Yıllardır insanlar gizemli “mumyanın laneti”ni merak ediyorlardı. Ancak son araştırmalar, bu lanetin birçok mezarda gizlenen ölümcül bir mantarın sonucu olabileceğini öne sürüyor.
Mumyalar yüzyıllardır insanları büyülemiştir. Eski Mısırlılar, ölümden sonra bedenin korunmasının, ruhun öbür dünyada yaşamaya devam etmesine olanak sağlayacağına inanıyorlardı. Bu nedenle de ölülerin mumyalamayı tercih ettiler. Günümüzde bu mumyalar kesinlikle etkileyici olsa da, aynı zamanda karanlık ve gizemli bir lanetle de ilişkilendiriliyor.
“Mumyanın laneti” İlk kez 1922’de Kral Tutankhamun‘un mezarının Krallar Vadisi’nde keşfedilmesinden sonra dünya çapında ilgi toplamaya başladı. Bundan yüz yıl önce İngiliz arkeolog Howard Carter, 3000 yıl boyunca saklanan hazineleri görmek için efsanevi Mısır hükümdarı Kral Tutankamon’un mühürlü mezar odasına küçük bir delik açtığında aynı zamanda antik Mısır’a yönelik küresel bir tutkuyu da serbest bıraktı.
Bu ışıltılı hazineler özellikle de mezar odasının 16 Şubat 1923’te açılmasının ardından manşetlere taşındı. Ancak daha sonrasında manşetler kazıyı finanse eden kişi olan George Herbert de Carnarvon’un (Lord Carnarvon) ani ölümü ile “mumyanın laneti” biçiminde olacaktı.
İnceleme sonrasında ölüm nedeninin enfeksiyon kaynaklı olduğu anlaşılsa da ilerleyen günler, haftalar ve aylarda çoğunlukla kalp krizi, yorgunluk veya zatürre nedeniyle zamansız ölümlere maruz kalan mezarı ziyaret tanınmış kişiler ve arkeologlar ile ilgili haberler bir daha manşetlerden inmeyecekti.
Gerçekte mezar açıldığında orada bulunan 26 kişiden yalnızca altısı on yıl içinde öldü. Kesinlikle herhangi bir lanetin ana hedefi olması gereken arkeolog Howard Carter, 1939 yılına kadar, yani mezarın açılışından neredeyse 20 yıl sonraya dek yaşadı. Ancak yine de filmler ve kitaplar aracılığı ile insanlar, eski bir mumyanın son dinlenme yerini rahatsız eden herkesi yok edecek bir lanetin varlığına dair inançlarını sürdürdüler.
Mumyanın Laneti Bir Küf Mantarı Sonucumu Oldu?
Pek çok kişi Tutankamon’un mezarına girenlerin başına gelen bir dizi ölüm ve talihsizliğin bir lanete atfedildiği konusunda kararlı olsa da, bilim insanları ve araştırmacılar daha rasyonel bir açıklama aradılar. Mumyanın lanetiyle bağlantılı ölümler için ciddi bir bilimsel açıklama sunan ilk kişilerden biri, 1986’da mezardaki eski küfün potansiyel olarak ölümcül alerjik reaksiyonlara neden olabileceğini öne süren Dr. Caroline Stenger-Phillip’ti.
Mühürlü mezarlar, binlerce yıl sonra onları açanlar için, özellikle de Lord Carnarvon gibi bağışıklık sistemi zayıf olan insanlar için tehlikeli, hatta ölümcül olabilecek patojenleri barındırabilir. Bu tip yerlerde yalnızca insan ve hayvanların ölü bedenleri yoktur. Aynı zamanda onlara öbür dünya için gerekli olan yiyecekler de yer alır. Bu durumda Aspergillus flavus adı verilen tehlikeli bir mantar küfü kolaylıkla büyüyecektir.
