Çamaşır, bulaşık, yemek, temizlik…Kimse ev işi yapmayı fazla sevmez. Neyse ki günümüzde kullandığımız küçük ev aletleri sayesinde, bu rutin işlere harcadığımız zaman azaldı. Aslında bunun için hep,m,z,n teşekkür etmesi gereken Lillian Gilbreth isimli bir kadındır.
Lillian Moller Gilbreth, şaşırtıcı sayıda ilklere imza attı. 1935’te Purdue Üniversitesi’nde mühendislik okulunda profesör olan ilk kadındı. Ulusal Mühendislik Akademisi’ne seçilen ilk kadındı. Aynı zamanda mühendislerin insanlığa üstün kariyer dışı hizmetleri için verilen Hoover Ödülü’nü alan ilk kadındı.
Gilbreth’in birçok başarısına rağmen aynı zamanda 12 çocuk annesiydi. Kocası ve iş ortağı 1924’te öldükten sonra kendini yeniden icat etmek zorunda kalan öncü bir bilim insanı ve iş kadınıydı. Lillian, odağını akıllıca bir şekilde kadınların alanı olarak kabul edilen bir yere, eve kaydıracaktı.
Bir zamanlar mutfaklar genellikle gelişigüzel bir düzene sahipti; tencere ve tavalar mutfağın bir ucunda, ocak diğer ucunda ve mutfak eşyaları tamamen başka bir odada olabilirdi. Lillian iyi tasarlanmış bir mutfakla pişirme süresini önemli ölçüde azaltabileceğini düşündü.
Günümüzde kullandığımız pratik ev içi aletlerin bir çoğu onun bu çalışmalarının neticesinde ortaya çıkmıştır. Ebeveynlik ve kariyer seçimi arasında sıkışıp kaldıysanız, bu başarılı kadını ve sevimli ailesini biraz daha yakından tanımalısınız.
Kısaca Lillian Moller Gilbreth
Lillian Evelyn Moller, 1878’de California, Oakland’da 9 çocuğun en büyüğü olarak doğdu. Lisede başarılı olduktan sonra üniversiteye gitmesine izin vermesi için babasını ikna etmek zorunda kaldı. Lisans derecesini Berkeley’deki California Üniversitesi’nden aldı ve California Üniversitesi’nin mezuniyet töreninde konuşan ilk kadın oldu.
Sonunda psikoloji alanında doktora derecesi aldı ve endüstriyel verimliliği artırmak için psikolojik ilkeleri kullanma kılavuzu olarak “Yönetim Psikolojisi” adlı tezini yayınladı. 1902’de doktora yapmaya başladı. Ancak bu plan, 1904’te Lillian ile Frank Gilbreth ile tanışıp evlendiğinde değişti.
Frank Gilbreth, ısrarla büyük bir aile istiyordu. Bu durumda, Lillian kariyerini büyük bir evin yönetimiyle birleştirip birleştiremeyeceğine karar vermek zorundaydı. Ancak Frank Gilbreth, büyük bir aile arzusunun karısının kariyer hedeflerinin önüne geçmesini istemedi.
Sonunda onu uygulamalı psikoloji alanındaki çalışmalarına devam etmeye ikna etti. Lillian Gilbreth, Brown endüstriyel psikoloji alanında 1915’te doktorasını tamamladı. Doktora tezi The Psychology of Management (1914) adlı bir kitap olarak yayınlandı. Lillian Gilbreth’in kocasından bağımsız olarak yazdığı dört kitaptan ilkiydi.
Lillian Moller Gilbreth ve Onun Büyük Ailesi
Bu arada karı koca bir yönetim danışmanlık şirketi olan Gilbreth Inc’i kurdular. Yönetim danışmanları olarak verimlilik teknikleri geliştirmeye başladılar. Aileye büyümeye başladıkça aynı verimlilik teknikleri aile yaşamını yönetmede de kullanılmaya başlandı.
Çalışmalarında, bilimsel yönetime insani bir yaklaşımı vurgulamıştı. Bu nedenle Gilbreth, çalışma hayatında insana insan gibi muamele yapılması gerektiğini söyleyen öncülerden biri olarak tanınmaktadır. Ayrıca fikirleri endüstri mühendisliği bölümlerinin müfredatını geliştirmeye yardımcı olmuş ve hangi iş türünde hangi insanların daha başarılı olacağına dair düşünülmesi gerektiğini fark ettirmiştir.
Lillian Gilbreth’ın kocasıyla gelişen işbirliği, 1923’te Frank Gilbreth’ aniden öldüğünde sona erdi. Devamında Lillian Gilbreth, bir danışmanlık mühendisi ve yönetim uzmanı olarak çalışmaya devam etti. Kennedy ve Johnson dönemlerinde ABD başkanlarına danışmanlık da yapan Lillian Moller Gilbreth, sivil savunma, engellilerin rehabilitasyonu ve kadınlara yönelik ürünlerin geliştirilmesi gibi birçok konuda yeni fikirlerin gelişmesine katkı sağladı.
Lillian Moller Gilbreth’in Zaman Yönetimi Stratejileri
Devamında evleri onların ofisi ve laboratuvarı olmuştu. Çocukları, çalışmaları kapsamında tüm aile içi sorumlulukları paylaştılar. Bunlar tüm rutin ev işlerini kapsıyordu. Bir işi daha verimli ve daha kısa sürede nasıl yapacaklarını belirlemek için sürekli olarak çalışmalar yapıyorlardı.
Ayrıca her çocuk için yaşa uygun ev işleri çizelgeleri oluşturulmuştu. Sonucunda daha çok değil, daha akıllıca çalışın” ifadesini biliyorsanız, Frank ve Lillian’ın peşinde oldukları tam olarak buydu.
Yıllar boyunca Gilbreth, Bryn Mawr Koleji, Newark Mühendislik Koleji ve Rutgers Üniversitesi’nde psikoloji ve yönetim dersleri verdi. Gilbreth, 70 yaşında emekli oldu, ancak 80’li yaşlarına kadar çalışmaya devam etti.
Johnson&Johnson gibi kadın odaklı faaliyet gösteren firmalarda hem işletme süreçlerinin iyileştirilmesine hem de savaş dönemi gibi zor bir süreçte ürün pazarlamasına katkı sağladı. Çalışmalarını tek bir yazıda toparlamanın mümkün olmadığı bu öncü kadın bizlere hem anne hem de başarılı bir bilim insanının nasıl olabileceği konusunda önemli ipuçları verdi.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Learn Who We Have to Thank for the Term Work-Life Balance. Yayınlanma tarihi: 17 Mart 2021. Bağlantı: Learn Who We Have to Thank for the Term Work-Life Balance/
- Robert B. Lawson, E. Doris Anderson, Antonio Cepeda-Benito; A History of Psychology; Globalization, Ideas, and Applications; Routledge; 2nd edition;
- Alexandra Lange on Lillian Gilbreth. The woman who invented the kitchen; yayınlanma tarihi: 26 Ekim 2012. Bağlantı: Alexandra Lange on Lillian Gilbreth. The woman who invented the kitchen/
Matematiksel
