Vücudunuz bakteri, kir, toz, küf, polen veya duman gibi burnunuzda olmaması gereken bir şey hissettiğinde bu durumdan rahatsız olur. Bunun sonucunda da kısa bir süre sonra hapşırırsınız.
Vücudumuz, solunum yoluna giren yabancı maddeleri hızla tespit edip dışarı atmaya programlanmıştır. Burnumuzda ve sinüslerimizde bulunan algılayıcılar, toz, polen, bakteri veya duman gibi istenmeyen parçacıkları fark ettiğinde sinirler aracılığıyla beyne bir uyarı gönderir.
Beynimiz ise akciğerlere anında tepki vermesi için sinyal göndererek güçlü bir hava çıkışı oluşturur. Bu ani refleks, soluk borumuz yoluyla ağız ve burundan dışarı doğru itilen güçlü bir hava akımıyla gerçekleşir. Bu sürecin sonunda hapşırık dediğimiz refleks ortaya çıkar ve vücudumuz, zararlı olabilecek maddelerden kurtulmuş olur.
Hapşırık sadece basit bir refleks değil, aynı zamanda solunum yollarımızı koruyan etkili bir savunma mekanizmasıdır. Ancak, toplu taşıma, ders veya toplantı gibi ortamlarda hapşırmak bazen sosyal olarak hoş karşılanmaz. Birçok kişi hapşırığını bastırmayı ve elleriyle ağzını kapatmayı tercih eder. Oysa ki bilimsel araştırmalar, hapşırığı tutmanın sağlığınız için zararlı olabileceğini ve ciddi komplikasyonlara neden olabileceğini göstermektedir.
Hapşırığı Tutmak Ne Gibi Riskler Taşır?
Öncelikle, hapşırığı tutmak iyi bir fikir olmasa da, bazı kaynaklarda iddia edildiği gibi “kafanızın patlaması” gibi dramatik sonuçlar yaşanması oldukça düşük bir ihtimaldir. Eğer böyle bir risk gerçek olsaydı, tıp dünyası tarafından çoktan kapsamlı araştırmalara konu olur ve hepimizin dikkatini çekerdi. Ancak bu, hapşırığı tutmanın tamamen zararsız olduğu anlamına gelmez.
Hapşırık, solunum sisteminizde güçlü bir basınç yaratır. Bu basınç, sinüslerden burun boşluğuna, boğazdan akciğerlere kadar tüm solunum yolunu etkiler. Hapşırık sırasında ağız ve burunu kapatmak, bu basıncı normal seviyesinin yaklaşık 5 ila 24 katına kadar artıracaktır. İşte asıl risk de bu noktada ortaya çıkar.
Uzmanlar, aşırı basıncın kulak zarına zarar verebileceğini ve hatta yırtılmasına neden olabileceğini belirtiyor. Böyle bir durumda geçici veya kalıcı işitme kaybı yaşanma riski vardır. Çoğu zaman kulak zarı kendiliğinden iyileşir. Ancak yine de, bazı vakalarda cerrahi müdahale gerekir.
Bu yüzden, hapşırığı doğal akışına bırakmak en sağlıklı yöntemdir. Eğer hapşırmanız gerekiyorsa, bunu tutmak yerine hijyen kurallarına uygun şekilde, bir mendil ya da dirseğinizin iç kısmını kullanarak hapşırmanız önerilir. Böylece hem vücudunuzu korur hem de çevrenizdekileri mikroplardan uzak tutmuş olursunuz.
Hapşırığı Tutmak İnsanı Öldürür mü?
Bugüne kadar hapşırığını tutarak ölen birine dair resmi bir vaka raporlanmamış olsa da, teorik olarak böyle bir ihtimal tamamen imkânsız değildir. Hapşırmayı baskılamak, aşırı basınç nedeniyle bazı ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Örneğin, beyin anevrizması, boğaz yırtılması ve akciğer çökmesi (pnömotoraks) gibi vakalara rastlanmıştır. Ancak bu tür durumlar oldukça nadirdir ve çoğu insan için hapşırığı tutmanın en büyük etkisi basit bir baş ağrısı ya da burun rahatsızlığıdır.
Bu arada son bir hatırlatma. Halk arasında hapşırdığımızda kalbimizin durduğu yönünde bir inanış vardır, ancak bu doğru değildir. Hapşırmadan hemen önce göğüs kafesinde ani bir basınç artışı olur. Bu da kalp ritminde kısa süreli bir değişiklik hissi yaratabilir, ancak kesinlikle kalbin durmasına neden olmaz.
Sosyal ortamlarda hapşırık bazen rahatsız edici olur.. Ancak hapşırığı baskılamak, vücudunuzun doğal bir savunma mekanizmasını engellemek anlamına gelir. En sağlıklı olan, hapşırığınızı tutmak yerine, hijyen kurallarına uyarak hapşırmanıza izin vermektir. Sonuçta, hepimiz bunu yapıyoruz!
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Is It Just Me or Is Holding in a Sneeze Going to Make My Head Explode? Yayınlanma tarihi: 5 mart 2020; Bağlantı: https://www.health.com/
- Bourne CL. The perils of sneezing: Bilateral spontaneous pneumothorax. J Emerg Trauma Shock. 2013 Apr;6(2):138-9. doi: 10.4103/0974-2700.110796. PMID: 23723627; PMCID: PMC3665065.
- Rahiminejad M, Haghighi A, Dastan A, Abouali O, Farid M, Ahmadi G. Computer simulations of pressure and velocity fields in a human upper airway during sneezing. Comput Biol Med. 2016 Apr 1;71:115-27. doi: 10.1016/j.compbiomed.2016.01.022. Epub 2016 Feb 2. PMID: 26914240.
- Strea J, Thibaut A, Pelzer D, Georgiopoulos A, Ziegels C, Kaschten B. L’image du mois. Emphysème sous-cutané traumatique de la face : le danger de retenir un éternuement. [Traumatic subcutaneous emphysema of the face: the hazard of holding a sneeze]. Rev Med Liege. 2022 Sep;77(9):481-483. French. PMID: 36082591.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
