Muhtemelen hemen herkes, 2005 yılı ABD – Almanya ortak yapımı olup 2006′ da gösterime giren V for Vendetta adlı popüler bir distopik kurgu filmi izlemiştir. Film, geleceğin İngiltere’sinde geçmekte ve içinde bulunduğu baskıcı rejime karşı Guy Fawkes adlı kişinin maskesini kullanan “V” adlı kişinin etrafında gelişmektedir.
Hikaye fütüristik olmasına ve birazdan detaylarını aktaracağımız Barut Komplosu’ndaki olayları tam olarak yansıtmamasına rağmen, filmin olay örgüsüyle gerçeklerle ilgili bazı yönleri de vardır.
Oysa ki kendisi Kral I. James’e suikast düzenlemeyi başaramayan 13 kişiden sadece biriydi. Süreci daha iyi anlamanız için 16. yüzyıla gitmeniz ve Guy Fawkes adlı kişiyi ve yaşadığı ortamı tanımanız gerekmektedir.
Barut Komplosu, Protestanlar ve Katolikler arasında onlarca yıl süren tartışmaların ve isyanın sonucuydu. Guy Fawkes ve diğer komplocuların İngiltere Kralı I. James’e neden bu kadar çileden çıktıklarını ve onu havaya uçurmak istediklerini anlamak için, olayların birikimine dikkat edilmelidir.
Protestan Reformundan önce, Avrupa’nın büyük bir kısmı Roma Katolik Kilisesine bağlıydı ve otorite Papa’ydı. Sıradan insanların çoğu Latince okuyamadığı için, İncil’in gerçeklerini anlatmakla görevli rahipler vardı. Martin Luther (1483–1546) ise Protestan Reformunun ana figürü idi.
Luther inançlı bir Hıristiyan ve entelektüel bir teologdu. Kilisenin öğretilerine giderek daha büyük şüpheyle yaklaşmaya başladı. Neden insanlar parayla günahlarından arınabiliyorlardı? Neden Papa’nın sözü İncil’den önce geliyordu? 1517 yılında teoloji profesörlüğü yaptığı dönemde kiliseyi eleştiren 95 tezini yayınladı.
Sonrasında da Roma Katolik Kilisesi’ndeki yolsuzluğa dikkat çekmeye başladı. Düşünceleri aslında çok da yeni sayılmazdı, fakat matbaanın icadı sesini Avrupa’da duyurabilmesini sağladı. Kısa sürede neredeyse Avrupa’nın tamamını etkisi altına alan bu hareket sonunda Batı Hıristiyanlığının Protestan ve Katolik mezhepleri olarak ayrışmasına neden oldu.
Protestan hükümdarların Roma Katoliklerini kınamaya başlamasıyla Protestan Reformu toplumsal bir isyana dönüştü. Guido Fawkes olarak da bilinen Guy Fawkes ise, Katolik olmak için zor bir dönem olan 1570’de York’ta doğdu.
Guy Fawkes Hakkında Neler Biliyoruz?
Fawkes’ın babası bir Protestandı. Ancak Fawkes sekiz yaşındayken ölmüştü. Fawkes’ın annesi bir Katolikle yeniden evlenmiş ve bu Fawkes’ın Katolikliğe geçmesine yol açmıştı. Öğrenim hayatının devamında 21 yaşındaki Fawkes, Katolik bir İspanyol askeri olarak görev yapmaya başladı. Bu süreçte de Protestan Hollandalılara karşı savaştı.
Kendisi patlayıcılar konusunda uzmanlaşmıştı. Fawkes, kariyerine on yıl boyunca orduda devam etti. Bu esnada da, Thomas Wintour ile tanıştı. Wintour, Fawkes’a kralı öldürme planlarından bahsetti ve kendisini bu amaçla kurduğu gruba katılmaya davet etti.
Barut Komplosu denildiği zaman akla ilk Guy Fawkes gelse de işin beyni o değildi. Aslında 13 kişilik “Barut Komplosu” ekibin lideri Robert Catesby idi. Thomas Wintour ise, Catesby’nin ekibinin bir üyesiydi.
Bu nedenle, ülkedeki Katolik yönetimini yeniden kurmak için, bu komplocular grubu Parlamentoyu havaya uçurmak ve Kral I. James’e suikast düzenlemek için bir plan yaptı.
