İlk matematiksel deneyimlerinizi ne zaman yaşadınız? Dört yaşında mı? Belki de üç ya da iki. Sizi şaşırtabilir, ama kesinlikle daha önceydi. Aslında bir matematikçi olarak, belli bir matematik zekası ile doğdunuz.
Bir çocuğa yaşamının ilk yıllarında çevresiyle deneyler yapmayı, sonuçlarını gözlemlemeyi ve ardından bir hipotezi onaylayana veya reddedene kadar süreci tekrarlamayı öğretmenize gerek yoktur. Bu davranış içgüdüseldir ve resmi bir eğitim gerektirmez. Bu sayede çocuklar, gözlerini ilk açıp etraflarındaki dünyayı araştırmaya başladıkları andan itibaren bilimsel olarak düşünmeye başlarlar. Peki ya matematik?
Son birkaç yılda araştırmacılar, küçük çocukların, hatta yeni doğmuş bebeklerin zihinlerinde neler olup bittiğini bulma konusunda başarılı oldular. Öğrendiğimiz şey aslında umut verici idi. Anlaşılan hepimiz bu dünyaya temel matematiksel anlayışla donatılmış olarak geliyoruz. Yani aslında hepimizin doğuştan gelen bir matematik zekası var. Bu da bazı insanlarının matematiksel bir yeteneğe sahip olduğu bazılarının da olmadığı söylemini çürütüyor.
Bir Matematikçi Aslında Nedir?
Bu söyleme rağmen, genellikle kişisel kabul şu şekildedir: “Ben matematik insanı değilim.” Aslında insanların matematiği yalnızca bazı insanların sahip olduğu özel bir yetenek olarak düşünmesi oldukça yaygındır. Eğer onunla doğmazsan, onu asla gerçekten elde edemezsin. Pek çok insan bunu kendisi için söyler ve bu söylemlerini çocuklarına da öğretir. Peki bunun gerçekte bir temeli var mı?
Aslında bu soruya bir cevap vermek için öncelikle “matematikçi” ile ne demek istediğimizi çözmemiz gerekiyor. Biyolog, canlıları inceleyen kişidir. Bir fizikçi hareket eden şeyleri inceler. Bir kimyager maddeleri inceler. Bir astronom, yıldızları ve gezegenleri inceler. Bir jeolog kayaları inceler. Bunların hepsi güzel, düzgün sınırları olan, iyi tanımlı alanlardır. Peki ya bir matematikçi?
Bir matematikçinin sayıları incelediğini söylemek bu soruya vereceğiniz bir yanıt olacaktır. Ancak matematikte içinde bir tek sayı bile bulamayacağınız bazı konular vardır. Peki tüm matematikçilerin ortak noktası nedir?
Çoğu insanın hemfikir olacağı cevap, tüm matematikçilerin belli kalıpları çalıştığı olacaktır. Günümüzde bir çok matematikçi dört işlem yapmada aslında zannedildiği kadar iyi olmadığını dile getirmektedir. Düşünürseniz aslında bu çok da şaşırtıcı değil. Temel seviyenin ötesindeki matematik aslında sayılarla değil, mantık, semboller, desenler ve şekiller ve örüntüler ile ilgilidir.
İşte bu nedenle tüm insanlar matematikçidir, matematik zekasına sahiptir. Çünkü insan beyni çevresindeki kalıpları algılamak için vardır. Beynin neredeyse her işlevini kalıplarla ilişkisi açısından tanımlayabilirsiniz. Anlama veya beceri olarak tanımladığımız şeylerin çoğu, kalıpları diğerlerinden daha etkili bir şekilde tanıma yeteneğidir.
Üstelik sadece kalıpları fark etmekte iyi değiliz. Aynı zamanda biz insanlar kalıplar yaratmakta da başarılıyız. Müzisyenler, heykeltıraşlar, ressamlar, görüntü yönetmenleri – hepsi kalıplar yaratır. Aslında onlar bile bir nevi matematikçi sayılırlar. Peki o zaman sorun ne?
Hepimiz Matematik Zekasına Sahip İsek, Neden Hala Matematik Yapamıyoruz?
Aslında anlatılması gereken bir çok sorun vardır. Kimi insanlar matematik zekasının genler ile aktarıldığını varsayarlar. Oysa ki matematik becerisi için herhangi bir gen yatkınlığının varlığını gösteren hiçbir araştırma yoktur. Aslında, birçok kültürde, “matematik geni” olduğu fikri bile mevcut değildir.
Ayrıca erkeklerin matematikte kızlardan çok daha iyi oldukları fikrini destekleyen de hiçbir araştırma bulgusu en azından şu ana kadar yoktur. Bunların hepsi desteklenmeyen düşüncelerdir.
“Ön yargıları parçalamak, atomu parçalamaktan zordur…” der Albert Einstein. Matematik zekam var ya da yok fikri önyargılar ile beslenir. Ayrıca parlak “matematik insanı” efsanesi, matematikte başarılı olmayı umut eden birçok öğrenci için büyük bir engeldir.
Ebeveynler ve eğitimciler, tanıdıkları erkekler, kadınlar, bilim insanları veya komşu çocuğu hakkında konuştuklarında “dahi” veya “yetenekli” gibi tanımların kullanımına dikkat etmelidir. Bu terimlerin yalnızca kullanımı bile çocukların yeteneği sabit bir özellik olarak görmelerine neden olacak ve sonuçta kendilerini yeteneksizlikle ilişkilendirmelerine yol açacaktır.
Çoğu öğrenci, hızlı ve ilk olmanın matematikte akıllı olduğunuzu kanıtladığınız şeklindeki yanlış bir inancına sahiptir. Bu, sınıftaki öğrencileri nasıl ödüllendirdiğimizden ve sınav sürelerine verilen önemden kaynaklanır. Maalesef bu durum sadece soru çözerken kaygının artmasına neden olacaktır. Oysa ki, hızlı çözmek, doğru sonuca ulaşmak anlamı taşımayabilir. Hızlı ve doğru yanıtı bulmak deneyim ve tecrübe ile alakalıdır.
Sonuçta dilimize, öğretim tekniğimize ve genel yaklaşım biçimimize dikkat ederek her çocuğun ya da her yetişkinin içindeki matematikçiyi keşfetmesine imkan sağlayabiliriz. Ayrıca unutmayın. Yetişkinler olarak aslında her gün matematik problemleri ile uğraşıyoruz.
Alışveriş yapmak, bütçe hesaplamak, yemek pişirmek ve akla gelen hemen her yerde matematik var. Bu nedenle matematik ile ilgili var olan sorunları çözmek, matematikte daha iyi ve daha hızlı olmak için asla geç kalmadık! İnanın bu çok zor değil. Matematik ile ilgili bir meslek yapın ya da yapmayın, matematik bilmek iyi hissettirir bunu unutmayın…
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Chestnut, Eleanor & Lei, Ryan & Leslie, Sarah-Jane & Cimpian, Andrei. (2018). The Myth That Only Brilliant People Are Good at Math and Its Implications for Diversity. Education Sciences. 8. 65. 10.3390/educsci8020065.
- We’re All Born With Mathematical Abilities (And Why That’s Important); yayınlanma tarihi: 1 Ağustos 2017; Bağlantı: https://www.npr.org/
Matematiksel
