyordu. Daha sonra bu gruba başkaları da dahil oldu. Henri Cartan, Claude Chevalley, Jean Delsarte, Jean Dieudonné, René de Possel ve André Weil, Bourbaki’nin kurucu üyeleriydi.
Belli aralıklarla sonra tartışmak için bir araya geldiler. Lider yoktu. Yayınlayacakları her şeyde oybirliğiyle bir anlaşma olması gerekiyordu. Gençtiler, tutkuluydular ve fikirlerle doluydular.Zaman içinde, Stokes teoremini açıklamaya yönelik asıl hedefleri, tüm matematiğin temellerini ortaya koymaya kadar genişledi. S
İlk olarak matematiksel analiz üzerine bir ders kitabını birlikte yazmayı planladılar. Ancak hedefledikleri şey sadece bir kitabı düzeltmek değildi. Onlar tamamen yeni bir başlangıç yapmak, matematik eğitiminde yeni bir dönemin temellerini atmak istiyorlardı.
Bourbaki grubu, 1939’da matematiğin tümünü içeren 6000 sayfa civarında yapıtlarını tamamladılar. Sonuç matematiğin her dalını birleştiren ve mantıksal bir çerçeveye oturtmayı başaran Elements de Mathematique (Matematiğin Öğeleri) isimli kitaptı. Kitaplarında işlenen konular küme teorisi , soyut cebir, topoloji, analiz, Lie grupları ve Lie cebirlerini içerir. Kitaplar, matematik teoremlerini herhangi bir adım atlamadan sıfırdan inceler.
Bourbaki Kitapları ve Bourbaki Seminerleri
Bourbaki geubunun çalışmalarının matematik üzerinde önemli bir etkisi oldu. Günümüzde fonksiyonlarda tanım kümesi ile değer kümesi arasında bazı eşleşmeler yaparız. Sonrasında da bire bir örten fonsiyon için bijektif fonksiyon ifadesini kullanırız. İşte iki kümenin eşleşmesi sırasında kullanılan bu gibi fikirler 1940’larda ve 50’lerde yayınlanan ilk kitaplarda yer almaktadır.
Grup bir yandan çalışmalarını sürdürürken, 1948 yılında Bourbaki seminerlerini de başlattılar. Grup üyeleri yeteneğine, bilgisine ve ufkunun genişliğine güvendikleri gençleri toplantılarına çağırarak, Bourbaki üyesi olarak yetişmelerini sağlıyordu. Sürekli değişen üye kadrosuyla Bourbaki grubu, Paris Üniversitesi’nde düzenli seminerler düzenlemeye günümüzde halen devam ediyor.
Bourbaki Grubuna Ne Oldu?
Zaman içinde grubu yayınları standart referanslar haline geldi. Bu esnada grup üyeleri şakalarını da işleri kadar ciddiye aldılar. Sonrasında, icat ettikleri matematikçi Nicolas Bourbaki’nin sadece belli kişiler ile görüşen Rus bir dahi olduğu dedikodusunu ortaya attılar. Bu isim altında yazışmalar yaptılar, hatta bu kişinin kızının bir düğünü haberi olduğunu bile etrafa yaydılar.
Ancak 1968 yılında bu oyunu daha fazla sürdürmemeye karar verdiler. Devamında tam da grubun ruhuna uygun bir şey yaptılar. Nicolas Bourbaki’nin ölüm ilanını matematiksel kelime oyunları içerecek biçimde yayınladılar. Ancak bu ölüm ilanına rağmen bu grup yeni matematikçilerin eklenmesi ile halen varlığına devam ediyor.
Yazının devamında bir başka ilginç hikayeye daha göz atın. 15. Yüzyılda Yaşayan Nicolas Flamel Kimdir? Neden Bir Çok Kişi Onun Hala Sağ Olduğunu Düşünüyor?
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Nicolas Bourbaki: The greatest mathematician who never was. Yayınlanma tarihi: 7 Aralık 2019. Bağlantı: Nicolas Bourbaki: The greatest mathematician who never wasom/
- Saso Dolenc. The Genius Who Never Existed and other Short Stories from Science, History and Philosophy
- Inside the Secret Math Society Known Simply as Nicolas Bourbaki. Yayınlanma tarihi: 11 Kasım 2020. Bağlantı: Inside the Secret Math Society Known Simply as Nicolas Bourbaki
- The greatest mathematician that never lived; https://www.ted.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
