Narsisizme olan ilgimiz hiç bu kadar fazla olmamıştı. Google’da “narsist” kelimesi için yapılan aramalar son on yılda istikrarlı bir şekilde arttı. Sosyal medya ve diğer çevrimiçi platformlar; yaşam koçları, terapistler, psikologlar ve kendini narsist ilan edip hikayelerini anlatanlarla dolu. Narsisizme olan artan ilgimizin bir yan ürünü ise kaç tür narsist var olduğuna dair merakımız. Ancak işlerin zorlaştığı yer de aslında burası.
Google’da “narsist türleri” için yapacağınız bir arama size çok çeşitli sonuçlar verecektir. Bazı web siteleri en az üç tür narsist olduğunu söylerken, bazıları ise sayıyı 14’e kadar yükseltir. Aslında 2008’deki bir incelemede narsisizm türlerini tanımlamak için kullanılan 50’den fazla farklı etiket tespit edildi. Narsist türleri arasında “Serebral Narsizm”, “baştan çıkarıcı narsist”, “ruhsal narsist” gibi terimler de yer alıyordu. Ancak hakemli akademik literatürde bu terimlere rastlamanız olası değildir.
Narsisizmin çok yönlü doğası, insanların narsistleri tanımlamak için kullandıkları terimler dizisine katkıda bulunmuştur. Tam olarak neler olduğunu anlamak, insanları hatalı bir biçimde damgalamamızı engelleyecektir.
Narsisizm nedir? Kaç çeşit narsist vardır?
Narsisizm terimi, 2000 yıldan daha uzun bir süre önce, Ovid’in Narcissus efsanesini yazdığı zaman ortaya çıktı. Hikayede Narcissus inanılmaz derecede yakışıklı bir karakterdir. Bir gün bir su havuzunda kendi yansımasını görür ve ona aşık olur. Zaman içinde güzelliğine takıntılı hale gelir ve ölene kadar yansıyan görüntüsüne bakmayı bırakamaz.
Su perisi olan güzeller güzeli Ekho bile onun kendine olan bu düşkünlüğü doğrultusunda onun günden güne erimesini durduramaz. Ölümünden sonra yattığı yerde nergis çiçeği büyür. Abartılı bir biçimde kendine hayranlığı da bir psikolojik sendroma adını verir.
Narsisizm kavramını, psikanalist Sigmund Freud ego ve onun dış dünyayla ilişkisi üzerine yaptığı çalışmalarla popüler hale getirdi. Onun çalışmaları narsisizm üzerine teoriler geliştiren diğer birçok kişi için başlangıç noktası oldu.
Günümüzde narsisizm sağlıklıdan patolojik olana dek, farklı biçimlere sahiptir. Sağlıklı narsisizm hayatımızın bir parçasıdır. Kendimize ve kusurlarımıza gülmemizi, tamamen bize ait bir şeyler yaratabilmemizi ve dünya üzerinde olumlu bir etki bırakmamızı sağlar. Kendimize karşı duyduğumuz şüphelerle yaşantımıza verebileceğimiz zarardan bizi kurtarır.
Narsisizm ne zaman sorun haline gelir?
Narsisizm, kişinin kendiyle meşgul olması, başkalarının aşırı hayranlık ve onayına ihtiyaç duyması, diğer insanların hassasiyetlerini umursamaması durumunda sorun haline gelir. Sağlıklı narsisizmde özfarkındalık vardır ancak bu durumda insanlar bundan tamamen yoksundur. Narsist istenilen ilgiyi göremezse madde bağımlılığı ve majör depresif bozukluk gelişebilir.
Yaygın kullanımıyla “narsisizm” kelimesi aşırı derecede bencil ve egoist, kendini yücelten, kibirli ve utanmaz birini tanımlamaktadır. Ancak bilimsel açıdan bakıldığında narsisizmin iki biçimi vardır. Bunlar savunmasız / kırılgan ve büyüklenmeci narsisizmdir.
Büyüklenmeci narsisizm büyüklenme, kibir, saldırganlık, baskınlık, teşhircilik, dışadönüklük ve yüksek öz güven özelliklerini içerirken, kırılgan narsisizm içe dönüklük, düşmanlık yetersizlik hissi, düşük benlik saygısı özelliklerini yansıtmaktadır.
Narsistik kişilik bozukluğu nedir?
Narsistler genellikle dünyaya aşırı güven imajı çizerler, ancak bu yalnızca derin güvensizlik duygularını ve en ufak bir eleştiriyle kolayca zedelenen kırılgan öz saygıyı örtbas etmek içindir. Bu özelliklerden dolayı narsistler kendilerini yalnızca sürekli ilgi ihtiyaçlarını karşılamaya hizmet eden sığ ilişkiler içinde bulurlar. Narsisistik özellikler, bozulmaya yol açacak kadar belirgin hale geldiğinde, bu, narsistik kişilik bozukluğunun varlığına işaret edebilir.
