Anahtarlarınızı nereye koyduğunuzu unuttuğunuzu veya sınavlarda çalıştığınız bilgileri bir türlü anımsayamadığınızı fark ettiyseniz, hafıza geliştirme tekniklerini deneyebilirsiniz.
Elbette hafıza geliştirme yerine bir tür hatırlatma sistemi kullanmak yeterli olacak diye de düşünebilirsiniz. Örneğin telefonunuza hatırlatıcılar gönderen bir çevrimiçi takvim kurabilirsiniz, sonucunda bu tüm randevuları ve toplantılarınızı takip etmenize yardımcı olur. Günlük yapılacaklar listeleri oluşturmak, tamamlanması gereken önemli görevleri unutmamanızı sağlar.
Peki ya uzun süreli hafızanıza kazımanız gereken tüm önemli bilgiler ne olacak? Neyse ki biraz çaba ve hatta normal çalışma rutininizi değiştirmeyi gerektirse de, hafızanızdan daha fazlasını elde etmek için kullanabileceğiniz birkaç strateji var. Ancak hafıza geliştirme önerilerine geçmeden önce kısaca hafızanızın nasıl çalıştığını da bilmelisiniz.
Hafıza Nasıl Çalışır? Neden Bazı İnsanlar Daha Güçlü Bir Hafızaya Sahiptir?
İnsan beyni karmaşık ve gizemli bir makinedir. Hafıza gücümüz ise, onun içindeki en esrarengiz unsurlardan biridir. İnsanların hafızalarının iyi ya da kötü olduğunu düşünme eğilimindeyiz. Ancak, bir kişinin bir başka kişiden daha iyi bir hafızaya sahip olması tek başına ele alındığında anlamlı değildir. Çünkü hafıza deyip geçsek de aslında bir değil birden çok hafıza vardır.
Örneğin kimi kişiler isimleri ve yüzleri hatırlama konusunda çok kötü bir hafızaya sahiptir ancak aynı zamanda dil öğrenmede çok yetenekli olabilirler. Kimileri de geçmiş olayları ayrıntılı olarak hatırlama konusunda olağanüstü bir yeteneğe sahip olsa da telefon numaralarını ezberlemekte zorlanacaktır.
Bu görünürdeki çelişkiler, anılarımızın karmaşıklığının sonucudur. Anılarımız, ne ve nasıl öğrendiğimize bağlı olarak değişen bir dizi mekanizma tarafından desteklenen sistemlerden oluşur. Kodlama, duyusal girdiyi aldığımızda ve onu beynin anlayacağı bir biçime dönüştürdüğümüzde gerçekleşir. Bu üç farklı biçimde olur: görsel, akustik ve anlamsal.
Örneğin, bir restoranda garsonun adını görürseniz, bu bilgileri görsel olarak saklarsınız. Daha sonra garsonla konuşurken adı yüksek sesle tekrar ederseniz, bilgiyi akustik olarak (ses olarak) kodlayabilirsiniz. Son olarak, bir öğretmen, arkadaş en sevdiğiniz ünlüyle aynı adı paylaşıyorsa, bilgileri semantik olarak (bir anlamla bağlantılı olarak) depolayabilirsiniz.
Bu kodlanmış bilgi parçaları 0-30 saniye boyunca tutulacağı kısa süreli belleğinize taşınır. Bu bilgiyi kısa süreli belleğinizde aktif olarak ne kadar uzun süre tutarsanız, o kadar kalıcı hale gelir. Kısa süreli bellekteki bilgilerle sıklıkla etkileşimde bulunursanız, uzun süreli belleğe girme şansı artar.
Hafıza geliştirme stratejileri ve hafıza teknikleri nedir?
Yeni bir dil öğrenmek, bilimsel bilgilerle aynı beyin mekanizmalarını veya süreçlerini kullanmaz. Bu durum da hafıza geliştirme adına, belirli bir bellek stratejisi hakkında genelleme yapmayı zorlaştırır. Bu yazıda yalnızca bildirimsel belleğe odaklanacağız. Olgulara dayanan bilgilerin oluşturduğu uzun süreli bellek modülü bildirimsel bellektir. Burada yüzler, tarihler ve olgulara ait bilgiler depolanmaktadır.
Araştırmalar, verileri daha iyi veya daha kötü hatırlamamızdaki farklılıkların çoğunda genetiğin etkili olduğunu, ancak insanların uzun zaman boyunca belirli stratejileri kullanarak da olağanüstü bir hatırlama yeteneği geliştirebileceklerini göstermiştir.
