Aşağıdaki görselde iki kuru kafa görüyorsunuz. Sizce bu kurukafalar ne renk? Mor ve turuncu mu? Ya da başka iki renk mi?
İki farklı renk gördüğünüzü düşünmekte elbette haklısınız. Ancak aslında bu kuru kafaların her ikisi de aynı renk ve kırmızı. Farklı olan tek şey çizgiler. Şimdi beyninizi çizgileri görmemeye zorlayın. O zaman siz de aşağıda gördüğünüz gerçek renkleri algılayacaksınız. Bu sefer kuru kafalar yerine Edvard Munch’ın Çığlık tablosunun bir bölümünde aynı etkiyi inceleyelim.
Bu renk yanılgısını oluşturan şey sol taraftaki çizimin ön planında mavi renkli çizgilerin, sağ taraftakinin ön planında da sarı renkli çizgilerin olması. Yani bu çizgilerin rengi farklı olduğu için biz de iki farklı renkte kuru kafa görüyoruz.
Bir rengi algılayışımızın etrafındaki renklerden etkilendiği fikri, onu keşfeden kişinin yani Wilhelm von Bezold’ın (1837–1907) adı ile anılır ve “Bezold Etkisi” olarak bilinir. Aynı tasarımın sadece tek bir renk değiştirerek farklı bir görünüme sahip olabileceğinin keşfi sayesinde de günümüzde birbirinden ilginç optik illüzyonların yapılması mümkün oluyor.
Munker White İllüzyonu Nedir?
Renk algısı ile ilgili bir başka görsel yanılsama karşımıza Munker-White illüzyonu adı ile çıkıyor. Bunun neye benzediğini aşağıdaki görselde görebilirsiniz. A sütunu ve B sütunundaki grinin rengi size tamamen farklı gibi görünecektir. Ancak aslında bunlar da aynıdır. Bunun ispatı sağ taraftaki çizimde gösterilmiştir. Buradaki görsel yanılsama da aynı biçimde çalışmaktadır.
1979 yılında Michael White tarafından ortaya konulan White İllüzyonu, aynı rengin farklı bağlamlarda farklı tonlar ortaya çıkarabileceğini gösteren bir başka optik bir yanılsamadır. A’nın üstünde bulunan siyah yatay bantlar onun daha koyu renk görünmesine neden olmaktadır. Beyaz şeritler üste oturduğu için de B daha açık renk görünmektedir.
Psikolog Michael White, 1960’larda bu etkinin nasıl gerçekleştiğini tanımlamıştır. 1970 yılında, başka bir psikolog olan Hans Munker, ön plandaki şeritlerin arka plan şeklinin algılanan tonunu çarpıttığı başka bir çalışma gerçekleştirmiştir. Bu yüzden bu etki günümüzde ikisinin adı ile birlikte anılmaktadır.
Munker White İllüzyonu Neden Gerçekleşiyor?
Munker White İllüzyonu, diğer birçok görsel ve algısal yanılsama, gibi, göz ve beynin görsel bilgileri nasıl işlediğini araştırmak için önemli bir araçtır. Aslında bu yanılgının neden oluştuğuna dair bir kaç teori olsa da kesin bir cevap henüz yoktur. Ancak yanılgının beynin renkleri işleme mekanizması ile ilişkili olduğu görülmektedir.
Şimdi, aşağıdaki görsele bakalım. Tüm daireler size farklı renkler gibi mi görünüyor? O zaman yalnız değilsiniz. Bununla birlikte, gerçekte tüm daireler yine aynı renktedir. Ancak her birinin üzerinden farklı tonlarda çizgiler geçtiği için bize farklı renklerde gibi gözükmektedir.
Yukarıdaki yanılsamanın sebebi de tam olarak belli değil. Ancak bilgisayar bilimci David Novick bu durumun “renk tamamlama etkisi” olarak adlandırdığı şeyden kaynaklandığını dile getiriyor. Novick şu anda, yanılsama etkilerini en üst düzeye çıkarmak için farklı renk kombinasyonlarını araştırıyor.
“Konfeti 1” olarak adlandırılan bu görüntü, Munker – white yanılsamasının 2B şekiller üzerinde nasıl çalıştığını bizlere gösteriyor. Ayrıca fotoğrafı yakınlaştırmanız durumunda da bu illüzyon ortadan kayboluyor.
Ayrıca bu yanılsama düz yerine küresel formlar kullanıldığı zaman daha belirgin oluyor. Ancak ne yazık ki henüz kimse tam olarak bu durumun neden ortaya çıktığını açıklayamıyor.
Sonuç olarak
Neden ne olursa olsun bilim insanları bu tarz illüzyonlar ile oynamaktan oldukça çok keyif alıyor gibi gözüküyor. Ayrıca göz atmak isterseniz:: Durmuş Saat İllüzyonu Zamanın Durduğunu Düşünmenize Neden Olur
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Can you tell what color these circles are? The answer might surprise you; yayınlanma tarihi: 23 Temmuz 2018; Kaynak site: Insider. Bağlantı: Can you tell what color these circles are? The answer might surprise you;
- Herzog, Michael. (2022). The Irreducibility of Vision: Gestalt, Crowding and the Fundamentals of Vision. Vision. 6. 35. 10.3390/vision6020035.
- Optical Illusions based on color: Edvard Munch’s Scream changes color but really doesn’t; Bağlantı: https://artsology.com/
- This optical illusion tricks you into seeing different colors. How does it work?; yayınlanma tarihi: 19 mayıs 2021; Kaynak site: Live Science Bağlantı: This optical illusion tricks you into seeing different colors. How does it work?
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
