Liseden mezun olan bir gencin ve onların sorumluluğunu taşıyanların vermesi gereken önemli bir karar vardır. Aynı kararı işinden sıkılmış ve yeni bir kariyer arayan bir yetişkin de vermek zorundadır. Bu karar kariyer belirleme ve severek yapacağı bir meslek seçimi ile ilgilidir.
Yaşam boyu tek bir mesleğe sahip olma olasılığı giderek daha da düşük bir ihtimal haline geliyor. Bugünün gençlerinin bir çok farklı kariyere sahip olması muhtemel. Günümüz gençlerini meslek seçimi yaparken bekleyen bir sorun daha var.
Önemli ekonomik, demografik ve sosyal değişimler aynı anda gerçekleşiyor. Rutin, tekrarlanabilir ve tahmin edilebilir süreçlere sahip olan işler geleceğin işleri arasında yer almıyor. Bunlara müşteri hizmetleri temsilcileri, kasiyer ve banka çalışanları dahildir. Otomasyon veya yapay zeka, bu işlerin yerini alacaktır ve bu meslekler yakın gelecekte var olmayacaktır.
İnsan odaklı; problem çözme, yaratıcılık, uyum yeteneği, esneklik, fiziksel el becerisi ve iletişim becerileri gerektiren rutin olmayan işler geleceğin işleri olacaktır. Örnekler arasında mühendislik, tasarım, inşaat, eğitim, sağlık hizmetleri ve bakım işleri gibi şeyler yer alır.
Meslek Seçimi Kolay Bir Karar Değildir
Meslek seçiminde en çok yapılan hataların başında bireyin özellikleri ve mesleğin gerektirdiklerine bakılmaksızın; mesleğin popülerliği, saygınlığı, kazancının yüksek olması ya da idol olarak gördüğü kişinin seçtiği meslek olması gibi sebeplerden mesleğe karar verilmesidir.
Yapılan araştırmalar öğrencilerin meslek seçiminde rol oynayan etkenlerden birinci sırada aileleri, ikinci sırada kendileri, üçüncü sırada ise yakın çevrelerinin (komşu, akraba) rol aldığı görülmektedir. Ancak önemli olan bir meslek seçmek değil, severek yapılacak ve sürdürülebilir bir meslek seçmektir. Çünkü yanlış seçilmiş bir meslekte mutsuz ve başarısız olma olasılığı daha fazladır.
Bu sebepten meslek seçiminin öncesinde önce kişinin kendini, yeteneklerini, ilgilerini, değerlerini,
bireysel ve karakter özelliklerini tanıması ve şu sorulara doğru cevaplar verebilmesi önemlidir:
•Benim yeteneklerim neler? Hangi alanlarda başarılıyım ?
•İlgi alanlarım neler? Neleri ödül beklentisi olmadan, severek ve isteyerek yapıyorum ?
•Değerlerim, olmazsa olmazlarım neler?(kazanç, ün sahibi olma, konfor, saygınlık vb.)
•Bireysel- karakter özelliklerim neler? (fobiler, mizaç özellikleri, vb.)
Bir meslekte mutlu olabilmenin en önemli faktörü, ilgi ve yeteneklerin, mesleğin gerektirdiği ilgi ve yeteneklerle çakışıyor olmasıdır. Bu noktada konu ile ilgili kuramlara da göz atmak iyi bir fikir olacaktır. Bu kuramlardan en çok bilineni psikolog John L. Holland’a aittir.
Holland’ın Meslek Seçimi Teorisi Nedir?
John Holland’ın Meslek Seçimi Kuramı, insanların kişilik tiplerine göre meslek seçiminde daha mutlu ve başarılı olacaklarını öne süren bir teoridir. Holland, insanların belirli kişilik tiplerine sahip olduğunu ve bu kişilik tiplerinin belirli mesleklerle daha iyi örtüştüğünü savunur. Holland’ın temel kişilik tipleri aşağıdaki gibidir.
- Gerçekçi (Realistic):
- Özellikler: Fiziksel olarak aktif olmayı, somut ve pratik işleri yapmayı seven kişilerdir. Genellikle aletlerle ve makinelerle çalışmaktan hoşlanırlar.
