Bir çok kişi kurtların/ köpeklerin uluması ile dolunay arasında bir bağlantı olduğunu düşünür. Romantik bir fikir olsa da, işin aslı şu ki, bugüne kadar yapılan bir çok çalışmada kurtların uluması ile ayın döngüsü arasında herhangi bir ilişki bulunmamıştır.
Yani Ay, ister dolunay olsun ister hilal olsun ve hatta isterse gökyüzünde hiç görünmesin kurtlar yine de ulurlar. Sonucunda doğadaki tüm türler iletişim için biz insanlar gibi mevcut seslerini kullanır. Ancak yine de geceleri, bir kurt uluması duymanız, daha olasıdır. Bunun da makul bir sebebi vardır.
Kurtlar Neden Ulur?
Kurtların gece ulumasının temel nedeni gündüz değil gece aktif olmalarıdır. Gündüzleri çoğunlukla uyuyarak geçirirler. Bu nedenle de gece boyunca mümkün olan en verimli şekilde iletişim kurmaları gerekir.
İnsanlık tarihi, insanın anlayamadığı şeyler hakkında uydurduğu hikayelerle doludur. Yunan, Roma ve İskandinav mitolojisi bunun örneklerini içerir. Yüzyıllar boyunca bu efsaneler, bilimsel bir temeli olmamasına rağmen ortak bilgiye dönüşmüştür. Bunlardan bir tanesi de kurtlar ve dolunay arasındaki ilişki ile ilgilidir.
Çoğu zaman, kurtlar sürülerine onları nerede bulabileceklerini söylemek için ulur. Köpekler gibi kurtlar da sosyal hayvanlardır. Sürüden ayrıldıkları zamanlarda ulumaları birbirlerini bulmalarına yardımcı olur.
Uluma avlanma ihtiyacına da hizmet eder. Bir kurt başa çıkmayacağı büyüklükte bir av bulursa, sürüsünden yardım istemek için de ulur. Diğer kurtlar çağrıyı fark edecek ve aynı zamanda yemeği paylaşmayı umarak koşarak yardıma geleceklerdir.
Son olarak, kurtlar bazen kendi bölgelerini korumak ve diğer kurtları korumak için de ulur. Kurtlar sosyal hayvanlar olsalar da, sürülerinin dışındakilere karşı pek arkadaş canlısı değillerdir. Yalnız seyahat eden bir kurt, bir sürünün ulumalarını duyarsa, onların bölgelerine girdiğini anlar.
Kurtlar sürülerindeki diğerlerinin ulumalarını tanırlar. Aynı zamanda hiç tanışmadıkları kurtlar hakkında da çıkan sesleri dinleyerek çok şey öğrenebilirler. Sonucunda kurtların çıkardıkları tek ses ulumak değildir. Köpeklerimizle ortak atalara sahip olduklarından köpeklerin çıkardıkları bütün sesleri kurtlar da çıkarırlar. Hatta her ne kadar evcilleşmiş de olsalar da, köpeklerimiz de uzaktan gelen bir ses işittiklerinde bu sese karşılık vermek için ulurlar.
Kurtlar hakkında daha fazla detayı bu yazımızda bulabilirsiniz: Alfa Kurt Söylemini Unutun! Kurtların Sosyal Yaşamı Düşünülenden Çok Daha Farklı
Ayı Çağıran Kurt Efsanesi Nereden Çıktı?
Hiç uluyan kurt resimleri gördünüz mü? Eğer cevabını evet ise bunu yaparken genellikle burunlarını gökyüzüne doğrulttuklarını biliyor olabilirsiniz. Bu, birçok insanın kurtların dolunayda uluduğunu düşünmesinin ana nedenidir. Ancak bunun da çok basit bir açıklaması vardır. Sonucunda kurtların seslerini uzaklara iletmeleri gerekir. Başlarına bu pozisyonu vererek de seslerinin daha güçlü çıkmasını ve uzaklara ulaşmasını sağlarlar.
