Christine Ladd-Franklin, çalışmaları ile matematik, sembolik mantık, felsefe, biyoloji ve psikolojiye önemli katkılarda bulunmuş ancak adı unutulmuş matematikçiler arasında yer alır.
Christine Ladd-Franklin (1847-1930), 20. yüzyılın ilk yarısında kadınların üniversitelere erişiminin önündeki engelleri ortadan kaldırmak için mücadele eden bir matematikçi, psikolog ve oy hakkı savunucusuydu. Diğer şeylerin yanı sıra mantık ve matematik öğretmeni olarak çalıştı ve daha sonra modern psikolojiyi önemli ölçüde etkileyen bir renkli görme teorisi geliştirdi.
1926’da Johns Hopkins Üniversitesi, onlarca yıldır öncelikle psikoloji alanında çalışan 78 yaşındaki Christine Ladd-Franklin’e matematik ve mantık alanında doktora unvanı verdi. Ancak 44 yıl önce, doktora Ladd-Franklin matematik alanında doktora derecesinin gerekliliklerini tamamlayan ilk Amerikalı kadın olmuştu. Ancak Ladd-Franklin’in yerine getiremediği bir diploma şartı vardı. Bu şart erkek olmaktı.
Christine Ladd-Franklin Kimdi?
1847 yılında doğan Christine Ladd-Franklin aslında doğduğu andan itibaren kadın mücadelesinin içindeydi. Annesi ve teyzeleri yaşadıkları döneme göre radikal fikirlere sahipti. Annesi ve teyzelerinden biri, Christine’i gençken kadın haklarıyla ilgili derslere götürdü. Tüm bu dersler onun ileriki yıllardaki duruşunu etkileyecekti.
Ladd-Franklin 12 yaşındayken annesi öldü. Annesinin ölümünden sonra birlikte yaşadığı babaannesi onun, üniversiteye gitmesini istemedi. Ladd-Franklin tartışmayla ilgili olarak günlüğüne “Beni destekleyecek bir koca bulamayacağım için kendime destek olmalıyım. Bunu yapmak için bir eğitime ihtiyacım var.” diye yazacaktı.
Devamında Vassar Kolejine kaydını yaptırdı. Christine Ladd-Franklin, başından beri araştırma ve bilime karşı büyük bir motivasyona sahipti. Vassar Kolejinde aynı zamanda tanınmış Amerikalı gökbilimci Maria Mitchell ile tanışma şansı da olacaktı. (Vassar, amacını kadınların erkek kolejlerinde sunulanlarla aynı standartlarda aynı eğitimi alması ilkesine dayandırır ve kadınlar için kurulan Amerika’daki ilk kolejdir.)
Christine Ladd-Franklin özellikle fizikle ilgileniyordu, ancak bu alanda araştırmacı olarak kariyer yapma zorluklarıyla karşı karşıya kaldığı için matematiğe yöneldi . Daha sonra psikoloji ve fizyolojide deneysel araştırmalar ile de ilgilenmeye başladı. 1869 yılında mezun oldu ve dokuz yıl kadar daha fen ve matematik öğretmenliği yaptı. Bu esnada çeşitli dergilerde yazıları yayınlanmaya başladı.
John Hopkins Yılları
John Hopkins Üniversitesi 1876 yılında erkeklere yönelik lisans üstü eğitim kurumu olarak açıldı. Ladd-Franklin, 1878’de C. Ladd adı altında Johns Hopkins’e başvurdu. Mütevelli heyeti onun kadın olduğunu öğrendikten sonra başvurusu reddedildi. Ancak Ladd-Franklin’in çalışmalarına yayınladığı yazılardan aşina olan ve onu başvurmaya teşvik eden matematikçi James Joseph Sylvester, onları ikna etmeyi başardı. Ancak adı başlangıçta okulun resmi kayıtlarına alınmadı.
John Hopkins’de gösterdiği olağanüstü başarı sayesinde, ikinci yıl Charles Pierce gibi hocalardan diğer dersleri de almasına izin verildi. Mantıktan çok etkilenen Franklin mantık üzerine hazırladığı tezini 1882’de bitirdi. Ancak, Johns Hopkins’den bir derece almadı. Johns Hopkins’teki eğitiminin ardından Ladd-Franklin araştırmalarına devam etti. Bu esnada da resmi bir fakülte pozisyonu ve maaşı olmaksızın Johns Hopkins ve Columbia Üniversitesi’nde dersler verdi.
Christine Ladd-Franklin ve Renkli Görme Teorisi
Bu arada matematik hocası Fabian Franklin ile evlendiler. Evlendikten sonra Ladd-Franklin renk kuramı ve görme ile ilgilenmeye başladı. Kocası ile birlikte 1891-1892 yılında Almanya’ya gitti ve burada George Elias Müller ve Hermann von Helmholtz ile konu ile ilgili çalışmalarını geliştirdi. Sonunda, evrime dayalı bir renk görme teorisini ortaya çıkardı. Yaptığı çalışmaların sonuçlarını American Journal of Psychology dergisinde yayınladı.
Amerika’ya geri döndüklerinde Christine Ladd-Franklin John Hopkins’de ders verebilmesi için izin istedi. İsteği yine geri çevrildi. Yıllar sonra, 1904 yılında, John Hopkins onun mantık ve felsefe üzerine bir ders vermesine izin verdi. 1926 yılında John Hopkins Üniversitesi 1882 yılında tamamladığı tezinden dolayı Ph.D. derecesi verdi.
Yaptığı araştırmaları bir araya getiren en önemli eserlerinden biri, Color and Color Theories (Renk ve Renk Teorileri) isimli kitabı,1929 yılında basıldı. Christine Ladd-Franklin 1930’da diplomasını aldıktan birkaç yıl sonra öldü.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- That Time It Took a Student 44. Years to Get Her Degree because She Was a Woman. Yayınlanma tarihi: 10 Nisan 2020. Bağlantı: That Time It Took a Student 44. Years to Get Her Degree because She Was a Woman./
- Kargon, Jeremy. (2014). The Logic of Color: Theory and Graphics in Christine Ladd-Franklin’s Explanation of Color Vision. Leonardo. 47. 151-157. 10.1162/LEON_a_00517.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
