Anne babanızın sizin yaşınızdayken çekilmiş bir fotoğrafına baktığınızda, onların ne kadar yaşlı göründüklerine şaşırabilirsiniz. Bu fikir başta saçma gibi gelir. Ancak birçok kişi eski fotoğraflara bakarken aynı düşünceye kapılır. Geçmişte insanlar daha genç yaşlarında bile daha yaşlı mı görünüyorlardı?
Geçmiş yıllarda insanların zamanından önce yaşlandığı düşüncesi, eski dizileri izlerken de aklınıza gelecektir. Örneğin, 1980’lerin gençlik filmlerine baktığınızda, gençlerin günümüzdekilere kıyasla çok daha yaşlı göründüklerini fark edebilirsiniz.
Peki ama neden? Hayat onlar için daha mı zordu? Yoksa dönemin koşulları, normalden önce yaşlanmalarına mı neden oluyordu? Aslında cevap, birkaç farklı faktörün bir araya gelmesinden oluşan bir kombinasyondur.
Günümüzde tıp ve kozmetik alanındaki ilerlemeler, genç görünümümüzü korumamızda büyük bir rol oynuyor. Modern kültürün gençliğe ve güzelliğe olan takıntısı, bize büyükannelerimizin ve dedelerimizin erişemediği birçok avantaj sunuyor. Bir zamanlar kadınlara özgü görülen kozmetik ürünler ve güzellik ritüelleri, bugün erkekler tarafından da yaygın olarak kullanılıyor. Bu nedenle gerçekten de artık daha geç yaşlı görünmeye başlıyoruz.
Eski fotoğraflara bakıldığında, geçmişteki insanların daha yaşlı göründüğünü düşünmemize neden olan bir diğer etken, fotoğraf teknolojisindeki farklardır. Günümüz fotoğrafları yüksek çözünürlüklü ve detaylıdır, üstelik güzelleştirici filtreler ile kusurlarımızı gizleyebiliriz. Bu, eski fotoğrafların doğal olmayan ve sert görüntüsüyle bir tezat oluşturur ve geçmişteki kişileri daha yaşlı gibi algılamamıza yol açar.
Asıl Yaşımız Hangisi? Biyolojik Yaş ve Kronolojik Yaş Farkı Nedir?
Kaç yaşında olduğunuz sorulduğunda, genellikle doğduğunuzdan bu yana geçen yılların sayısını söylersiniz. Bu, takvim yaşınız ya da diğer adıyla kronolojik yaşınızdır. Ancak doktorunuz, 39 yaşında olmanıza rağmen 21 yaşındaki bir bireyin fiziksel kondisyonuna sahip olduğunuzu belirtebilir. İşte bu, biyolojik yaşınız olarak kabul edilir.
Kronolojik yaş, her zaman sabit bir değerdir. Ancak biyolojik yaş, beslenme, yaşam tarzı, sigara içme alışkanlığı gibi değişkenlerden etkilenir ve bu nedenle sürekli değişebilir. Doktorlar bu değişkenleri matematiksel modellere yerleştirerek biyolojik yaşınızı hesaplar.
Günümüzde sahip olduğumuz yaşam standartları ve sağlık hizmetleri, geçmişteki insanlara kıyasla çok daha ileri düzeydedir. Bu fark, geçmişte insanların daha yaşlı görünmesinin önemli nedenlerinden biridir. Yaşam kalitesinin artması, biyolojik yaşlanmayı yavaşlatan temel faktörlerden biridir.
Bununla birlikte, gelir düzeyi ve sınıf farkları, biyolojik yaşlanma üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Daha yüksek gelir seviyesine sahip kişiler, genellikle daha iyi yaşam standartlarına erişir ve bu da onların daha genç görünmelerini sağlar. Ancak bu durum yalnızca kozmetik nedenlerle açıklanamaz; sağlık hizmetlerine ve daha sağlıklı bir yaşam tarzına erişimin daha kolay olması bu farkı yaratır.
2018’de yayınlanan bir araştırma, 1988 ve 2010 yılları arasında, kronolojik yaşa bağlı olarak değişen biyolojik yaşlanmadaki değişiklikleri (kan basıncı ve akciğer fonksiyonu gibi) inceledi. Araştırmacılar, bu kısa zaman diliminde bile yaşlanma da gerçekten bir fark olduğunu buldular. Yeni nesil biyolojik açıdan kendisinden öncekilere göre gerçekten daha gençti.