Korelasyon, olasılık kuramı ve istatistikte iki rassal değişken arasındaki doğrusal ilişkinin yönünü ve gücünü belirtir. Bir korelasyon, bir olayın diğerinin olmasına neden olduğu anlamına gelmez. Dolayısıyla, birkaç çalışmada bulunan bu pozitif korelasyonlar, belirli bir davranışın dolunaydan kaynaklandığına dair herhangi bir kanıt sağlamaz. Daha basit bir ifade ile dolunayda uluyan bir iki tane kurda denk gelmeniz kurtların özellikle dolunayda uluduğu anlamına gelmez.
Kurtlar neden ulur? sorusunun cevabını verdikten sonra bir konuya daha değinmemiz gerekiyor. Dolunay ile ilgili kurduğumuz bağlantılar sadece kurtlar ile sınırlı değil elbette.
Dolunay’ın İnsanlar Üzerinde Etkileri Var mı?
Bir çok kişi, trafik kazaları, sağlık sorunları, uyku bozuklukları ve depresyon gibi durumlar ile Ay’ın evreleri arasında ilişki kurma eğilimindedir. İşin ilginç tarafı, bu düşünce biçimi bazen konunun uzmanları tarafından da destek görür. Bunun sonucunda ortaya konulan tüm kanıtlara rağmen, insanlar hatalı düşünce biçimlerini sürdürmeye devam ederler.
Geçtiğimiz yarım yüzyıl boyunca binlerce araştırma ve inceleme dolunayın etkilerini sorgulamıştır. Nadiren de olsa yapılan araştırmalardan sadece bir tanesi ayın tam halinin davranışlarımızla ilişkili olabileceğini gösterir. Bir davranış ile dolunayın oluşumu arasında zamanlama ilişkisi bulunsa bile, sonucun yorumlanması anlamsızdır. Ancak insanların bu gibi durumlara inanmaları için de bazı nedenleri vardır.
Öncelikle insanların seçici hafızaları vardır. Dolunay sırasında bir olay meydana geldiğinde, insanlar onu hatırlar. Farklı bir ay evresinde aynı tür bir olay meydana gelince, bu olay kolayca unutulur. Ayrıca bu tarz hikayeler her zaman iyi satar. Medya, halkı büyüleyen makaleler yazmaya heveslidir. Örneğin belirli bir günde suçun nasıl arttığına dair bir hikaye gazeteler tarafından atlanmayacaktır.
Dördüncüsü ve en önemlisi insanlar doğulama ya da teyit yanlılığı olarak bilinen bir düşünce hatasına düşmeye her zaman eğilimlidir. Bu kişinin kendi inançlarını, düşüncelerini ve varsayımlarını destekleyen ya da teyit eden bilgileri dikkate alma eğilimidir. Bu yanlılığa sahip kişiler inançlarına, düşüncelerine ters düşen bilgileri de yok sayma eğilimi gösterir.
Son neden ise kendi kendini gerçekleştiren kehanetlerdir. Yani bir şeyin olacağına inanıyorsanız, onu gerçekleştirirsiniz. Ayrıca göz atmak isterseniz: Ayın Veya Gezegenlerin Konumu Depremleri Tetikler mi? Dolunayda Daha Fazla Deprem Olur mu?
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- University of California – Los Angeles. “Stop blaming the moon: Intelligent people can develop strong entirely incorrect beliefs.” ScienceDaily. ScienceDaily, 30 Mart 2015. <www.sciencedaily.com/releases/2015/03/150330163029.htm>.
- Do Wolves Really Howl at the Moon? Bağlantı: https://animals.howstuffworks.com/
- Byrnes G, Kelly IW. Crisis calls and lunar cycles: a twenty-year review. Psychol Rep. 1992 Dec;71(3 Pt 1):779-85. doi: 10.2466/pr0.1992.71.3.779. PMID: 1454923.
- Rotton, J., Kelly, I.W., and Elortegui, P., Assessing belief in lunar effects: known-groups validation. Psychological Reports, 59:171– 74, 1986. Vance, D.E., Belief in lunar effects on human behavior, Psychological Reports, 76:23–24, 1995.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
