Kargagillerin olağanüstü bilişsel yeteneklere sahip olduklarını uzun süredir biliyoruz. İnternet, kargaların sesleri taklit ettiği veya karmaşık zeka oyunlarını çözdüğü videolarla doludur. Birbirlerine kin beslerler, temel istatistik hesaplamaları yaparlar ve hatta ölen aile üyeleri için cenaze törenleri düzenlerler. Ancak karga zekası hakkında yeni şeyler öğrenmeye devam ediyoruz.
Bir canlıyı akıllı yapan şeyler arasında soyut akıl yürütme, karmaşık problem çözme ve grupça karar verme becerisine sahip olma gibi şeyler vardır. Yazımızın konusu olan kargalar ve kuzgunlar da bu becerileri başarı ile sergiler.
Kargalar, tüm kuş türleri arasında beyin/vücut oranı en büyük kuş olarak kabul edilmesine rağmen, bir karganın beyni sadece insan başparmağı büyüklüğündedir. Bu yüzden karga zekası ne kadar olabilir ki? Bir kaç araştırmanın ışığında aktarmaya çalışalım.
Karga Zekası Hakkında Neler Biliyoruz?
Bir kargayı diğerinden ayırt edebilir misin? Biraz zor ama bu karga için sorun değil. Çünkü kargalar insan yüzlerini tanırlar. Yapılan bir çalışmada Seattle kentinin farklı bölgelerinden, 15 karga yakalandı. Kafeslere konulan bu kargalar devamında yüzlerine maske takan araştırmacılar tarafından korkutuldu. Devamında bu kargalar işaretlenerek tekrar doğaya salındılar.
Salınan kargalar, güvenli bir mesafeyi geçtikten sonra, maskeli araştırma görevlisine karşı agresif davranışlar göstermeye başladı. Maskeli görevli ne zaman sokak aralarında dolaşmaya çıksa, kargaların saldırısına maruz kaldı. Üstelik benzer
Yukarıda aktardığımız çalışmaya dahil olmayan diğer kargalar da görevlileri gagalamaya başlamış ve taciz etmişti. Yani tek bir karganın size kızması bir mahalle dolusu kargayı size musallat etmeye yetecektir.
Kargalar ustaca araçlar üretir. Çubukları mızrak ve kanca olarak kullanmanın yanı sıra, daha önce hiç telle karşılaşmamış olsalar bile alet yapmak için teli büker. Mesela, dal parçaları onlar için kullanışlı bir alet olur.
Karga çalılıklarda uçarak ucu kıvrık bir dalcık arar. Gagasıyla bu dalı kopardıktan sonra onun yapraklarını temizler ve kabuğunu soyar. Sonra bu dalı ağaç kovuklarına sokarak oradaki tırtıl, örümcek ve böcekleri dışarı çıkarır ve bu nefis yemekleri mideye indirir.
Kargalar Zihinsel Şablonlar Oluşturur
Yakın zamanda tamamlanan bir çalışma, bir zamanlar yalnızca insanlara özgü olduğunu düşündüğümüz bir zihinsel beceriyi kargaların da başarabildiğini keşfetti. Bu beceri, bir nesnenin şeklini ve boyutunu ezberlemek ve ona benzer bir nesneyi yeniden üretmek ile ilgili idi.
Hayvan davranışı araştırmacılarına göre bu tür bir beceri, “zihinsel şablonlar” oluşturma yeteneğini gerektirir. Zihinsel şablon, belirli bir nesnenin, o nesne mevcut olmasa bile, nasıl göründüğüne dair zihindeki bir görüntüdür. Zihinsel şablonlar, hayvanların yiyecek elde etmek veya daha güçlü bir yuva yapmak için kullanılan araçlar yaratmasına olanak tanır ve her ikisi de sonuçta daha iyi bir hayatta kalma şansına yol açar.
Kargaların Arası Sayılarla da İyidir
Bugüne kadar kargalar ile ilgili bir çok araştırma yapıldı. Peki ama sayılarla araları nasıl dersiniz? Bir araştırma, karganın entelektüel özgeçmişine bir katman daha ekliyor. Kargalar sayı saymada da oldukça başarılı gözüküyor.
İletişim, kargaların üstün olduğu bir diğer alandır. Karmaşık ses repertuarları, bilgileri olağanüstü bir kesinlikle paylaşmalarını sağlar. Farklı çağrılar da, diğer kargaları yaklaşan tehlike konusunda uyarmaya yarar.
Daha önce yapılan bir araştırmanın devam niteliğini taşıyan son çalışmada, kargalara hem görsel (dokunmatik ekranda renkli rakamlar) hem de işitsel (gitar akoru veya davul sesi) biçiminde çeşitli ipuçları sunuldu. Her bir uyaran türü için dört ipucu vardı. Kuşların yapması gereken de sesleri rakamlar ile eşleştirmekti.
Yaklaşık 180 denemeden sonra kargalar, ipuçlarıyla ilişkili doğru sayıda sesi, üretmeyi başardılar. Yani kargalar bir biçimde sayı saymayı öğrendi. Ancak elbette kargalar bunu bizler gibi yapmıyor. Daha çok küçük çocukların yaptığı gibi bir, bir, bir ya da bir, iki, üç biçiminde tek tek sayarak, diğer bir deyişle tek tek sesler çıkararak başarıyor.
Peki Karga Zekası Nereden Geliyor?
Araştırmacılara göre bunların nedenlerinden bir tanesi, kargaların vücut boyutlarına kıyasla büyük beyinlere sahip olma eğiliminde olmasıdır. Beynin karga zekasından sorumlu kısmı “nidopallium caudolaterale” dir. Çalışmalarda kargaların bu bölgedeki nöronlarında farklılaşma olduğu gözlenmiştir.
Memelilerde eşdeğer beyin alanı, sosyal davranış ve karar verme gibi yönetici işlevlerden sorumlu olan prefrontal kortekstir. Kesin olmamakla birlikte karga zekasının temelinde sosyal zeka olduğu düşünülmektedir.
Sonuç olarak
Biyologlar ve karşılaştırmalı psikologlar için, karga zekasını anlamak önemlidir. Çünkü bu sayede hayvanlar alemindeki ve evrimsel süreçteki zekanın doğası ile ilgili süreçlere de cevaplar bulurlar. Bu nedenle görünen o ki kargalar hakkında daha çok haber okumaya devam edeceğiz.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- 9 Ways Crows Are Smarter Than You Think; Yayınlanma tarihi: 18 Temmuz 2024. Kaynak site: ThoghtCo; Bağlantı: 9 Ways Crows Are Smarter Than You Think/
- Crows are even smarter than we thought. Yayınlanma tarihi: 28 Eylül 2024. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Crows are even smarter than we thought
- 7 brainy reasons why crows and ravens are the smartest birds in the world. Yayınlanma tarihi: 20 Nisan 2023; Kaynak site: ZME Science. Bağlantı: 7 brainy reasons why crows and ravens are the smartest birds in the world/
- Jelbert, S.A., Hosking, R.J., Taylor, A.H. et al. Mental template matching is a potential cultural transmission mechanism for New Caledonian crow tool manufacturing traditions. Sci Rep 8, 8956 (2018). https://doi.org/10.1038/s41598-018-27405-1
- Jenny Y Sung, Olivia K Harris, Nicholai M Hensley, Anthony P Chemero, Nathan I Morehouse, Beyond Cognitive Templates: Re-Examining Template Metaphors Used for Animal Recognition and Navigation, Integrative and Comparative Biology, Volume 61, Issue 3, September 2021, Pages 825–841, https://doi.org/10.1093/icb/icab040
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