Narsislik kişilik bozukluğu olan kişilerin zihinleri sürekli olarak kendilerinin öneminin büyük olduğu hissi ve sıra dışı başarı hikayeleri ile doludur. Bu tür kişiler kendilerinin olağanüstü olduklarına inanırlar. Sürekli dikkatin üzerlerinde toplanmasına ve hayran olunmaya gereksinim duyarlar. Daima haklı oldukları düşünürler ve ayrıca diğerlerini sömürme eğilimindedirler. Kıskançlık, kendini beğenmişlik, herhangi biriyle gerçekten ilgilenme yeteneğinden yoksun olmak diğer özellikleri arasındadır.
Bu durum gençler ve erkekler arasında daha sık gözlemlenmektedir. Kesin nedenleri tam olarak bilinmese de, çocuklukta yaşanan istismar ve ihmal, oluşumunda rol oynayan olası faktörler arasındadır. Klinik ortamda insanların yaklaşık %2 ila %16’sı bu bozukluk ile uğraşmaktadır. Ancak genel popülasyonda ise insanların %1’den azının narsistik kişilik bozukluğu yaşadığı düşünülmektedir.
Toplumun modernleşmesine eşlik eden bireyciliğin (kendine ve içsel duygulara odaklanan) artması ve sosyal normlardaki düşüş, aynı zamanda toplumun ve ailenin bireylere eskiden olduğu gibi gerekli desteği sağlayamaması gibi nedenler ile geçtiğimiz birkaç on yıl içinde bu sorunu yaşayanların sayısında artış olduğu belirlenmiştir. İnternet bağımlılığı ruh sağlığı alanında yeni bir çalışma alanıdır ve son zamanlarda yapılan araştırmalar, bunun narsisistik davranış ve düşük özgüvenle bağlantılı olduğunu göstermektedir.
Peki bu konuda ne yapabiliriz?
Narsistik kişilik bozukluğunun tedavisi mevcuttur ve buna farmakoterapi ve psikoterapi de dahildir. Ancak bu sorun ile yüzleşmemek için nasıl mutlu ve anlamlı bir yaşam sürebiliriz? Mutluluk üzerine yapılan en büyük araştırmalardan biri , 75 yıllık bir süre boyunca geniş bir insan grubunu takip eden bir grup Harvard araştırmacısı tarafından yürütüldü.
Keşfettikleri şey, şöhret ve paranın mutluluğun sırrı olmadığıydı. Aksine, hayattaki en önemli şey güçlü ve destekleyici ilişkilere sahip olmaktı. Belki de o akıllı telefona biraz ara vermenin, bilgisayarınızı kapatmanın ve bir veya iki arkadaşınızla buluşmanın zamanı gelmiştir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Cain NM, Pincus AL, Ansell EB. Narcissism at the crossroads: phenotypic description of pathological narcissism across clinical theory. Social/personality psychology, and psychiatric diagnosis. Clin Psychol Rev. 2008 Apr;28(4):638-56. doi: 10.1016/j.cpr.2007.09.006. Epub 2007 Oct 2. PMID: 18029072.
- How many types of narcissist are there? A psychology expert sets the record straight. Yayınlanma tarihi: 30 Haziran 2023. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: How many types of narcissist are there? A psychology expert sets the record straight
- What Is Narcissism? Science Confronts a Widely Misunderstood Phenomenon. Kaynak site: Scientific American. Yayınlanma tarihi: 1 Temmuz 2023. Bağlantı: What Is Narcissism? Science Confronts a Widely Misunderstood Phenomenon
- Rogoza R, Żemojtel-Piotrowska M, Kwiatkowska MM, Kwiatkowska K. The Bright, the Dark, and the Blue Face of Narcissism: The Spectrum of Narcissism in Its Relations to the Metatraits of Personality, Self-Esteem, and the Nomological Network of Shyness, Loneliness, and Empathy. Front Psychol. 2018 Mar 14;9:343. doi: 10.3389/fpsyg.2018.00343. PMID: 29593627; PMCID: PMC5861199.
- Why are we becoming so narcissistic? Here’s the science. Kaynak site: Conversation. Yayınlanma tarihi: Bağlantı: Why are we becoming so narcissistic? Here’s the science
- Malik S, Khan M. Impact of facebook addiction on narcissistic behavior and self-esteem among students. J Pak Med Assoc. 2015 Mar;65(3):260-3. PMID: 25933557.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
