Loş bir odada çekilen fotoğraflarda kedilerin gözleri genellikle parlar. Aynı durum karanlıkta bir el feneri veya bir arabanın farı yardımı ile bir hayvanı gözlemlediğiniz zamanlarda da karşınıza çıkar.
Öncelikle açıklığa kavuşturulması gereken bir şey var. Hayvanların gözleri aslında “parlamaz”, yani kendi kendine ışık üretmez, gözleri diğer kaynaklardan gelen ışığı yansıtır.
Ayrıca bu parlama her hayvanın gözleri karanlıkta parlamaz. Geceleri gözleri parlayan hayvanlar Crepuscular sınıfına dahildir. Alacakaranlık hayvanı olarak tanımlanan bu hayvanlar alacakaranlıkta aktif olan hayvanlardır. Bu hayvanların hem yırtıcılardan korunmak hem de avlarını yakalamak için daha keskin bir görüşe ihtiyaçları vardır.
Kediler bunu başarır çünkü gözbebekleri – ışık koşullarına tepki olarak genişleyen ve daralan gözlerinin ortasında siyah görünen açıklıklar – özeldir. Gözbebekleri aslında pencereler gibi çalışır. Büyüdükleri zaman içeriye daha fazla ışık girmesini sağlar.
Bu nedenle bir kedinin gözbebekleri loş ışıkta insan gözbebeklerinden %50’ye kadar daha büyük olur. Ayrıca gözlerinin arkasında bizden daha fazla sayıda belirli bir ışık algılayan hücre vardır. Çubuk adı verilen bu hücreler düşük seviyeli ışığı da kolayca yakalar.
Kedilerin Gözlerinin Karanlıkta Parlaması Gözlerinin Anatomisi İle İlgilidir
Büyük göz bebeklerine ve çok sayıda çubuk hücresine sahip olmanın yanı sıra, kedilerde insanlarda olmayan bir şey daha vardır. Bu göze gelen ışığı yansıtma özelliği olan bir tapetum lucidum adı verilen bir katmandır. Latince bir tıbbi terim olan Tapetum lucidum, “göz ışığı” olarak da bilinmektedir.
Gözün arkasında, ışığı alan, ışığı elektrik sinyaline dönüştüren ve bu sinyali görüntüyü yorumlaması için beyne gönderen ince bir doku tabakası olan retinanın arkasında bulunur. Bu yapı kristal benzeri hücrelerden oluşmaktadır. Bu da temelinde ona bir ayna yapısı kazandırır.
Yani ayna gibi, ışığı retinaya geri yansıtır. Bu, retinaya daha fazla ışığı emmesi için ikinci bir şans verir. Bu durum da özellikle geceleri görüşü iyileştirir. İnsanların gözünde bu katman yoktur. Bu nedenle geceleri aydınlatıcılar olmadan etrafı görmemiz olası olmayacaktır.
Bu yapı alacakaranlık hayvanlarının hepsinde olsa da kediler de daha da özelleşmiş durumdadır. Kedilerde bulunan tapetum lucidumda bir tür B vitamini olan riboflavin de yer alır. Riboflavin, ışığı kedilerin iyi görebileceği belirli bir dalga boyuna yükselten benzersiz özelliklere sahiptir. Sonucunda bu da retinanın düşük ışığa duyarlılığını büyük ölçüde artırır.
Diğer Hayvanların da Gözleri Parlar
Geceleri görmesi gereken diğer birçok hayvanda tapetum lucidum bulunur. Tapetum lucidum, balıklar, yunuslar ve diğer suda yaşayan hayvanlar için de yararlıdır çünkü bulanık, karanlık suda daha iyi görmelerine yardımcı olur. Kara hayvanlarında, tapetum gözün üst yarısında retinanın arkasında bulunur. Bu sayede yer seviyesini daha iyi görürler. Ancak suda yaşayan hayvanlarda tapetum gözün çoğunu kaplar. Sonucunda onların karanlıkta tüm çevrelerini görmeleri gerekir.
Pek çok hayvanda göz parlaması olmasına rağmen, bazı küçük evcil köpeklerde bu özellik yoktur. Mavi gözlü ve beyaz veya açık renkli kürklü çoğu hayvan da bu özelliği kaybetmiştir. Bu nedenle, köpeğinizin veya kedinizin gözleri parlamıyorsa paniğe kapılmayın. Tapetum lucidum içermeyen diğer türlerin listesi domuzları, kuşları, sürüngenleri, çoğu kemirgeni ve primatı (insanlar dahil) içerir.
Bu arada hatırlatalım. Ne yazık ki, tapetum lucidum’a sahip hayvanlar, loş ışıkta görme yetenekleri için bazı görme keskinliklerinden fedakarlık ederler. Bunun nedeni, tapetumdan yansırken etrafa sıçrayan tüm bu ışığın gördüklerini biraz daha bulanık hale getirebilmesidir.
Bu nedenle, bir kedinin bir nesneyi parlak bir yerde bir insanın göreceği kadar net görebilmesi için ona yedi kat daha yakın olması gerekir. Neyse ki kedilerin bizler gibi yakını iyi görmelerine çok da ihtiyacı yoktur. Okumaya devam edelim: Evcil Hayvanlarımız Dünyayı Nasıl Görüyor?
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Why do cats’ eyes glow in the dark? yayınlanma tarihi: 11 Nisan 2022; Bağlantı: https://theconversation.com/
- Ollivier, F., Samuelson, D., Brooks, D., Lewis, P., Kallberg, M., & Komaromy, A. (0000). Comparative morphology of the tapetum lucidum (among selected species). Veterinary ophthalmology, 7, 11-22. doi: 10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
