Kültürel Boyutlar Teorisi, Geert Hofstede ve meslektaşları tarafından farklı kültürlerin bu kültürlerde yaşayan insanları nasıl etkilediğini açıklamak için geliştirilmiştir.
Çalıştığınız iş yerinde patronunuzun sizden küresel bir ekibi yönetmenizi istediğini düşünün. Bu durumda bir çok kültürden kişi ile birlikte çalışmanız gerekiyor. Biraz düşünürseniz, bu senaryo hem heyecan verici hem de oldukça korkutucudur. Sonuçta bunun size bazı yeni fırsatlar sunacağı neredeyse kesindir. Ancak aynı zaman da farklı kültürlerden insanlar ile bir arada olma fikri ürkütür. Bu durumda Geert Hofstede tarafından ortaya atılan Kültürel Boyutlar Teorisi hakkında fikir sahibi olmanız gereklidir.
Toplumlar kültürleri ile hayat bulur. Her toplumun farklı kültürü sebebiyle de aynı olaya farklı toplumlar, farklı anlamlar yükler. Kültürel Boyutlar Teorisi, ülkeler arasındaki kültür farklılıklarını anlamak için kullanılan bir çerçevedir. Disiplinler arası bir kullanım alanı olan teori sosyoloji, pazarlama, yönetim gibi alanlarda oldukça rağbet görür.
Hofstede Kültürel Boyutlar Teorisi Nedir?
Hofstede’nin araştırması insanların dünya kültürleri arasındaki farklılıkları altı boyutta anlamalarına yardımcı oluyor. Boyutlar şu şekildedir:
1.Güç Mesafesi İndeksi
Belirli bir kültüre mensup insanların insanlar arasındaki güç ilişkilerini – üst/alt ilişkileri – nasıl gördüğünü açıklayan bir terimdir. Yüksek bir puan, bir toplumun eşit olmayan, hiyerarşik bir güç dağılımını kabul ettiğini ve insanların sistemdeki “yerlerini” bildiğini gösterir. Düşük bir puan ise, gücün paylaşıldığı ve toplum üyelerinin aksi durumları kabul etmediği anlamına gelir.
Örneğin, güç seviyeleri arasındaki mesafenin çok olduğu toplumlarda ast çalışanlar üstleriyle mücadeleye giremez. Bunun yerine üstlerinden sürekli yönlendirme bekler. Latin Amerika, Afrika, Asya ve Doğu Avrupa güç mesafesinin genelde yüksek olduğu toplumlardır. İskandinavya, Yeni Zelanda ve Avustralya bu toplumlara örnek olarak verilebilir.
2. Bireycilik Karşı Kolektivizm
Bu, insanların kendi toplulukları içindeki diğerleriyle olan bağlarının gücünü ifade eder. Bireysel bir toplumda bireyler kendi kararlarını kendileri verme eğilimindedirler. Ben odaklıdırlar ve bireysel seçimler ön plandadır.
Burada, insanlar başkalarının eylemleri ve sonuçları için daha az sorumluluk alırlar. Bireyci değerlerin hakim olduğu toplumlar arasında Amerika, İngiltere, Kanada, Avustralya göze çarpmaktadır. Buna karşın, kolektivist yapıya sahip toplumlarda grup içi bağlar güçlüdür ve aile kavramı daha geniş kapsamlıdır. Bireyler ise daha çok biz odaklıdır.
3. Maskülenliğe Karşı Feminenlik
Bu, kadın ve erkek arasındaki rollerin dağılımını ifade eder. Eril toplumlarda kadın ve erkeğin rolleri daha az örtüşecektir. Bu tip toplumlarda bireyler genellikle materyalist başarılar üzerine odaklı, iddialı ve kendini kabul ettiren yapıdadırlar. Yükselme tutkusu, otokratik ve baskıcı tavırlar, para kazanma hırsı ve materyalist eğilimler sık görülür.
Feminen toplumlarda ise insanların odakları herkesin yüksek bir hayat kalitesine sahip olması ve iyi ilişkiler kurmak gibi şeyler üzerinedir. Ayrıca, erkek ve kadın rolleri arasında çok fazla örtüşme vardır. Sonucunda, bu özelliklerin hâkim olduğu bir örgütte, çalışanların katılımı, eşitlik ve dayanışma ön plandadır. İlişkilerde nazik, merhametli ve sevgi dolu bir hava hâkimdir.
