Bir kişi kitap okuyarak kendini iyileştirebilir mi? Fiziksel bir yaralanma söz konusu olduğunda bu fikir ilk bakışta saçma görünebilir. Ancak, psikolojik açıdan değerlendirildiğinde anlam kazanmaya başlar. Bibliyoterapi, hem tek seferlik sorunlar hem de günlük yaşamın zorlukları için tamamlayıcı bir çözüm sunar.
Okuma, bireyin kendi duygularını anlamasına, stresle başa çıkmasına ve yeni bakış açıları kazanmasına yardımcı olabilir. Edebi eserler, okuyucunun kendini keşfetmesini ve içsel bir iyileşme süreci başlatmasını sağlayabilir.
Bibliyoterapi Nedir?
Okuma yoluyla “terapi” kavramı, Yunanca “biblios” (kitap) ve “therapeia” (iyileştirme, tedavi) kelimelerinden türemiştir. Bu yaklaşımın erken örneklerinden biri, 20. yüzyılın başlarına kadar uzanır. Sadie Peterson Delaney, Alabama’daki bir gaziler hastanesinde kütüphaneci olarak çalışırken, Birinci Dünya Savaşı’nın travmalarını atlatmalarına yardımcı olmak için askerlere kitaplar sunmuştur.
Aslında karmaşık ve iddialı gibi görünmesine karşın, ‘Bibliyoterapi’ oldukça sade bir süreç için kullanılan bir sözcüktür. Sözcüğün içerisinde ‘Terapi’ kelimesinin bulunması konunun sadece psikoloji ile olduğu izlenimini vermemelidir.
Bibliyoterapi uzun süredir uygulanıyor olsa da, bilim bu konuya ancak 2009 yılında ciddi bir şekilde eğilmeye başladı. İngiliz nöropsikolog David Lewis’in yaptığı bir araştırmaya göre, okuma stres seviyelerini %68 oranında azaltıyor. Bu oran, müziğin (%61), bir fincan çayın (%54) veya yürüyüşün (%42) sağladığı rahatlamadan daha yüksek.
Okumanın hafızayı güçlendirdiği ve Alzheimer riskini azalttığı da bilimsel olarak kanıtlanmış durumda. 2013 yılında yapılan bir Amerikan araştırması, düzenli kitap okumanın bilişsel sağlığı koruyabileceğini ortaya koydu.
Daha da çarpıcı bir bulgu, 2016 yılında Yale Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmadan geldi. Bilim insanları, 50 yaş üstü 3.600 kişiyi 12 yıl boyunca takip etti. Sonucunda haftada 3,5 saatten fazla kitap okuyanların, hiç okumayanlara kıyasla ortalama 23 ay daha uzun yaşadığını tespit etti. Bu bulgular, okumanın sadece zihinsel sağlığı değil, yaşam süresini de doğrudan etkileyebileceğini gösteriyor. Bibliyoterapi, kişinin ihtiyaçlarına ve kullanılan yöntemlere göre farklı kategorilere ayrılmaktadır.
Bibliyoterapi Türleri Nelerdir?
1- Gelişimsel bibliyoterapi, bireyin psikolojik ve sosyal gelişimini desteklemeyi amaçlar. Genellikle çocuklar ve gençler için kullanılsa da, yetişkinler için de faydalıdır. Eğitmenler ve danışmanlar, bireyin yaşına ve gelişimsel sürecine uygun kitaplar seçerek, okuma yoluyla sosyal becerilerin ve duygusal farkındalığın artmasını sağlar. Özellikle çocuklara empati ve problem çözme becerileri kazandırmak için hikâye kitapları önerilmektedir.
2- Klinik bibliyoterapi, psikolojik rahatsızlıkların tedavi sürecine destek olarak kullanılmaktadır. Depresyon, anksiyete ve travma sonrası stres bozukluğu gibi ruhsal sorunlarla başa çıkmak isteyen bireyler için terapistler tarafından önerilen kitaplarla uygulanır. Terapi sürecine entegre edilen bu yöntem, kişinin duygularını daha iyi anlamasına ve psikolojik destek alırken ek bir kaynak edinmesine yardımcı olur.
3- Yaratıcı bibliyoterapi, bireyin okuma ve yazma yoluyla duygularını ifade etmesini teşvik eder. Bireyler, okudukları kitaplardan ilham alır. Bu sayede kendi düşüncelerini yazıya döker. Bu yöntem, kişinin iç dünyasını keşfetmesini ve travmatik deneyimlerden iyileşmesini destekleyecektir.
