Bir tebeşir düşünün. Bütün matematik profesörlerinin kullanmaktan zevk duyduğu ve pek çok teoremin yazılmasını sağlayan bir tebeşir markası. İşte bu tebeşirin markası “Hagoromo”. Hagoromo tebeşiri “Tebeşirin Rolls-Royce’u” olarak tanımlanmıştır.
Kara tahtalar bir zamanlar her türlü sınıf ve akademik ortamda standart ekipmandı. Kimyacılar moleküllerini tebeşirle çizerdi ve dilbilgisi uzmanları cümlelerini diyagramlaştırırdı. Ancak çoğu alan, isteyerek veya istemeyerek, önce beyaz tahtalara veya PowerPoint’e sonra da akıllı tahtalara geçti.
Matematik topluluğu, inatla tozlu, belirgin şekilde eski moda kara tahtalarına tutunan son direnen topluluktur. Matematikçiler de bu inatçılıktan gurur duyarlar. Tebeşirden “dokunsal deneyim” ve “duyusal haz” açısından övgü ile bahsederler.
Tebeşir, matematiksel çalışmanın hızını yavaşlattığı için bile övülür. Yale Üniversitesi’nden Paul Apisa konuyu şu biçimde açıklıyor. “Tebeşirin ve onu kullanan konuşmaların bir erdemi, bir konuşmacının dinleyicilerin anlama kapasitesini hiçe sayarak çok fazla şey iletme isteğini kontrol etmesidir.”
Tebeşirle yazma ve çizme sanatı ile matematik yapma sanatı yakından bağlantılı gibidir. Do Not Erase, New York’taki Fashion Institute of Technology’de öğretim görevlisi olan Jessica Wynne tarafından çekilen renkli fotoğraflarda 100’den fazla matematiksel tahta örneğini sunar. Her fotoğraf tam bir sayfayı kaplar. Karşı sayfa, sergilenen eserin matematikçisinin bir kapsül biyografisini ve birkaç paragraf yorum veya açıklamayı içerir.
Sonucunda tebeşir ile yazmak, yazma hızını azaltır. Bu da hem matematikçiye hem de izleyici yazarken düşünme fırsatı verecektir. Hatta bazı matematikçiler, tebeşir olmadan matematiğin tehlikede olabileceğini bile öne sürüyor.
Ancak tüm tebeşirlerin aynı olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Muhtemel bunun nedeni, Hagoromo tebeşirlerinin adını duymamış olmanızdan kaynaklanmaktadır. Karatahtalar hayatımızdan çıkabilir. Ancak matematikçiler Hagoromo tebeşirinin hayatlarından çıkmasına tahammül edemezler.
Hagoromo Tebeşirini Özel Yapan Şey Nedir?
1932’de Japonya’nın Nagoya kentinde kurulan ve Hagoromo Bungu adını alan şirket, 1990’a kadar sınırlı sayıda tebeşir üretilebildi. Bu tebeşirin diğer tebeşirlerden daha farklı olan formülü uzun süre boyunca gizli kaldı. Ancak formül her ne olursa olsun, kullanıcılarında bir bağımlılık yarattığı kesindi.
Tutkunlarına göre, Hagoromo tebeşiri emsallerinden daha yoğundur. Ayrıca kırılması zordur ve çok az toz üretir. Ek olarak daha düzgün yazı yazılır ve diğer tebeşirler gibi silindikten sonra arkasında kalıntı bırakmaz. Hatta kimi matematikçilerin söylediğine göre, bu tebeşir ile yanlış bir teorem yazmak mümkün değildir.
Şirketin satışları 1990’da zirveye ulaştıktan sonra, kara tahtalar ve bunun bir getirisi olarak da tebeşir talebi giderek azalmaya başladı. 2014 yılında, üçüncü nesil aile şirketinin başkanı ve Hagoromo’nun kurucusunun torunu Takayasu Watanabe, sağlığının çok kötü olduğunu ve üretimi durduracağını açıkladı.
Hagoromo 2014’te iflasını açıkladığında da, matematik camiasında tebeşir krizi ortaya çıktı. Tebeşirin kullanımdan kaldırıldığına dair söylentiler ortaya çıktığında, bazı akademisyenler alabilecekleri kadar çok kutuyu stoklamaya başladılar. Bir basit tebeşir, dünyanın en parlak beyinlerini istifçilere dönüştürmeye başladı. Söylenene göre 15 yıl yetecek kadar tebeşir stoklayan matematikçiler bile mevcuttu.
Koreli Bir Öğretmen, Hagoromo’nun Mirasını Kurtardı
Matematikçiler dünyanın öbür ucundaki Hagoromo tebeşirini istiflemeye çalışırken, Kore’de bir öğretmen başka bir yaklaşım benimsedi. Shin Hyeong-seok ilk olarak Japonya’ya yaptığı bir araştırma gezisi sırasında Hagoromo ile karşılaştı ve bu tebeşire hayran kaldı.
10 yıllık bir çabanın devamında şirketin son başkanı Takayasu Watanabe teknolojiyi Japonya’dan Kore’ye taşımak için onay verdi. Watanabe, yeni tebeşir partilerinin kalitesini incelemek için Kore’deki fabrikayı tekerlekli sandalyesiyle bile ziyaret etti.
Shin’in şirketi Sejong Mall, 2016 yılında Fulltouch Chalk üretimine başladı. Tebeşir için neyse ki artık istiflemeye gerek yok. Günümüzde Amazon üzerinden bu tebeşir satın alınabiliyor. Columbia Üniversitesi’nden Peter Woit’ iyimser bir duruş sergiliyor: ‘e göre “Yüz yıl sonra matematikçilerin hala tebeşir ve tahta kullanacaklar.” Neyse ki matematik dünyası rahat bir nefes alabilir.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Why Mathematicians Are Obsessed with (and Hoarding) This Chalk. Yayınlanma tarihi: 7 Mayıs 2019; Kaynak site: Live Science. Bağlantı: Why Mathematicians Are Obsessed with (and Hoarding) This Chalk.
- How a brand of chalk achieved cult status among mathematicians. Yayınlanma tarihi: 22 Mayıs 2020; Bağlantı: https://edition.cnn.com/
- Hagoromo Fulltouch: The Legendary Chalk Hoarded by Mathematicians. Yayınlanma tarihi: 17 Mart 2021; Kaynak site: How Stuff Works. Bağlantı: Hagoromo Fulltouch: The Legendary Chalk Hoarded by Mathematicians
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