Ancak bu değişim kadınlar ve erkekler için aynı oranda değildi. Araştırma, genç erkeklerin yaşlanma konusunda kadınlardan daha fazla ilerleme kaydettiğini ortaya koydu. Bu durumun bir nedeni, kadınlar arasında sigara içme oranlarının artması ve erkeklerin sağlık konularında daha bilinçli tercihler yapmasıydı.
Stereotipler Yani İnsanları Belli Bir Biçimde Etiketleme Yanılgımız
Eski fotoğraflardaki insanların daha yaşlı göründüğünü düşünmemizin sebeplerinden biri gerçekten biyolojik yaşlarının daha yüksek olmasıdır. Ancak bu durum yalnızca biyolojik değil, aynı zamanda psikolojik bir algının sonucudur.
Stereotipler, ırk, milliyet, cinsel yönelim ve dış görünüş gibi özellikler temel alınarak belirli insan gruplarına atfedilen özelliklerdir. Sosyal dünyamızı basitleştirmek için kullanılırlar. Yeni bir insanla tanıştığımızda, stereotipler, onunla ilgili varsayımlar yapmamızı kolaylaştırarak düşünme sürecimizi kısaltır.
Örneğin, fazla kilolu insanların daha neşeli olduğu ya da haber spikerlerinin daha güvenilir göründüğü şeklinde yaygın inançlara sahibiz. Aynı şekilde, belirli kıyafet tarzlarını veya genel olarak dış görünüşü belirli mesleklerle ilişkilendiririz. Kafamızda bir öğretmenin ya da bilim insanının nasıl görünmesi gerektiğine dair belirgin bir kalıp vardır.
Örneğin, yukarıdaki fotoğrafa bir göz atalım. ABD’de bir ilköğretim okulunda öğretmenlik yapan Dale Irby, 40 yıl boyunca aynı kıyafetle fotoğraf çektirmişti. Bu fotoğrafa baktığınızda, günümüzde yaşlılarla ilişkilendirdiğimiz giyim tarzlarının bir zamanlar moda olduğunu fark edebilirsiniz. Ancak zihnimizde oluşturduğumuz belli kalıplar nedeniyle, bu fotoğrafa baktığımızda kişinin geçmişte de yaşlı göründüğünü düşünme eğiliminde oluruz.
Benzer bir kalıp, yaşlıların nasıl görünmesi gerektiği konusunda da geçerlidir. Eski fotoğraflara baktığımızda, karşımıza çıkan kişilerin modası geçmiş saç ve giyim stillerine sahip olduğunu görürüz. Bu durum, onların daha hızlı yaşlandığı algısını yaratır ve sonunda onların daha yaşlı göründüklerini düşünmemize yol açar.
Sonuç olarak;
Eski zamanlarda yaşayan insanların yaşlı görünmesinin nedeni, kısmen biyolojik kısmen de psikolojiktir. Benzer şekilde, gelecekteki insanlar ve hatta bir sonraki kuşak bile aynı şeyi bizim için söyleyebilir. Zamanın getirdiği bu algısal değişimi engellemenin bir yolu yoktur. Yazının devamında göz atmak isterseniz: Eski Fotoğraflarda İnsanlar Neden Gülümsemez?
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Why Did People “Look Older” In The Past? Yayınlanma tarihi: 13 Temmuz 2022; Bağlantı :Why Did People “Look Older” In The Past?
- Did People Used To Look Older? Yayınlanma tarihi: 11 temmuz 2022; Bağlantı: https://www.youtube.com/watch?v=vjqt8T3tJIE
- Levine ME, Crimmins EM. Is 60 the New 50? Examining Changes in Biological Age Over the Past Two Decades. Demography. 2018 Apr;55(2):387-402. doi: 10.1007/s13524-017-0644-5. PMID: 29511995; PMCID: PMC5897168.
- Levine ME, Crimmins EM. Is 60 the New 50? Examining Changes in Biological Age Over the Past Two Decades. Demography. 2018 Apr;55(2):387-402. doi: 10.1007/s13524-017-0644-5. PMID: 29511995; PMCID: PMC5897168.
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