4.Belirsizlikten Kaçınma
Bu boyut bireylerin belirsiz durumlar karşısında nasıl hissettiklerini ve bu durumlarla nasıl baş ettiklerini açıklar. Belirsizlikten kaçınmanın güçlü olduğu toplumlarda bireyler riskli ve sonucu belli olmayan durumlardan kaçınma eğilimi gösterir. Bu durumlar bireylerde yüksek oranda stres ve tedirginlik oluşturur.
Bu tür toplumlar için kural ve kanunlara yüksek ihtiyaç duyulur ve hatalardan kaçınma davranışı da bir ihtiyaçtır. Rusya, Yunanistan ve Japonya gibi ülkelerde belirsizlikten kaçınma oldukça yüksektir. Bunun diğer ucunda da belirsizlikten kaçınma oranı düşük ülkeler yer alır.
Bu tip ülkelerde belirsizlikler günlük yaşamın bir parçası kabul edilmektedir. Sonucunda kontrol edilemeyen durumlar karşısında tolerans yüksektir. Kural ve kanunlara fazla ihtiyaç yoktur.
5. Uzun ve Kısa Vadeli Oryantasyon
Uzun vadeli oryantasyon toplumlarında bireyler tutumlu olmaya ve yatırım yapmaya eğilim gösterir. Bireylerin toplumda belirgin pozisyonları vardır. Yaşlılara saygı gösterilir ve ilişkiler bireyler için oldukça değerlidir. Bu tip toplumlar geleneklerini modern yaşama adapte etmeye eğilimlidirler.
Doğu Asya ülkelerinden Çin, Kore ve Japonya bu toplumlara verilecek örneklerdendir. Kısa dönem oryantasyona sahip toplumlar da ise bireyler harcamaya ve hızlı kazanımlar elde etmeye yönelmiştir. Bireylerin toplumdaki pozisyonları önem taşımaz. Ayrıca ilişkiler ancak o ilişkiden bir kazanım varsa değerlidir. Örnek olarak da Amerika, İngiltere, ve İspanya verilebilir.
6.Serbestliğe Karşı Sınırlama
Hofstede’nin Michael Minkov ile birlikte keşfettiği ve açıkladığı son boyutu nispeten yenidir ve bu nedenle daha az veriye sahiptir. Bu son boyut ise mutluluğu ve yaşam kontrolünü inceler. Serbestliği/özgürlüğü yüksek olan toplumlarda bireyler temel insani ihtiyaçlarını ve özellikle de hayattan zevk alma ve eğlence odaklı tutkularını özgürce gerçekleştirebilirler.
İçinde bulunulan an değerlidir. Bireyler iyimser ve daha pozitiftir. Tersine, sınırlamaların yüksek olduğu toplumlarda ise bireyler kendi ihtiyaçlarını sosyal normlar altında baskılarlar. Toplum ahlaki disipline önem verir ve bireyler daha kötümser olmaya eğilimlidir.
Hofstede’in (1980) kültürel boyutlar araştırmalarında Türkiye; “yüksek güç mesafesi”, “düşük bireycilik”, “yüksek belirsizlikten kaçınma” ve “dişil özellikler” gösteren ülkeler grubunda yer almaktadır. Hofstede’in araştırmaları sonucunda ulaştığı bu 6 kuram bireylerin kültürler arası farklılıkların oluşma sebeplerini kavrayabilmesi açısından önem taşır. Bu sayede farklı kültürlere karşı toleransının artmasını sağlar.
Belli ki coğrafyamız, karakterimizi oluşturma çabamızda büyük bir önem taşıyor. Yani belki de garipsediğiniz, iyi-kötü eleştirilerde bulunduğunuz bir toplumun coğrafyasında doğsaydınız, siz de yorumladığınız şekilde biri olabilirdiniz.
Sonuç olarak
Coğrafya, karakteri etkiliyor. Karakter ise bakış açınızı, mutluluğunuzu, davranışlarınızı, başarınızı birçok şeyi etkileyecektir. Güncel karşılaştırmaları kendiniz incelemek isterseniz bu bağlantıyı kullanabilirsiniz:
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Gerlach P, Eriksson K. Measuring cultural dimensions: External validity and internal consistency of Hofstede’s VSM 2013 scales. Front Psychol. 2021;12. doi:10.3389/fpsyg.2021.662604
- Hofstede’s Six Cultural Dimensions—and Why They Matter. Yayınlanma tarihi: 22 mart 2024. Kaynak site: Vey Well Mind. Bağlantı: Hofstede’s Six Cultural Dimensions—and Why They Matter
- Hofstede’s Cultural Dimensions. Individualism and Collectivism. Center for Global Engagement: James Madison University.
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
