Bir canlıyı akıllı yapan şeyler arasında soyut akıl yürütme, karmaşık problem çözme ve grupça karar verme becerisine sahip olma gibi şeyler vardır. Yazımızın konusu olan kargalar ve kuzgunlar da bu becerileri başarı ile sergiler. Bilim insanlarına göre, karga zekası yedi yaşındaki bir çocuğun zekasına denktir. Ancak bu kadar da değil. Yakın zamanda yapılan bir çalışma kargaların aynı zamanda istatistiksel çıkarım da yapabildiğini kanıtladı.
Günümüzde kargaların olağanüstü bilişsel yeteneklere sahip olduğu bir sır değil. İnternet, sesleri taklit eden veya karmaşık bulmacaları çözen kargaların videolarıyla doludur. Aslında kargaların ne kadar zeki olduklarını neler yapıp neler yapamadıklarını biz de ele almıştık. Karga Zekası Düşünülenden Çok Daha Fazla. Ancak anlaşılan eksik olan bir madde kalmış.
Başta da dediğimiz gibi çalışmalar, kargaların aynı zamanda istatistiksel çıkarım yapma becerisine de sahip olduğunu ortaya koyuyor. Kargalar ile ilgili çalışmanın detaylarına geçmeden önce istatiksel çıkarım hakkında kısaca bilgi verelim.
İstatistiksel Çıkarım Nedir?
Yaşadığımız çağın merkezini veriler oluşturur. Bir parçası olduğumuz evreni anlamak ya da öğrenmek istediğimiz şeyler hakkında bilgi almak için veri toplarız. Topladığımız bu verileri anlamlandırma işini ise bilim dalı olarak istatistik yapar.
İstatistik teorik ve uygulamalı istatistik diye iki bölümden oluşur. Teorik istatistik matematiği temel alarak istatistiğin teorisinin gelişimini ve uygulamalı istatistiğe yeni yöntemler sunma işini üstlenmektedir. Uygulamalı istatistik ise hem betimsel hem çıkarımsal istatistikler yardımıyla analizleri gerçekleştirip sonuçlayan ve raporlayan alandır.
İstatistiksel çıkarım, verinin bizimle konuştuğu ve bizim anlamlı sonuçlara ulaşmamızı sağlayan süreçtir. Çoğu zaman geleceğe ilişkin kararları yalnızca sınırlı bilgilerle vermek zorundayız. İstatistiksel çıkarım, örnek verilere dayanarak bir popülasyon hakkında veya benzer şeyler hakkında sonuçlar çıkarma sürecidir.
Örneğin, tercih edilen ve tercih edilmeyen şekerlerin bir karışımını içeren bir kavanoz sunulduğunda, kavanozdan yalnızca bir öğe rastgele seçilirse, tercih edilen şekeri alma olasılığı nedir? Bu tür istatistiksel çıkarım görevlerinde denekler bilgiye dayalı olarak karar verebilirler. Olasılığı bir akıl yürütme aracı olarak kullanma yeteneği, uzun yıllar boyunca yetişkin bir insan özelliği olarak kabul edilmekteydi. Ancak çalışma sonuçları yanıldığımızı bir kere daha gösterdi.
Kargaların boyutlarına göre büyük bir beyinleri ve insanlarda analitik ve istatistiksel akıl yürütmeyle ilişkili bölgeye sahip bir bölgeye sahip olan beyinleri vardır. Bu sayede de kolayca oyun oynarlar ve çeşitli zeka belirteçleri gösterirler.
.
Kargalar Deneyimlerinden Olasılıksal Bilgileri Öğrenebiliyor
Geçtiğimiz yıllarda gerçekleşen araştırmalar istatistiksel çıkarım yapma yeteneğinin çok küçük çocuklarda bile belirli bir seviyeye kadar var olduğunu bizlere göstermişti. Benzer bir biçimde maymunlarda, uzun kuyruklu makaklarda, zürafalarda ve Yeni Zelanda’da yaygın olarak bulunan bir papağan türü olan kealarda da istatistiksel çıkarım yapma yeteneğine rastlanmıştı. Ne kadar akıllı oldukları göz önüne alındığında, listeye kargaların eklenmesi de aslında pek şaşırtıcı değil.
Almanya’daki Tübingen Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, öncelikle iki kargayı dokunmatik ekrandaki görüntüleri gagalaması ve yiyecek ödülleri kazanması için eğitti. Daha sonra işleri biraz karıştırdılar. Her gagalama karşısında bir ödül vermediler. Zaman içinde kargalar belirli görselleri farklı ödüller ile ilişkilendirmeyi öğrendi.
İki karga, ödül olasılıkları yüzde 10 ila 90 arasında değişen dokuz farklı görüntü üzerinden eğitildi. 10 günlük eğitim ve 5.000’den fazla deneme yapıldı. Sonrasında araştırmacılar, kargaların birden fazla görüntüyle karşılaştıklarında ödül olasılığı daha yüksek olan görüntüyü seçtiğini buldu.
Her iki karga da %76 oranında daha yüksek ödülü seçti. Ayrıca, daha da yüksek ödüle sahip görseli seçme olasılıkları daha yüksekti. Araştırmacılar, ilk deneyden bir ay sonra kargaları tekrardan test ettiler. Kargaların yüksek ödül olasılıklarını şaşırtıcı bir şekilde hatırladıklarını da buldular.
Bu çalışma daha fazla hayvanın istatistiksel çıkarımı kullanabileceğini bizlere gösterdi. Aynı zaman da kargaları pek de hafife almamamız gerektiğini hatırlattı.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Johnston, Melissa & Brecht, Katharina & Nieder, Andreas. (2023). Crows flexibly apply statistical inferences based on previous experience. Current Biology. 33. 10.1016/j.cub.2023.06.023.
- Xu, Fei & Garcia, Vashti. (2008). Intuitive statistics by 8-month-olds. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 105. 5012-5. 10.1073/pnas.0704450105.
- Crows have another remarkable cognitive ability: statistical logic. Yayınlanma tarihi: 19 Eylül 2023. Bağlantı: Crows have another remarkable cognitive ability: statistical logic
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