4- Rehberlik ve danışma bibliyoterapisi, bireylerin belirli yaşam dönemlerinde karşılaşabileceği zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olmayı hedefler. Öğrenciler, çalışanlar ve hayatlarında büyük değişimler yaşayan bireyler için rehberlik uzmanları ve danışmanlar tarafından uygulanır.
5- Kendi kendine yardım bibliyoterapisi, kişinin psikolojik ve duygusal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bireysel olarak okuma yapmasını içerir. Bireyler, stres yönetimi, özgüven geliştirme ve kişisel farkındalık üzerine yazılmış kitaplar aracılığı ile kendi çözümlerini bulmaya çalışır. Bu yöntem, bireyin kendi kendine destek sağlayarak içsel gücünü keşfetmesini teşvik eder.
Hangi Tür Kitapları Okumak Bize Fayda Sağlayacaktır?
Çeşitli araştırmalar, kurgu eserler okumanın hem ruh sağlığı sorunları olan bireyler hem de genel okurlar için özellikle faydalı olabileceğini göstermektedir. Kurgu okumanın empatiyi, sosyal becerileri ve kişilerarası anlayışı geliştirdiği belirlenmiştir.
Bu etki, bireyin başkalarının düşüncelerini ve duygularını anlama yetisini güçlendiren bir kavramla ilişkilidir. Araştırmalar, okurların karakterler ve olay örgüleriyle derin bağ kurabildiğini ve bu sayede insanlığın ortak deneyimlerini daha iyi kavrayabildiğini ortaya koymaktadır.
Pek çok cesur birey, ruhsal hastalıklarla yaşadıkları deneyimleri anlatan otobiyografik anılar yayımlamıştır. Bu eserler, zihinsel hastalıkların yol açtığı acı ve sıkıntıları olduğu kadar, iyileşme süreçlerini ve dayanıklılığı artıran stratejileri de gözler önüne serer.
Nottingham Üniversitesi’nden Dr. Mike Slade ve ekibi tarafından yayımlanan bir inceleme makalesi, ruhsal hastalıkları olan bireylerin bu tür iyileşme anlatılarını okuduktan sonra nasıl etkilendiğini araştırmıştır. Sonuçlar, bu anlatıların bireylerde bağlılık hissini artırdığını, iyileşme sürecine dair anlayışı geliştirdiğini, kişisel deneyimleri doğruladığını ve damgalanmayı azalttığını göstermektedir. Bu kitaplar, zorluklara rağmen iyileşmenin mümkün olduğunu göstererek okuyuculara umut ve ilham verir.
Sonuç olarak;
Kitaplar empatiyi artıran, iyileşme sürecini destekleyen ve ruh sağlığı sorunları yaşayan bireylere ilham veren değerli bir kaynaktır. Ancak, bu güçlü araç yeterince kullanılmamaktadır. Okuma alışkanlığı herkes için teşvik edilmelidir. Ancak özellikle ruhsal hastalıklarla mücadele eden bireyler için büyük önem taşır. Bu, resmi bibliyoterapi grupları aracılığıyla veya aile, arkadaşlar ve terapistlerin bireylere kitap önermesi yoluyla desteklenebilir.
Ünlü Viktorya dönemi yazarı Lord Thomas Macaulay, kız kardeşinin ölümünün ardından yaşadığı derin kederi anlatırken şöyle demiştir. “Bu acının beni tamamen yok etmemesini en çok edebiyata borçluyum. Edebiyat, hayatımı ve aklımı kurtardı.”
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Can Reading Books Improve Your Mental Health?. Yayınlanma tarihi: 24 Mayıs 2019; Bağlantı: Can Reading Books Improve Your Mental Health?/
- Kidd DC, Castano E. Reading literary fiction improves theory of mind. Science. 2013 Oct 18;342(6156):377-80. doi: 10.1126/science.1239918. Epub 2013 Oct 3. PMID: 24091705.
- What Is Bibliotherapy?; Yayınlanma tarihi: Yayınlanma tarihi: 11 Mart 2022; Bağlantı: What Is Bibliotherapy?;/
- Rennick-Egglestone S, Morgan K, Llewellyn-Beardsley J, Ramsay A, McGranahan R, Gillard S. Hui A, Ng F, Schneider J, Booth S, Pinfold V, Davidson L, Franklin D. Bradstreet S, Arbour S, Slade M. Mental Health Recovery Narratives and Their Impact on Recipients: Systematic Review and Narrative Synthesis. Can J Psychiatry. 2019 Oct;64(10):669-679. doi: 10.1177/0706743719846108. Epub 2019 May 2. PMID: 31046432; PMCID: PMC6783672.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
