Bir çoğumuz formda gözükmek istiyoruz ve bu nedenle de çeşitli yöntemler ile kilo vermek istiyoruz. Kilo vermek, vücudumuzda depolanan fazla yağların atılması anlamına geliyor. Peki ama biz kilo verince yağlar nereye gidiyor? Diğer bir deyişle kilo vermek dediğimiz şey tam olarak nedir?
Ne yazık ki bu soruya verilen cevapların bir çoğu hatalı. İsterseniz siz de bu soruyu çevrenize sorun. Olası alacağınız cevap yakılan yağların doğrudan enerjiye ve ısıya dönüştüğü biçiminde olacaktır. Ancak bu cevap kütlenin korunumu yasasına aykırıdır.
Kimi insanlar da yağların kasa dönüştüğünü düşünür. Ve elbette bu da hatalıdır. Aslında bakarsanız geçtiğimiz yıllarda sağlık çalışanlarının bile çoğu zaman bu soruyu yanlış cevaplandırdığı bulunmuştu. Sağlık çalışanı olmasa bile, kilo vermek isteyen çoğu insan genellikle vücut yağlarını azaltmakla ilgilenecektir. Ancak pek çok insan, yağ kaybının moleküler düzeyde nasıl çalıştığını gerçekten anlamadığı için de çözümü hatalı yerlerde arayacaktır.
Doğru cevap ise, vücudumuzda yakılan yağın karbondioksit ve suya dönüşmesi olacaktır. Sonrasında da karbondioksiti solunum vasıtası ile suyu ise, idrar veya ter olarak vücuttan atarsınız. Bu cevap sizi şaşırtmış olmalıdır. Şimdi gelin arka planda neler olup bittiğine bakalım. Ancak öncelikle temel düzeyde de olsa yağlarımızı tanıyalım.
Yağlar Ve Kilo İlişkisi Nasıldır?
İnsan vücudunda iki farklı yağ dokusu vardır. Beyaz yağ dokusu, yakıt azaldığında enerji depolamaktan ve yağ asitlerini serbest bırakmaktan birincil derecede sorumludur. Vücudunuzda çoğunlukla derinin altında ve organların çevresinde depolanan yağları içerir.
Beyaz yağ dokusu, vücut yağ değerlendirmesi sırasında ölçülen yağdır. Fazla kilolu değilseniz, beyaz yağ genellikle erkeklerde toplam vücut ağırlığının yaklaşık %20’sini ve kadınlarda %25’ini oluşturur.
Visseral yağ ise karaciğer, pankreas, böbrek, kalp gibi önemli iç organların etrafını saran yağ dokusuna verilen addır. Cilt altında biriken yağ dokusundan farklı bir yapısı vardır ve vücudumuzun orta kısmında kilo alımına neden olur
İnsan vücudu, farklı boyutlarda değişen milyarlarca yağ hücresi içerir. Bu yağların bir kısmı kaslarımızda bir kısmı da karaciğerimizde depolanır. Aslında bunlarda farklı renklere göre de gruplandırılırlar. Kahverengi yağ dokusu, vücudunuzun sıcaklığını düzenlemeye yardımcı olan iyi yağ olarak kabul edilmektedir. Bu yağlar sizi sıcak tutmak için gereklidir.
Kilo almamızdan sorumlu olan ise beyaz renkli olan yağlardır. Bu yağ dokusu çoğunlukla trigliseritlerden (gliserol ve üç yağ asidinden oluşan bir molekül) oluşur. Yağ yakmak trigliserit moleküllerinin okside olması, yani moleküllerin parçalanması ve CO2, su ve enerji açığa çıkması demektir.
Kilo Verdiğimiz Zaman Yağlara Ne Olur?
Bir şeyler yiyip içtiğimizde enerji alır, hareket ederken, solunum, sindirim gibi faaliyetler sırasında da enerji harcarız. Uzun vadede, harcadığımızdan daha fazla enerji almak kilo almak anlamına gelecektir. Bunun tam tersini yaparsak yani aldığımızdan daha fazla enerji harcarsak da kilo kaybı gerçekleşir.
