Nobel ödülü kazanmak önemlidir ancak bu ödülü iki kere elde etmek olağanüstü bir başarıdır. Bugüne kadar beş kişi iki Nobel ödülü sahibi oldu. Peki, onları diğerlerinden ayıran şey nedir? Bu beş kişinin öne çıkan başarıları ve farklılıklarına göz atalım.
Marie Curie – Fizik (1903) ve Kimya (1911)
İnsanlardan tarihteki en ünlü kadın bilim insanlarından birinin ismini söylemesini isterseniz bir çok kişinin aklına Marie Curie adı gelecektir. Daha da ileri gidip ne yaptığını sorarsanız radyoaktiviteyle ilgili bir şey olduğunu da söyleyebilirler. Ayrıca Nobel ödülü kazanan ilk kadın ve aynı zamanda iki Nobel ödülü alan olan ilk insan olduğunu da söylemeleri olasıdır.
Marie Curie günümüzde bilim ile uğraşan bir çok kadının yaşadığı sorunlar ile dolu bir hayat yaşadı. Bunların arasında fon eksikliği, yetersiz laboratuvar imkanları ve araştırma zamanıyla birlikte bir öğretim yükünü yönetmek gibi şeyler de vardı. Bunlara iki kız çocuğu da zaman içinde eklenecekti.
Ancak bugünün dünyası ve genel olarak bilim, onun yüzünden farklıdır. Radyoaktivite (fizik) üzerine yaptığı çalışmayla birincilik ödülünü kazandı. Ardından sadece sekiz yıl sonra radyum ve polonyum elementlerini keşfettiği için ikinci Nobel ödülünü aldı (kimya).
Eşi Pierre Curie, Curie’nin ilk Nobel Ödülü’nü ortak kazananlarından biriydi. Bu onları Nobel Ödülü’nü kazanan ilk evli çift yaptı. Ayrıca Curie ailesinin beş Nobel Ödülü’nden oluşan mirasını başlattı.
Fred Sanger – iki Kimya Nobel ödülü (1958 ve 1980)
Sanger proteinlerin, özellikle insülin hormonunun, amino asit dizilimini belirleyen ilk bilim insanı olarak tarihe geçti. 1950’lerde yaptığı bu çalışmalar, proteinlerin amino asit dizilerinin doğrusal olduğunu ve her proteinin belirli bir dizilime sahip olduğunu gösterdi. Bu buluş, biyokimya alanında büyük bir adım oldu ve 1958’de Nobel Kimya Ödülü kazandı.
Sanger’ın en büyük başarılarından bir diğeri, DNA’nın baz dizilimini belirleme yöntemini geliştirmesidir. Sanger dizilimi olarak bilinen bu yöntem, DNA moleküllerindeki nükleotid dizilimini belirlemekte devrim yaratmış ve genom projelerinin temelini oluşturmuştur. 1980 yılında, bu çalışmaları nedeniyle ikinci kez Nobel Kimya Ödülü’nü almıştı.
Marie Curie’nin çizdiği tablonun aksine, Sanger sessiz, mütevazı bir figürdü. Belki de bu nedenle iki Nobel ödülü sahibi olsa da günümüzde çok az kişi onun adını anımsıyor.
Linus Pauling – Kimya (1954) ve Barış (1962)
Pauling, iki Nobel ödülünü de kimseyle paylaşmayan tek kişidir. Ayrıca sadece o ve Curie iki farklı alanda ödül kazanmıştır. 1930’ların başında Pauling çığır açan bir dizi makaleyle, kimyasal bağların kuantum-mekaniksel bir açıklamasını ortaya çıkardı. Karmaşık kristallerin X-ışını kırınımını yorumlamanın beş kuralını oluşturdu.
Pauling’in önemli bir başka katkısı, proteinlerin üç boyutlu yapısı üzerinedir. 1951’de, proteinlerin yapısında bulunan alfa sarmal yapısını keşfetmiştir. Bu keşif, biyokimya ve moleküler biyoloji alanlarında büyük bir adım olmuştur. Proteinlerin yapısını anlamak, DNA’nın çift sarmal yapısının anlaşılmasına da zemin hazırlamış ve genetik biliminin gelişmesine önemli bir katkı sağlamıştır.