- Uygun Meslekler: Mühendislik, teknisyenlik, çiftçilik, marangozluk.
- Araştırmacı (Investigative):
- Özellikler: Analitik düşünme yeteneği güçlü, bilimsel ve entelektüel çalışmalara ilgi duyan kişilerdir. Problemleri çözmeyi ve yeni bilgiler keşfetmeyi severler. Ayrıca gözlem yapmak, öğrenmek, araştırmak, analiz etmek, değerlendirmek ve ölçmekten hoşlanırlar.
- Uygun Meslekler: Bilim insanı, doktor, yazılım geliştirici, akademisyen.
- Sanatçı (Artistic):
- Özellikler: Yaratıcı, sanatsal ve kendini ifade etmeyi seven kişilerdir. Özgün fikirler üretmekten ve sanatsal projelerde yer almaktan hoşlanırlar. Bu kişiler genellikle yaratıcı, hassas ve kalıpları kabul etmeyenlerdir.
- Uygun Meslekler: Yazar, sanatçı, müzisyen, moda tasarımcısı.
- Sosyal (Social):
- Özellikler: İnsanlarla etkileşimde bulunmayı, onlara yardım etmeyi ve sosyal hizmetlerde yer almayı seven kişilerdir. İyi iletişim becerilerine sahiptirler. Bilgilendirme, aydınlatma, öğretme, yardım etme, eğitme veya tedavi ve iyileştirmeden hoşlanırlar.
- Uygun Meslekler: Öğretmen, danışman, hemşire, sosyal hizmet uzmanı.
- Girişimci (Enterprising):
- Özellikler: Liderlik ve ikna yetenekleri güçlü, enerjik ve hırslı kişilerdir. Yönetim ve iş dünyasında başarılı olurlar.Öne çıkmalarına olanak tanıyan ya da diğer insanları etkileme fırsatı veren etkinliklerden hoşlanırlar.
- Uygun Meslekler: Yönetici, pazarlamacı, girişimci, avukat.
- Geleneksel (Conventional):
- Özellikler: Düzenli, detaylara önem veren ve bürokratik işleri yapmayı seven kişilerdir. Belirli kurallar ve yapılar içinde çalışmaktan hoşlanırlar. Görevleri detaylarıyla birlikte yapma, sürdürme veya diğer kişilerin yönlendirdiği biçimde yerine getirmede başarılıdırlar.
- Uygun Meslekler: Muhasebeci, banka memuru, veri analisti, sekreter.
Holland Altıgeni Nedir?
Holland, bu altı kişilik tipini görselleştirmek için bir altıgen model geliştirmiştir. Bu model, kişilik tiplerinin birbirine olan benzerlik ve farklılıklarını gösterir. Örneğin, araştırmacı ve sanatçı tipler birbirine daha yakınken, gerçekçi ve sosyal tipler daha uzak olabilir.
Altıgen üzerinde iki tip arasındaki uzaklık ne derece az ise benzerlik o derece fazla demektir. Bir kişilik profilinde en yüksek puanlar Araştırmacı, Yaratıcı ve Sosyal olarak sıralanmışsa, bu profilin zaman içinde değişme olasılığı azdır; çünkü bu tutarlı bir profildir. Eğer profil Araştırmacı, Sosyal ve Girişimci olarak sıralanmışsa, bu profil kararsızdır ve bir süre sonra değişebileceği dikkate alınmalıdır.
Sonuç olarak
Bir mesleğin seçimi kişinin motivasyonunu, bilgisini, kişiliğini ve yeteneğini yansıtan bir eylemdir. Seçtiği meslek kişinin, mesleğe güdülenmesini, kendi hakkındaki iç görüsünü, yeteneklerini algılama biçimini ve o meslek hakkındaki bilgisini yansıtır. Testi uygulamak isterseniz, buradan okumaya devam edebilirsiniz.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Time to choose a career? A psychologist offers tips on the journey after high school. Yayınlanma tarihi: 29 Aralık 2023. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Time to choose a career? A psychologist offers tips on the journey after high school
- John Holland’s Theory of Career Choice. Bağlantı: https://www.mbaknol.com/human-resource-management/john-hollands-theory-of-career-choice/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
