Kimyanın Gündelik Yaşamda Karşımıza Çıktığı 10 Yer

Çevremizdeki dünyaya yakından bakarsanız, her an her yerde kimyasal reaksiyonların olduğunu fark edersiniz. Dolayısıyla kimyanın günlük yaşamımızın büyük bir bölümünü oluşturduğu söylenebilir. Bu yazıda günlük hayata etki eden bazı kimya örneklerine değinelim…

1-Vücudumuz

İnsan vücudunda en az 25 element bulunuyor. Ancak vücut kütlemizin yüzde 99’a yakını 6 elementten oluşuyor. Bunlar: Oksijen, karbon, hidrojen, nitrojen, kalsiyum ve fosfor. Geri kalan kısmı ise Potasyum, Sülfür, Sodyum, Klor, Magnezyum ve eser miktarda Bor, Krom, Kobalt, Bakır, Flor, İyot, Demir, Manganez, Molibden, Selenyum, Silikon, Kalay, Vanadyum ve Çinkodan oluşuyor.

2- Duyguların Kimyası

Kendinizi ne zaman mutlu, üzgün, yorgun, rahatlamış veya stresli hissederseniz, vücudunuzda gerçekleşen birçok kimyasal reaksiyon vardır. Beyinde salınan nörotransmiterler adı verilen kimyasal haberciler sayesinde aşık olabilirsiniz ve kalp kırıklığından dolayı ağlarsınız.

3- Gıda Üretiminde Kimya

Bitkiler fotosentez yoluyla kendileri için yiyecek üretirler ve bu kendi içinde karmaşık bir kimyasal reaksiyondur. Fotosentezde meydana gelen kimyasal reaksiyon, en yaygın ve yaşamsal kimyasal reaksiyondur. Hayvanlar da benzer solunumsal kimyasal reaksiyonlar yoluyla günlük aktiviteleri gerçekleştirmek için enerji açığa çıkarırlar.

6CO₂ + 6H₂O + ışık → C₆ H₁₂ O₆ + 6O₂

4- Hijyende Kimya

Ebeveynler, doktorlar ve hatta sabun reklamları, eve geldikten sonra ve yemek yemeden önce ellerimizi sabunla yıkamamızı tavsiye ediyor. Gerçekten de artık biliyoruz ki ellerimizi sabunla yıkamak, özellikle grip mevsimlerinde hayati bir hijyen uygulamasıdır. Peki ama sabun nedir?

Geleneksel sabun, yağ asitlerinin sodyum, potasyum ve amonyumla meydana getirdiği tuzlardan oluşur. Yalnız her yağ asidinin tuzuna sabun denmez. Oleik, stearik ve palmitik asitler gibi asitlerin alkali madenlerle yaptığı tuzlara ya da reçine tuzlarına sabun denir.

Organik bir bileşiğin (bir yağ asidi) inorganik bir bileşiğe (sodalı su) eklenmesiyle yaratılan sabun molekülü, her iki ebeveyninin bazı özelliklerini korur. Yani sabun moleküllerinin bir ucu suyu sever – hidrofiliktir. Diğer ucu sudan nefret eder – hidrofobiktirler.

Başka bir deyişle yağlı organik maddelerle dostluk kurmayı seven organik bir ucu ve suya çeken inorganik bir ucu vardır. Bu nedenle sabun, yağı suyla karışabilen daha küçük damlalara böler. Sabun bunu suyun yüzey gerilimini bozarak başarır. Su moleküllerinin birbirine daha az yapışmasını sağlanması da, sabunun bulaşıkları ve giysileri daha kolay temizlemesine yardımcı olur.

5- Bir Soğanın Kimyası

Soğan doğrarken neden gözyaşı döktüğünüzü hiç merak ettiniz mi? Aslında soğan, mikroplar ve böceklere karşı biyokimyasal savunma mekanizması harekete geçirerek bir enzim salgılıyor. Bu enzimler, soğandaki sülfidleri parçalayarak sülfür oksite dönüştürüyor. Sülfür oksit kısa sürede uçucu bir hal alıyor ve havada hızla yayılan bu gaz göze ulaştığında da yakıcı bir aside dönüşüyor.

6- Fırınımızdaki Kimya

Kabarmış bir taze pişmiş ekmek yemeyi kim sevmez? Kabartma tozu, etkili bir mayalama maddesidir. Pişirmeden önce yiyeceklere kabartma tozu eklenmesi karbondioksit üretimine yol açar; bu da yiyeceklerin kabarmasına neden olur. Pişmiş ürünün tüm bu kabartma sürecine kimyasal mayalama denir. Okuma Önerisi: Kimya Yardımı İle Daha İyi Yemek Yapmanın 10 Yolu

7-Gıda Koruyucularda Kimya

Ketçap, reçel veya turşu şişesindeki malzemeleri okursanız, biraz da korkutucu kimyasallar listesi görürsünüz. Bu kimyasallara gıda koruyucuları denir; gıdalardaki mikroorganizmaların büyümesini geciktirir. Kimyasal gıda koruyucuları yalnızca bakteri, virüs, mantar büyümesini engellemekle kalmaz, aynı zamanda gıdaların ekşimesini sağlamaktan sorumlu olan yağların oksidasyonunu da engeller. En yaygın kimyasal gıda koruyucuları sodyum benzoat, sorbik asit, potasyum sorbat, kalsiyum sorbat, sodyum sorbat, propiyonik asit ve nitröz asit tuzlarıdır.

8-Sindirimde Kimya

Ağzınıza yiyecek koyduğunuz an, sindirim sisteminizde bir dizi farklı kimyasal reaksiyon başlar. Tükürük, karbonhidratların parçalanmasından sorumlu amilaz enzimini içerir, mide hidroklorik asit üretmeye başlar, karaciğer safra salgılar ve sindirim sırasında salınan bileşiklerin listesi devam eder. Sonuçta, tüm bu enzimler kimyasal reaksiyonlara girerek gıdanın düzgün sindirimi ve asimilasyonu gerçekleşir.

9-Güneşten Korunmak İçin Kimya

Güneşli bir günde dışarı çıkmadan önce güneş kremi kullanmaya özen gösterin. Bir güneş kreminin çalışmasının arkasındaki prensip bile aslında kimya ile ilişkilidir. Güneş kremi, gelen ultraviyole ışınları için bir filtre görevi görmek üzere organik ve inorganik bileşiklerin bir kombinasyonunu kullanır. Güneş koruyucuları, UV ışınlarının cildin derinliklerine yayılmasını önleyen çinko oksit veya titanyum oksit gibi karmaşık kimyasal bileşikler içerir.

10- Pas Oluşumunda Kimya

Zamanla, demir aletleriniz üzerinde pas adı verdiğimiz turuncu-kahverengi bir kaplama geliştirmeye başlar. Demirin paslanması bir tür oksidasyon reaksiyonudur. Metal demirdeki atomlar oksidasyona ve redüksiyona uğrar; paslanmaya neden oluyor. Bakırın yeşillenmesi ve gümüşün kararması da kimyasal reaksiyonların diğer gündelik örnekleridir. Umarız bu yazımızdan kimya ve kimyasal reaksiyonların sadece laboratuvarlarla değil, aynı zamanda gündelik hayatımızda da sürekli iş başında olduğunu anımsarsınız.

Kaynak: 10 Examples of Chemistry in Everyday life; https://studiousguy.com/examples-of-chemistry-in-everyday-life/

Size Bir Mesajımız Var!

Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.

Matematiksel