En sık kullanılan teknikler, genellikle çok fazla eğitim gerektiren zihinsel imgelerin veya sözel stratejilerin oluşturulmasına dayanır. Görselleştirme yöntemleri (örneğin Loci yöntemi ) hatırlanacak öğeleri belirli yerlerle ilişkilendirmekten oluşur.
Örneğin, işe giderken rotanızı zihninizde takip ederek ve listedeki öğeleri yol boyunca farklı yerlere bırakarak bir alışveriş listesi ezberleyebilirsiniz. Bunları hatırlamak istediğinizde, yalnızca rotayı zihninizde geri izlemeniz gerekir. Bu yöntem hafıza uzmanları tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır.
Hafıza uzmanları üzerinde yapılan araştırmalar, birinin pi sayısının 67.890 basamağını hatırlamak için hafıza stratejileri konusunda eğitilmesinin okullarda öğrenmeyi artırmak için de kullanılabileceğini öne sürüyor.
Ancak bu tekniklerin etkili olduğu kanıtlanmış olsa da, günlük yaşamda kullanmak için çok da pratik değildir. Okulda periyodik tabloyu ezberlemek için bu yöntemi kullansanız da daha karmaşık materyaller veya bilgiler için görselleştirme yöntemleri kullanılamaz. Bu durumda hafıza gelişimi için daha pratik önerilere ihtiyacımız var.
Hafıza Gelişimi Nasıl Mümkün Olur?
Hafıza geliştirme stratejileri temelde üç temel ilkeye dayanmaktadır:
- Öğrenmek istediğiniz bilgileri, zaten bildiğiniz şeylerle ilişkilendirin.
- Bilgiye hızlı bir şekilde ulaşabilmek için, bilgiye erişim yolunu ve bilgiyi hatırlayın.
- Mükemmellik pratikle gelir: Keskin ve çevik bir hafızaya sahip olmak için ilk iki süreç ile ilgili pratik yapmak şarttır.
Bilgi “önemli” veya “anlamlı” kabul edilirse, o zaman uzun süreli hafızamıza kaydırılacaktır. Bu nedenle bilgi öğrenmede en önemli etken öğrenme isteği değil, bilgiyle ne yapacağımızı bilmektir. Bilgiyi var olan bilgiyle ilişkilendirmek, onu ezberlemeyi kolaylaştırmanın anahtarıdır.
Bilgiyi zaten bildiğimiz şeylerle ilişkilendirmek, bir şeyi aklımızda kalana kadar tekrarlamaktan çok daha etkilidir. Bu nedenle, yeni bilgileri entegre edebileceğiniz ve düzenleyebileceğiniz zengin bilgi ağları oluşturmak esastır.
Bir anıyı geri çağırma süreci, onu kodlama süreci kadar önemlidir. Çok sık bir şeyi biliriz ama ona erişemeyiz. Bu nedenle de ona erişeceğimiz anahtar bilgiyi de, bilginin kendisiyle birlikte depolamalıyız. Ezberlemenin daha verimli ve hızlı gerçekleşmesi için tekrarlama elbette şarttır.
Sonuç olarak
Bir çok kişi sadece hafıza geliştirme tekniklerini öğrenerek hafızasının gelişeceğini düşünür. Oysa ki asıl önemli olan hafızamızınız nasıl çalıştığını anlamaktır. Genel bir kural olarak, ne kadar çok bilgiye sahip olursak ve uzun süre tekrar yaparsak, yeni bilgileri öğrenmek o kadar kolay olacaktır.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Raz A, Packard MG, Alexander GM, Buhle JT, Zhu H, Yu S, Peterson BS. A slice of pi. An exploratory neuroimaging study of digit encoding and retrieval in a superior memorist. Neurocase. 2009 Oct;15(5):361-72. doi: 10.1080/13554790902776896. Epub 2009 Jul 6. PMID: 19585350; PMCID: PMC4323087.
- Radović T, Manzey D. The impact of a mnemonic acronym on learning and performing a procedural task and its resilience toward interruptions. Front Psychol. 2019;10:2522. doi:10.3389/fpsyg.2019.02522
- How to improve your memory: strategies for kids and adults. Yayınlanma tarihi: 4 Eylül 2024. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: How to improve your memory: strategies for kids and adults
- Morris, Peter & Fritz, Catherine & Jackson, Louise & Nichol, Emma & Roberts, Elizabeth. (2005). Strategies for learning proper names: Expanding retrieval practice, meaning and imagery. Applied Cognitive Psychology. 19. 779 – 798. 10.1002/acp.1115.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
