Birçoğumuz için köpekler en iyi dostlarımızdır. Ama biz aniden ortadan kaybolursak köpeğinize ne olacağını merak ettiniz mi? Evcil köpekler insanlar olmadan yaşayabilir mi?
Köpeklerimizin sevgi dolu gözlerine bakmak ve onların biz olmadan tamamen çaresiz kalacaklarını düşünmek kolaydır. Bir evcil köpeğin vahşi doğada yaşaması düşüncesi bile çoğu zaman sahiplerini umutsuzluğa düşürmeye yetecektir. Ancak dünyadaki yaklaşık bir milyar köpeğin en az %80’i aslında bağımsız, serbestçe dolaşan hayatlar yaşıyor. Üstelik bazı açılardan köpekler insanlar olmadan daha iyi durumda olabilirler.
İnsanların Varlığı Köpekleri Nasıl Değiştirdi?
Muhtemelen , nesli tükenmiş, bilinmeyen bir atayı paylaşıyorlar.
İnsanlar ve onların yakın dostu köpekler birçok bağı paylaşırlar. Kurtlar (Canis lupus), 15.000 ila 50.000 yıl önce insanlar tarafından evcilleştirilen ilk hayvandı. Bu ilk köpekler gri kurttan evrimleşmişti. Bu hayvanlar insanlarla birlikte avlanmanın kendilerine faydalı olduğunu öğrendi.
Yani avcılar olarak yakınlaştık. Sonunda proto-köpekler vahşiliği geride bırakıp dönüşmeye başladı. Kulakları daha sarkık hale geldi, kürklerinde hafif renkli lekeler oluştu. İnsanları tanıdıktan sonra kişilikleri daha oyunbaz ve daha az korkutucu hale geldi.
Avlanmanın bir zorunluluktan ziyade aristokratik bir eğlence haline gelmesiyle köpeklerin toplumdaki yerleri değişti. Bugün sahip olduğumuz 340’tan fazla modern köpek ırkının çoğu ise yalnızca son 200 yıl içinde ortaya çıktı.
Avustralya’da yaşayan bir yaban köpeği türü olan dingolar bu konuda özeldir. Bu köpekler kurt ve günümüzün evcil köpekleri arasında bir tür olarak kabul edilmektedir. Bunun nedeni bu köpeklerin coğrafya nedeni ile izole bir biçimde gelişimlerini sürdürmeleridir. Analizler dingo genomunu demografik ve çevresel koşullar tarafından şekillendirdiğini bizlere göstermiştir.
Köpekleri inceleyerek, biz insanların olarak onların fiziksel ve davranışsal özelliklerini nasıl etkilediğimize dair fikir edinmemiz mümkündür. Örneğin köpekler kaşlarını kaldırma yeteneğini yakın zamanda geliştirmişlerdi. Bunun nedeni de muhtemelen insanlarla daha etkili iletişim kurma ihtiyacıdır.
İnsanların Olmadığı Bir Dünyada Köpeklere Ne Olur?
İnsanlar birçok nesil boyunca köpekleri seçici olarak yetiştirmiştir. Ve birçok durumda, onları çok çeşitli işlerde bize yardımcı olacak şekilde yönlendirdik. Başlangıçta köpekler öncelikle çobanlık, avcılık ve koruma gibi bize fayda sağlayan işlevsel roller için yetiştiriliyordu. Ancak son 200 yılda süreç hızla değişti. İnsanlar tarafından arzu edilen özelliklere göre bilinçli seçimler gerçekleşti ve bu da ırkların gelecekteki yönünü etkiledi.
Ancak bu her zaman köpekler açısından olumlu sonuçlar vermeyecekti. Örneğin, düz yüzlü köpekler, daralmış burun geçişleri ve kısa solunum yolları nedeniyle nefes almakta zorluk çekerler. Bu köpekler ayrıca daha uzun ağızlı köpeklerle karşılaştırıldığında daha yüksek oranda cilt, göz ve diş problemlerine eğilimlidir.
Birçok köpek üremek için insan tıbbi müdahalesine bağlıdır. Örneğin, Fransız Buldogları ve Chihuahua’lar, yavruların kafaları annenin leğen kemiği genişliğine kıyasla çok büyük olduğundan doğum yapmak için sıklıkla sezaryene ihtiyaç duyarlar. Bu durum seçici yetiştirmenin köpekler üzerindeki olumsuz bir etkisidir.