Bilimsel başarılarının yanı sıra, Pauling, nükleer silah denemelerine karşı verdiği mücadele ile de tanınır. 1950’li ve 1960’lı yıllarda nükleer silahların yaygınlaşmasının insan sağlığına zararlarını savunan Pauling, nükleer testlere karşı aktif bir kampanya yürütmüştür. Bu çalışmaları sonucunda 1962’de Nobel Barış Ödülü’ne layık görülmüştür. Böylece, hem bilim hem de barış alanında Nobel Ödülü kazanan tek kişi olmuştur.
John Bardeen – iki Fizik Nobel ödülü (1956 ve 1972)
Bardeen, 1947’de transistör adı verilen yarı iletken elektronik cihazı icat eden ekibin bir parçasıydı. William Shockley ve Walter Brattain ile birlikte geliştirdiği transistör, modern elektronik ve bilgisayar teknolojisinin temelini oluşturmuştur. Bu başarı, Bardeen ve meslektaşlarına 1956 yılında Nobel Fizik Ödülü kazandırmıştır.
Bardeen’in ikinci büyük katkısı, süperiletkenlik üzerine olmuştur. 1957’de Leon Cooper ve Robert Schrieffer ile birlikte BCS Teorisi olarak bilinen süperiletkenliğin mikroskobik teorisini geliştirmiştir. Bu teori, katıhal fiziğinin en önemli başarılarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu çalışması sayesinde Bardeen, 1972’de ikinci kez Nobel Fizik Ödülü‘nü kazanmıştır
Bazıları, iki Nobel ödülü sahiplerinin kendi kariyerlerine çok odaklandıklarını düşünebilir. Ancak Bardeen, diğer bilim insanlarıyla yaptığı cömert iş birliği sayesinde başkalarının da fizik ödülünü kazanmasına katkıda bulunmuştur.
Karl Barry Sharpless – iki Kimya Nobel ödülü (2001 ve 2022)
Daha modern bir şampiyon olan Sharpless, Nobel ödülü iki kere alan ve halen hayatta olan tek kişidir. Her iki ödülü de paylaşsa da, Priestley madalyası ve Wolf madalyası da dahil olmak üzere çeşitli ödüller listesinde de adı yer almaktadır.
Sharpless, zor kimya süreçlerini kolaylaştırarak, farkında olmadan etrafımızdaki hayatı dönüştürdü. Klik kimyası kavramını ilk ortaya atan Barry Sharpless oldu. Bu yeni ve minimalist yaklaşım, 2000 yılı civarında, farklı molekülleri birleştirmek için karbon atomları arasındaki bağları kullanmak yerine ekibiyle birlikte alternatif yöntemler aramaya başladığında şekillendi.
Bu kısa listedeki diğerleri gibi, konuya olan tutkusu ve merakı sınırsızdır. Günümüzde seksenlerinde olmasına rağmen, hala araştırmanın ön saflarında ve dünyanın en saygın akademisyenlerinden biridir. Kendisi aynı zamanda başarılı bir bilim iletişimcisidir.
Sonuç Olarak
turYani iki Nobel ödülü kazananlar için bir arketip yok. Ayrıca sporcular, sinema yıldızları, liderler veya sanatçılar arasında kimin en iyi olduğu konusunda sıklıkla tartışmalar yaşansa da bu beşlinin en iyisi hakkında herkesin görüşü kendinedir.
Curie’nin başarıları, fırsatlarının çoğunu elde etmek için mücadele etmek zorunda kalması göz önüne alındığında daha etkileyici gibi gözüküyor. Belki de bu nedenle İki Nobel Ödülü denildiği zaman akla gelen ilk isim odur.
Kaynaklar ve ileri okumalar
The five scholars who won two Nobel prizes – and what sets them apart. Yayınlanma tarihi: 9 Ağustos 2024. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: The five scholars who won two Nobel prizes – and what sets them apart
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi artırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak, bilimin bütünsel yapısı itibarıyla diğer bilim dallarıyla ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı, sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak, ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca, yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım
Matematiksel
