Bugün Roger Bacon hem bilimsel hem de felsefi çevrelerde ileri görüşlü bir deha olarak kabul edilir. Ancak 13. yüzyıl İngiltere’sinde çoğu insan onun bir büyücü olduğunu düşünüyordu.
Orta Çağ’da bilgi büyük ölçüde eski metinlerden ve kilisenin öğretilerinden elde edilebileceklerle sınırlıydı. Ancak bu sınırlamaları kabul etmeyi reddeden, gerçeğin ve keşfin peşinde bilginin sınırlarını zorlayanlar da vardı. Bu öncüler arasında, bilime, felsefeye, teolojiye ve dilbilime yaptığı katkılarla geleneksel düşünme biçimlerine meydan okuyan Roger Bacon da yer alır.
Roger Bacon bilginin elde edilmesinde doğrudan gözlem ve deneysel yöntemin önemini vurguladı. Kendisi bilimsel araştırmanın yöntem ve tekniklerini popülerleştirdi. Bacon’un yaşamı boyunca hem Müslüman alimler hem de Avrupalı entelektüeller arasında popülerdi. Tüm bunlar nedeniyle kendisinin adı günümüzde dünya tarihindeki ilk bilim insanı olarak da hatırlanmaktadır.
Roger Bacon, Asi Bir Filozofun Hayatı
Bacon’un kesin doğum tarihi bilinmese de 1214-1220 yılları arasında varlıklı bir ailenin çocuğu olarak doğduğu tahmin edilmektedir. Hayatının ilk dönemine ilişkin kayıtlar bulunmamakla birlikte Oxford’da yüksek lisans yaptığı ve çoğunlukla Aristoteles üzerine ders verdiği bilinmektedir. Ayrıca kendisi Oxford’dan ayrıldıktan sonra, Paris Üniversitesi’nde öğretmenlik yapmış, bu süreçte Latince dilbilgisi, aritmetik ve geometrinin yanı sıra astronomi ve hatta müzik üzerine dersler vermiştir.
Hayatının sonraki yılları hakkında detaylar belirsiz olsa da zamanının çoğunu optik üzerine yazılı metinleri inceleyerek geçirdiğini ve zamanının giderek daha fazlasını dini çalışmalara adadığını biliyoruz. Ayrıca kendisinin 1256-1257 yılları arasında Fransisken Tarikatı’nda rahip olduğu da bilinmektedir.
Ancak bu durum kısa sürede Bacon için bir sorun haline gelmiştir. Bunun nedeni Fransiscanlar’ın keşişlerin araştırma ve yayın yapmalarını yasaklamalarıdır. Bu yasak Bacon’ın bilimsel yöntemin şekillenmesine yardımcı olacak deneyler yapmasına engel olmamıştır.
Bacon 1260’ların ortalarına gelindiğinde Oxford’a dönüşüne izin verecek/finansmanını sağlayacak kişileri aramaya başladı. Sonunda 1266’da Papa IV. Clement’in dikkatini çekecekti. Clement nispeten açık fikirliydi ancak yine de Bacon’dan çalışmalarını gizlilik içinde yürütmesini istedi. Bunun sonucunda Bacon Opus Majus, Opus Minus, De Multiplicatione Specierum ve De Speculis Comburentibus adlı eserlerini kaleme aldı.
Ne yazık ki Bacon, inanılmaz bir üretkenlikle geçen bir yılın ardından bir engelle karşılaştı. Clement 1268’de öldü. Bu, Bacon’un çalışmalarının sonu anlamına geliyordu. Bacon’ın, 1278’den sonra keşişliğe geri döndüğü ve 1294-1295 yılları arasındaki ölümüne kadar sessiz kaldığı bilinmektedir.
Roger Bacon’un Modern Bilimsel Yönteme Etkisi Nedir?
Roger Bacon, Oxford’dayken Aristoteles okumuş ve ünlü düşünüre hayranlık duymuştu. Ancak Aristoteles’in yazılarına dayanarak yaptığı deneyler beklendiği gibi sonuçlanmıyordu. Bunun anlamı Aristoteles’in yazılarındaki bazı şeylerin yanlış olmasıydı.
Bu nedenle Roger Bacon bilgiyi güvenilir kılmanın bir yolunu bulmaya karar verdi. Bunu yapabilmesi için kişisel görüşlerin ortadan kaldırılması gerektiğini ve deneylerin kişilerden bağımsız olması gerektiğine karar verdi. Deneyleri kim denerse denesin her zaman aynı sonucu vermeliydi. Bu aslında bilimsel yöntemin doğuşuydu.
Bacon’un Opus Majus’u tartışmasız en büyük eseridir. Gök cisimlerinin konumları ve boyutlarına ilişkin yenilikçi teoriler de dahil olmak üzere matematik, optik, simya ve astronomi üzerine düşüncelerini içerir. Bacon bu eserinde çağdaş bilimin eksik olduğuna inandığı alanları vurgular.