Şimdi köpeklerin, insan seçiminin ve bakımının bulunmadığı bir dünyada yaşadığını hayal edin. Bu durum yiyecek, barınma ve sağlık hizmetleri gibi temel ihtiyaçlar açısından bize büyük oranda bağımlı olan ırkların durumu pek iyi olmayacaktır. Uyum sağlamakta zorlanacaklar ve çoğu, insan desteğinin olmadığı bir yaşamın sert gerçeklerine yenik düşecektir.
Bununla birlikte, evlerimizde yaşayan köpeklerin %20’sinden daha azını etkileyecektir. Bu durumdan sokak köpekleri de etkilenecektir. Bu hayvanlar evcil olmasalar da yine de insanlarla bir arada yaşamaya alışmışlardır. Hayatta kalmaları neredeyse tamamen çöplükler ve yiyecek yardımları gibi insan yapımı kaynaklara bağlıdır. Kısırlaştırılmış hayvanlar ise türlerinin devam etmesini sağlayamayacağı için bir zaman içinde yok olmaya mahkum olacaktır.
Aşırı büyük ya da aşırı küçük olan köpekler de dezavantajlı olurdu. Çünkü bir köpeğin boyutu kalori ihtiyacını, ortamlar arasında vücut ısısını düzenlemesini ve yırtıcılara karşı hassasiyetini etkileyecektir.
İnsanlar olmasaydı, köpekler için doğal seçilim hızla devreye girerdi.
Yapay seçilim durumunda insanlar hangi özelliklerin arzu edildiğini seçerler. Doğal seçilim durumunda, hayatta kalma ve üreme olasılığını artıran özellikler zamanla bir popülasyon veya tür içinde daha yaygın hale gelecektir. İnsanlar olmasaydı doğal seçilim hızla devreye girerdi. Ancak uyum sağlama, avlanma becerileri, hastalıklara karşı dayanıklılık, ebeveyn içgüdüleri ve sosyallik gibi temel hayatta kalma özelliklerinden yoksun olan köpeklerin sayısı giderek azalırdı.
Sonucunda köpekler eşlerini ırklarına göre seçmezler. Fırsat verildiğinde kendilerinden çok farklı görünen diğer köpeklerle çiftleşmeye hazırdırlar. Bunun sonucunda orta büyüklükte, dengeli bir yapıya, çeşitli renklerde tek bir köpek türü ortaya çıkacak ve bu köpekler vahşi yaşam tarzlarına geri döneceklerdi. Bu geçiş, belirli ırklar ve halihazırda vahşi doğada bağımsız olarak yaşayanlar için daha uygun olacaktır.
Sonuç olarak
Köpeklerin olmadığı olası bir gelecek üzerine düşünürken önemli bir soru ortaya çıkıyor. Köpeklere yönelik eylemlerimiz onların çıkarlarına ve doğalarına uygun mu? Yoksa kendi arzularımızla mı daha uyumlular? Köpeklerin biz olmadan nasıl yaşayabileceğini düşünerek belki de onların hayatlarını bizimle iyileştirmenin yollarını bulabiliriz.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- If humans disappeared, what would happen to our dogs?. Yayınlanma tarihi: 7 Kasım 2023. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: If humans disappeared, what would happen to our dogs?
- Field MA, Yadav S, Dudchenko O, Esvaran M, Rosen BD. Skvortsova K, Edwards RJ, Keilwagen J, Cochran BJ, Manandhar B, Bustamante S, Rasmussen JA. Melvin RG, Chernoff B, Omer A, Colaric Z, Chan EKF. Minoche AE, Smith TPL, Gilbert MT., Bogdanovic O, Zammit RA, Thomas T. Aiden EL, Ballard JWO. The Australian dingo is an early offshoot of modern breed dogs. Sci Adv. 2022 Apr 22;8(16):eabm5944. doi: 10.1126/sciadv.abm5944. Epub 2022 Apr 22. PMID: 35452284; PMCID: PMC9032958.
- Packer RM, Hendricks A, Tivers MS, Burn CC. Impact of Facial Conformation on Canine Health: Brachycephalic Obstructive Airway Syndrome. PLoS One. 2015 Oct 28;10(10):e0137496. doi: 10.1371/journal.pone.0137496. PMID: 26509577; PMCID: PMC4624979.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
