Matematiğin ve mühendislik bilgisinin ilerlemesi yüzyıllardır devam ediyor. Bunun sonucunda insanlar gerçekten şaşırtıcı derecede sağlam yapılar inşa edebiliyor. Ancak tüm bu gelişmeler aslında hatalarımızdan öğrenmemiz sayesinde mümkün oldu. Bu hataların bazıları da ne yazık ki onlarca kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Bunlardan bir tanesi de Hyatt Regency otelindeki asma katların çöküşü ile ilgilidir.
17 Temmuz 1981’de yüzlerce insan Kansas City şehir merkezindeki Hyatt Regency otelinde bir dans partisi için bir araya gelmişti. Otelin lobisinde gerçekleşen bu sosyal etkinliği kayıt altına almak için televizyon ekipleri de yerlerini almıştı. İki yıl önce açılan bu otel aynı zamanda tasarımı ile de ilgi çekiyordu. Özellikle lobinin üzerinde yer alan ve havaya asılı gibi gözüken yürüyüş yolu o dönem için bir yenilikti.
O gece, Hyatt Regency otelinde 114 kişi öldü. 200’den fazla kişi de önemli biçimde yaralandı. Bunun nedeni de asma yürüyüş yolunun parti esnasında üzerindeki kişiler ile birlikte çökmesiydi. Bu olay ABD tarihine tasarım hatası nedeniyle gerçekleşen en önemli kaza olarak geçti. Çöküşün ardından, yapılan incelemelerde küçük bir tasarım değişikliğinin felakete katkıda bulunduğu anlaşılacaktı.
Yaya Yolunun Çöküşü Nasıl Gerçekleşti
Otelde bulunan yürüyüş yolları çatıya çubuklar ile bağlanmıştı. Ancak ikinci kattaki yol, çatıyla değil, dördüncü kattaki yol ile bağlantılıydı. Bu, dördüncü kattaki yürüme yolunun yükünün planlanandan iki kat daha fazla olduğu anlamına gelir. 17 Temmuz’da dans partisi devam ederken bu olayı kuşbakışı izlemek için asma katlarda toplandı. Sonra, aniden, ikinci ve dördüncü kattaki köprüler sallanmaya başladı ve lobiye düştü. Yürüyüş yolları üzerindeki ağırlığa dayanamamıştı.
Çöküşün ardından, açılan mahkeme yıllarca devam etti. Sonucunda yapılan araştırmalar tasarımın hatalı olduğunu ortaya çıkardı. Yürüyüş yolunun planlarını imzalayan mühendislik firması lisansını kaybetti ve Hyatt Regency’nin sahibi kurbanların ailelerine 140 milyon dolar tazminat ödedi. Benzer tasarımlarda aynı felaket ile bir daha karşılaşılmaması için yapıdaki tasarım hatası da mühendisler tarafından uzun süre incelendi.
Yürüyüş Yolundaki Tasarım Hatası Ne idi?
DTR/Wikimedia Commons
Çelik, cam ve beton konstrüksiyon karışımı yürüyüş yolları ikinci, üçüncü ve dördüncü katları kuzeyden güneye birbirine bağlıyordu. Her yürüyüş yolu yaklaşık 37 metre uzunluğunda ve yaklaşık 29.000 kg ağırlığındaydı. Tasarıma göre, dördüncü seviye yürüyüş yolu, doğrudan ikinci seviye yürüyüş yolunun üzerindeydi.
Aslında orijinal plan destek için ikinci kattaki yürüme yolundan tavana doğru uzanan altı çelik askı çubuğunun kullanılmasını gerektiriyordu. Ancak bu çubukların üreticisinin o zamanlar endişeleri vardı. Özellikle asma esnasında oluşabilecek sorunlar nedeniyle de bir değil iki çubuk kullanılmasını önermişlerdi. Sonuçta bu ikinci fikir kabul gördü. Dördüncü katı atriyum çatısına bağlamak için bir set kullanıldı. Diğer set ise, ikinci kat geçidini dördüncü kat geçidine bağladı.
Tasarım değişikliği, görünüşte basit olsa da, yapının güvenliğini kritik bir şekilde etkilemek için yeterliydi. Bu tasarım, dördüncü kattaki kirişlerin hem dördüncü kattaki yürüme yolunun hem de alttaki ikinci kattaki yürüme yolunun ağırlığını desteklemesini gerektiriyordu. Sonuçta üzerindeki ağırlık artınca bu mümkün olmadı.
Soruşturma tasarım değişikliğinin, zayıf iletişimin, yetersiz hesaplamaların veya hiç hesaplamanın yapılmamasının çöküşe katkıda bulunduğunu ortaya koydu. Hyatt Regency yürüyüş yolu çöküşü, ABD tarihindeki en kötü inşaat mühendisliği felaketlerinden biri olarak bilinir. Geniş çapta incelenmiştir ve tüm mühendisler için ufak dikkatsizliklerin potansiyel maliyeti konusunda bir uyarı olmaya devam etmektedir. Yazının devamında göz atmak isterseniz: Da Vinci’nin Köprü Tasarımı Dehasını Bir Kere Daha Kanıtlıyor
Kaynaklar ve İleri okumalar için:
- Understanding the Tragic Hyatt Regency Walkway Collapse; Yayınlanma tarihi: Bağlantı: https://interestingengineering.com
- One Of The Deadliest U.S. Accidental Structural Collapses Happened 40 Years Ago Today; Yayınlanma tarihi: 17 Temmuz 2021; Bağlantı: https://www.npr.org/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