Mikrobiyolog Bolesław Smyk daha sonra mezarın her yerinde yukarıda bahsedilen küf mantarını keşfetti. 1998 yılında, Paris’teki Laboratoire d’Ecologie’de araştırmacı olan Dr. Sylvain Gandon, mantar sporlarının potansiyellerini koruyarak yüzlerce yıl boyunca hareketsiz kalabileceğini gösterdi. Ayrıca Aspergillus sporlarının, enfekte bireylerin akciğerlerinde aktive olmadan önce uzun süre uykuda kalabilecekleri de anlaşıldı. Bu kolektif bulgular mumyanın lanetinin bilimsel bir resmini çizmeye başlamamıza yardımcı oldu.
Polonya Kralı Casimir IV Jagiellon’un Mezarı “Laneti” Bir Kere Daha Gündeme Taşıdı
Bilim insanları, başka bir mumyanın lanetinin serbest bırakılması vakasının ardından bu özel şüpheliye daha da odaklandılar. Bu lanet de 15. yüzyıldan kalma Polonya Kralı Casimir IV Jagiellon’un mezarının açılması sonucunda serbest kaldı.
Mezarın açılmasından birkaç gün sonra açılışta bulunan gruptan dördü vefat etti. Ancak sonraki birkaç yıl içinde pek çok kişi kanser veya diğer hastalıklardan öldü. Toplamda, mezarda veya laboratuvarlarda çalışan en az 15 kişinin Kral Casimir IV Jagiellon’un kalıntılarıyla temas nedeniyle öldüğüne inanılıyor. Yıllar süren spekülasyonlardan sonra araştırmacılar nihayet araştırmayla bağlantılı 15’ten fazla kişinin ölümünün gerçek nedenini keşfettiler. Katil, Mısır mezarındakiyle aynıydı.
Sonuç olarak
Günümüzde araştırmacılar, direnci düşük kişilerin, içinde bu mantarın bulunabileceği mezarları ziyaret etmemesi gerektiğinin farkındalar. Antik mezarları araştıran çalışmalara katılan bilim insanlarının başka bir ‘lanet’in kurbanı olmayacak kadar sağlıklı olmaları gerekiyor. Yetkililer, yakın zamanda kanser tedavisi görmüş veya akciğer hastalıkları olan kişilerin, özellikle de Aspergillus flavus’un bulunma ihtimali olan yerleri ziyaret etmekten kaçınmalarını öneriyor.
Günümüzde mumyanın lanetin gizemi çözülmüş gibi görünse de birçok tur rehberi hâlâ rahatsız edilmek istemeyen ruhların hikayesini tekrarlıyor. Durum böyle olunca da bu efsane kolay kolay ortadan kalkmayacak gibi gözüküyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- The mummy’s curse might be real — but it’s caused by a fungus. Yayınlanma tarihi: 2 Mayıs 2023. Kaynak site: Big Think. Bağlantı: The mummy’s curse might be real — but it’s caused by a fungus
- Curse of the Mummy. Yayınlanma tarihi: Kaynak site: National Geographic. Bağlantı: Curse of the Mummy
- The mummy’s curse finally revealed: It’s a deadly fungus. Yayınlanma tarihi: 9 Mayıs 2023. Kaynak site: Interesting Engineering. Bağlantı: The mummy’s curse finally revealed: It’s a deadly fungus
- Nelson MR. The mummy’s curse: historical cohort study. BMJ. 2002 Dec 21;325(7378):1482-4. doi: 10.1136/bmj.325.7378.1482. PMID: 12493675; PMCID: PMC139048.
- Łukaszuk C, Krajewska-Kułak E, Guzowski A, Kraszyńska B, Grassmann M, Dobrowolski R. Analysis of the incidence fungi in a crypt cemetery. J Air Waste Manag Assoc. 2015 Sep;65(9):1141-7. doi: 10.1080/10962247.2015.1068884. PMID: 26151228.
- The Cursed Tomb of the Polish King Casimir IV Jagiellon. Yayınlanma tarihi: 15 Nisan 2016. Kaynak site: Ancient Origins. Bağlantı: The Cursed Tomb of the Polish King Casimir IV Jagiellon
- El-Tawil S, El-Tawil T. Lord Carnarvon’s death: the curse of aspergillosis? Lancet. 2003 Sep 6;362(9386):836. doi: 10.1016/s0140-6736(03)14268-7. PMID: 13678897.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