Kilo verince yağlar enerjiye veya ısıya “dönüşmez” ve daha küçük parçalara ayrılıp vücuttan atılmaz. İnsanların kilo vermesi için, trigliseritlerinin oksidasyon olarak bilinen bir süreçte meydana gelen yapı taşlarına ayrılması gerekir. Bu oldukça karmaşık bir işlemdir ve ilgili süreç aşağıdaki denklemle gösterilmiştir.
Kilo kaybından sorumlu organımız ise akciğerlerimizdir. Kilo verme sürecinde vücut yağı kullanılabilir enerjiye dönüştürür, bu da yağ hücresinin boyutunun küçülmesine neden olur. Yukarıdaki kimyasal denkleme dikkatli bakarsanız çıktılar kısmında karbondioksit ve su göreceksiniz. Bu aslında kilo verince yağlar nereye gider sorusunun cevabıdır. Karbondioksit ve su, yağ yakma sürecinde esas olarak atık ürünlerdir.
Yağ vücuttan ayrıldığında %84 CO2 olarak dışarı verilir ve kalan %16 sı ise su olarak atılır. Yani yaktığımız yağın çoğu kelimenin tam anlamıyla havaya salınır. Diğer bir deyişle, 10 kg yağ kaybederseniz tam olarak 8.4 kg ciğerlerinizden dışarı hava çıkar. Geri kalan 1.6 kg ise suya dönüşür. Yani kaybettiğimiz ağırlığın neredeyse tamamı nefesle verilir.
Daha Fazla Nefes Alıp Vermek Daha Hızlı Kilo Vermenize Yardımcı Olur mu?
Sonucunda gördüğünüz gibi vücudumuzdaki yağlar karbondioksite dönüşüyor. Bu durumda daha fazla nefes almak kilo vermemizi sağlar mı? Ne yazık ki değil. Gerekenden daha fazla nefes alıp vermeye hiperventilasyon denir ve yalnızca başınızın dönmesine veya muhtemelen bayılmanıza neden olur.
Vücudunuzun ürettiği karbondioksit miktarını bilinçli olarak artırmanın tek yolu kaslarınızı hareket ettirmektir. Ancak bunun için illaki spor salonlarına yazılmanız gerekmiyor. Ayakta durmak ve giyinmek bile metabolizma hızınızı ikiye katlar. Başka bir deyişle, tüm kıyafetlerinizi 24 saat boyunca denerseniz, 1.200 gramdan fazla karbondioksit salarsınız. Ancak elbette yürüyüşe çıkarsanız bu rakam neredeyse iki katı kadar artacaktır.
Metabolizma, canlıda yaşamın sürdürülmesi sırasında gerçekleşen tüm kimyasal tepkimelerdir. Yemek yediğinizde, vücudunuzun metabolizması, organlarınızın yiyecekleri enerjiye dönüştürmesine yardımcı olur. Hiçbir şey yapmasanız bile, metabolizmanız sizin için çalışır. Aslında, her gün yaktığımız enerjinin yaklaşık yüzde 40 ila 70’i temel metabolik fonksiyonlara gider.
Ortalama 75 kg’lık bir kişinin dinlenme metabolizma hızı (kişinin hareket etmediği zamanlarda vücudun enerjiyi kullanma hızı) günde yaklaşık 590 gram karbondioksit üretir.( Detaylar için: Kilo Ve Metabolizma İlişkisi Zannettiğimiz Gibi Değil).
Duymuş olabileceğiniz cesur iddialara rağmen satın alabileceğiniz hiçbir hap veya yiyecek bu rakamı artıramaz. İyi haber şu ki, her gece uyurken bile 200 gram karbondioksiti dışarı verirsiniz. Yani vücudunuz mükemmel biçimde çalışır. Kilo vermek için dengeli beslenip, hareket ile onu desteklemeniz temelinde yeterlidir. Ayrıca göz atmak isterseniz: Çok Düşünmek Kalori Yakmaya Ve Kilo Vermeye Yardımcı Olur mu?
Kaynaklar ve İleri Okuma
- Exhaled Pounds: How Fat Leaves the Body. Yayınlanma tarihi: 17 Ocak 2014; Bağlantı: https://www.livescience.com/
- When we lose weight, where does it go? yayınlanma tarihi: 13 Mart 2018; Bağlantı: https://theconversation.com
- How Does Fat Leave the Body When You Lose Weight? Yayınlanma tarihi: 22 Nisan 2022; bağlantı: https://www.verywellfit.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
