Köpek yaşı nasıl hesaplanır? Yani çok sevdiğimiz dostlarımız tam olarak kaç yaşında bir insana denk geliyor? Bir çok kişinin bu soruya vereceği cevap 7 ile çarp biçiminde olacaktır. Yani köpeğiniz on yıldır yaşıyorsa bunun 70 yaşındaki bir insan yaşına denk geldiğini düşünürüz.
Elbette bu yedi rakamı tesadüfen seçilmemiştir. Bu sayı yaklaşık 77 olan insan yaşam beklentisinin, köpeklerin yaklaşık 11 olan yaşam beklentisine bölünmesinden gelir. Ancak yeni araştırmalar, işlerin o kadar da basit olmadığını bizlere gösteriyor.
Yaşlanma oranımız ile köpekler arasında böyle bir ilişki kurma dürtüsü dostlarımızın sağlıkları hakkında ne zaman endişelenmemiz gerekeceği konusunda bir fikir vermesi açısından önemlidir. Ancak süreç biraz karışıktır. Çünkü köpekler, sanıldığı gibi sabit değil değişken bir gelişime sahipler. Ayrıca köpek yaşı büyük ölçüde cinslerine bağlıdır.
Köpek Yaşı Hesaplama İle ilgili Önceki Hatalı Tahminler
Hayvanların yaşlarına ilişkin ilk tahmin, oranın 9’a 1 olduğunu belirleyen 13. yüzyıldan kalma Westminster Abbey’deki bir yazıtta bulundu. Daha sonra Fransız doğa bilimci Georges Buffon, insanların 90-100 ve köpeklerin 10-12 yaşları arasında yaşadığını iddia etti. Bu oran da kabaca 7’ye 1’e denk gelmektedir.
Fransız araştırmacı A. Lebeau, kuraldan ilk vazgeçen kişi oldu. Deneysel çalışmalar yaparak kuralın daha detaylı bir versiyonunu yaptı. Çalışmasının sonucunda bir köpeğin ilk yılında bir insandan 15-20 kat daha hızlı yaşlandığı, ancak ikinci doğum gününden sonra bunun 4-5 kata düştüğü sonucuna vardı.
Şu ana kadar en uzun süre yaşayan köpek Guinness Rekorlar Kitabı’na girmeye de layık görülen, 1939 yılında 29 yaşındayken yaşamına veda eden, Bluey isimli bir Avustralya sığır çobanı köpeğiydi. Bildiğimiz en yaşlı insan ise 122 yaşında öldü. Gördüğünüz gibi köpek ile bir insan yaşı arasında tutarlı bir ilişki gözükmüyor.
Farklı Türler Farklı Oranlarda Yaşlanır
Ayrıca belirsizlik, farklı köpek ırkları farklı oranlarda yaşlandığını için daha da artıyor. Ağırlık ve büyüklükteki farklılık, bir köpeğin yaşının temel belirleyicisidir. Görünüşe göre, daha küçük köpekler daha büyük köpeklerden daha uzun yaşama eğilimindedir.
Gerçek şu ki, köpeklerin nasıl yaşlandığına dair net bir fikrimiz yok. Aslında, yaşlanma, hem öngörülebilir hem de rastgele biyolojik süreçlerin birikimiyle oluşan karmaşık bir süreçtir. Yaşı tanımlamanın en kolay yolu, doğumdan bu yana geçen sürenin uzunluğudur.
Bu, yaşın kronolojik tanımıdır. Ancak yaşlanmanın başka açıklamaları da vardır. Örneğin “biyolojik yaş”, bir bireyin gelişimini belirlemek için fizyolojik göstergeleri değerlendirmeye dayanan daha öznel bir tanımdır.
Biyolojik yaş ile kronolojik yaş her zaman uyum içinde değildir. Örneğin, egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek yerine abur cubur ve sigara içmek için çok zaman harcadıysanız, biyolojik yaşınızın kronolojik yaşınızı geçme ihtimali vardır. Ya da kendinize iyi bakmışsanız, 40 yaşında bir bedene sahip 60 yaşında bir çocuk olabilirsiniz.
Hayvan yaşlarını türler arasında karşılaştırmak söz konusu olduğunda, yaşın biyolojik tanımları kronolojik emsallerinden çok daha faydalıdır. Biyolojik yaşı ölçmenin mantıklı bir yolu, tüm memelilerde bulunan epigenetik saatlerdir.
Epigenetik saat, vücudun DNA etiketli metil grupları gibi kimyasal değişkenleri içeren epigenomuna dayanır. Bu etiketlerin şekli yaşam boyunca değişir ve bir kişinin biyolojik yaşını takip eder, bu da kronolojik yaşı geride bırakabilir veya aşabilir.
Bilim insanlarının, köpeklerin yaşlanmasını kontrol eden epigenetik saat üzerinde yaptıkları çalışma sonrasında küçük dostlarımızın tam olarak kaç yaşında olduğunu belirlemek için yeni bir formül tasarladılar.
Köpek Yaşı Hesaplama İçin Yeni Bir Formül
Araştırmacıların köpeklerimizin yaşını hesaplamak için buldukları yöntem elbette 7 ile çarpmaktan biraz daha karmaşık. Ayrıca bir miktar logaritma bilmeyi en azından hesap makinesinde logaritma daha doğrusu doğal logaritma fonksiyonunu kullanmayı bilmeyi gerektiriyor.
Bu arada hatırlatalım bu yöntem sadece 1 yaşın üzerindeki köpekler için geçerli. Yaşı hesaplamak için, köpeğinizin yaşının doğal logaritmasını 16 ile çarpmanız ve ardından 31 eklemeniz gerekiyor. İşte denklem: “İnsan eşdeğer yaşı = 16 x ln (köpeğin kronolojik yaşı) + 31” biçiminde.
Burada “ln”, doğal logaritma olarak bilinen matematiksel bir işlevi temsil eder. Bu formülle 2 yaşındaki bir köpeğin insan yaşı 42,1, 5 yaşındaki bir köpeğin insan yaşı 56,8 ve 10 yaşındaki bir köpeğin insan yaşı da 67,8 çıkıyor. İsterseniz buradaki dönüşüm aracı yardımıyla da hesaplama yapabilirsiniz.
Bir köpeğin yaşam evreleri büyük ölçüde insanlara benzer. Örneğin, yavru köpekler ve bebekler kabaca eşit yaşlarda diş çıkarmaya başlarlar. Kısacası, hem labrador hem de insan genomunun belirli bölgeleri benzer metilasyon oranları gösterir.
Bu yüzden büyüme, gelişme ve yaşlanma süreçleri insanlara benzerlik gösterir. Ekip, araştırmasını ek köpek türlerini de içerecek şekilde genişletmeyi hedefliyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Are ‘dog years’ for real? An explanation of calculating canine age; Yayınlanma tarihi: 28 Kasım 2019; Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Are ‘dog years’ for real? An explanation of calculating canine age
- The New Formula to Calculate Your Dog’s Age in Human Years. Yayınlanma tarihi: 18 Kasım 2019; Kaynak site: Popular Mechanics. Bağlantı: The New Formula to Calculate Your Dog’s Age in Human Years
Matematiksel