Bacon’un en önemli çalışmaları optik üzerinedir. Kendisi ışığın düz çizgiler halinde ilerleyen ve yolları üzerindeki nesnelerle etkileşime giren küçük parçacıklardan oluştuğunu, farklı yoğunluktaki ortamlardan (su veya cam gibi) geçtiğinde yön değiştirdiğini gözlemlemiş ve bunun ışığın hızının farklı ortamlardan geçerken değişmesi ile ilgili olduğunu öne sürmüştü. Bu düşünce Bacon’un zamanının çok ilerisindeydi.
Roger Bacon’un mirası çok yönlü ve geniş kapsamlı olup bilim, felsefe, dilbilim ve teoloji alanlarına yaptığı katkıları kapsamaktadır. Bacon’un ampirik gözlem ve deneye yaptığı vurgu, modern bilimin ve bilimsel metodolojinin gelişiminin temelini atmıştır. Onun mistik ve batıl inançları reddetmesi ve bilginin peşinde akıl ve delillerin kullanılmasındaki ısrarı, modern bilimsel araştırmanın ilkelerinin oluşturulmasına yardımcı olmuştur.
Bacon’un bilime yaptığı katkıların yanı sıra felsefe ve teoloji alanındaki çalışmaları da, geleneksel düşünme biçimlerine meydan okur. Teolojide aklın ve delilin önemini vurgular. Tanrı bilgisine doğanın incelenmesi yoluyla ulaşılabileceğini savunur. Yazılı eserlerinden oluşan geniş kataloğunun sayısı 101’e yakındır. Bunların çoğu gramer, matematik, genel fizik, optik, astronomi, kimya, büyü ve simya üzerinedir.
Roger Bacon’ın Anlaşılması Zaman Alacaktı
Roger Bacon’ın en sevdiği araştırma alanlarından birisi de simyadır. Günümüz kimyasının öncülü olan simya metallerin dönüşümünün incelenmesi ve hastalıkları iyileştirebilecek ve yaşamı uzatabilecek evrensel bir iksir arayışıydı. Bacon bunların hiçbirini başaramadı (hiçbir simyacı bunu başaramadı), ancak çalışmaları modern kimyanın gelişimine katkıda bulundu.
Bacon, geleneksel simyanın mistik ve gizli uygulamalarını reddetme eğilimindeydi ve deneysel olana odaklandı. Simyasal dönüşümlerin ilahi müdahale yerine deney, gözlem ve belgeleme gibi sistematik süreçlerle gerçekleştirilebileceğine inanıyordu. Bacon ayrıca kimyasal maddelerin ve özelliklerinin anlaşılmasına da önemli katkılarda bulundu. Kimyasal deneylerde dikkatli ölçüm ve kayıt tutmanın önemini fark etti. Ayrıca maddelerin kullanımı ve test edilmesinde hassasiyet ihtiyacını vurguladı.
Bacon’un ölümünden sonra onun fikirlerinden korkanlar, onun geride bıraktığı el yazmalarını hemen kilit altına aldılar. Ölümünden birkaç yüz yıl sonra insanlar onu yasak bilginin sahibi, hatta bir büyücü olarak görüyordu. Ancak 16. yüzyıl filozofları, onu bilimsel bir öncü olarak selamlayarak adını ve itibarını temize çıkarmaya başladılar.
Onun mirası, dünya çapındaki düşünürlere ve akademisyenlere ilham kaynağı olmaya devam ediyor ve bize bilgi arayışında aklın ve kanıtın gücünü hatırlatıyor. Bugün sahip olduğumuz şeylerin çoğunu, büyük zorluklara rağmen gerçeği ve bilimsel keşfi korkusuzca düşünen Roger Bacon gibi asi insanlara borçluyuz.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- The Fascinating Life Of Roger Bacon. The 13th-Century ‘Wizard’ Who Helped Pioneer Modern Science. Yayınlanma tarihi: 9 Mart 2023. Kaynak site: All Thats Interesting. Bağlantı: The Fascinating Life Of Roger Bacon, The 13th-Century ‘Wizard’ Who Helped Pioneer Modern Science
- Sidebottom E. Roger Bacon and the beginnings of experimental science in Britain. J R Soc Med. 2013 Jun;106(6):243-5. doi: 10.1177/0141076813488482. PMID: 23761584; PMCID: PMC3705416.
- Medieval Maverick: Roger Bacon’s Quest for Knowledge and Truth. Yayınlanma tarihi: 23 Nisan 2023. Bağlantı: Medieval Maverick: Roger Bacon’s Quest for Knowledge and Truth
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