13 kişiden oluşan komplocular grubu ilk olarak 20 Mayıs 1604’te bir araya geldi. Robert Catesby önderliğindeki eylemciler gizlilik yemini ettiler. Amaçları Parlamentoyu havaya uçurarak kral, kraliçe, kralın büyük oğlu, lordlar kamarası ve avam kamarası mensuplarını öldürmekti. Guy Fawkes’ın gruba katılımıyla da eylemin nasıl yapılacağı belirlenmiş oldu. Bu eylemin Katoliklerin maruz kaldığı baskı ve eziyete son vereceği düşünülmüştü.
Guy Fawkes ve Barut Komplosu
Grubun ilk planı, Parlamentonun altında tünel açmak, tüneli patlayıcılarla donatmak ve onları patlatmaktı. Bununla birlikte ekip, patlama için çok daha stratejik bir yer olan Lordlar Kamarası’nın hemen altında bir mahzen kiralamayı başardılar. Guy Fawkes, teknik tecrübesi ve ordudaki geçmişi nedeniyle operasyondaki patlayıcılardan sorumluydu.
Fawkes ve komplocular mahzene 36 varil barut yerleştirdiler. Fawkes, Parlamentoyu havaya uçurmak için bir fitil yakacaktı. 5 Kasım 1605’te Fawkes, Lordlar Kamarası’nın bodrum katında bulunan barut fıçılarını yakmak için fitil, fener ve kibritlerle mahzene girdi. Aslında isimsiz bir kişi kendisini ihbar etmeseydi plan muhtemelen başarılı olacaktı.
Guy Fawkes’ın Yakalanması ve Sorgulanması
Fawkes, fitili ateşleyemeden mahzenlerde yakalandı. Tutuklandıktan sonra da Kral James’e teslim edilecekti. Sonrasında da Fawkes, mahkumların sorguya çekildiği ve işkence gördüğü Terör Kulesi olarak da bilinen Londra Kulesi’ne getirilecekti.
Günlerce süren işkenceden sonra Fawkes iki itiraf imzaladı. İlk itirafında diğer komplocuların isimlerini vermedi. Ancak sonunda Fawkes, Protestan liderliğini ortadan kaldırmak için bir İngiliz Katolik komplosunun parçası olduğunu itiraf etti. Ayrıca, her biri kısa süre sonra kaçmaya çalışan işbirlikçilerinin isimlerini de açıkladı.
Sonrasında da feci biçimde idam edildi. Komplonun başarısız olmasının ardından diğer komplocular da kısa süre içinde yakalanıp infaz edilecekti. Sonucunda Fawkes, Barut Komplosu’ndaki küçük rolüne rağmen, başarısız planın birincil yüzü olarak tarihe adını yazdırdı.
Hatırlayın, Beş Kasım’ı Hatırlayın: Guy Fawkes Günü
Bu olay tarihe “Barut Komplosu” (Gunpowder Plot) olarak geçti. Ancak kilise bu olayın bir biçimde de kimlik kazanmasını istedi. Parlamento hemen ardından 5 Kasım gününü bu hainlerden kurtuluş günü olarak ilan etti. Bu günün her yıl bir tür Şükran günü olarak kutlanmasını kararlaştırdı.
Günümüzde bu kutlama zorunluluğu kalksa da Birleşik Krallık’ta 5 Kasım hala Guy Fawkes Günü – veya Guy Fawkes Gecesi veya Şenlik Ateşi Gecesi – olarak biliniyor. Bu başarısız suikast girişimi, şenlik ateşleri, havai fişekler ve Guy Fawkes’ın yanan heykelleri ile kutlanıyor.
İlerleyen süreçte Fawkes’ın yüzü, hükümet karşıtı bir direniş sembolü olarak, bir maske haline geldi. Sonucunda da Guy Fawkes, V for Vendetta isimli film ile ölümsüzleşti. Yine de, Guy Fawkes’ın imajının modern zamanlarda anarşi ve isyanla bu kadar eşanlamlı hale gelmesi biraz ironik. Günün sonunda, Kral I. James’e suikast düzenlemeyi başaramayan 13 kişiden sadece biriydi. Yazının devamında göz atmanızı öneririz: Göttingen Üniversitesinden Yedi Profesör: Göttingen Yedileri
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Guy Fawkes: The Man Who Tried to Blow Up Parliament. Yayınlanma tarihi: 11 Haziran 2022; Bağlantı: https://www.thecollector.com/guy-fawkes-tried-to-blow-up-parliament/
- The True Story Behind The Gunpowder Plot Of 1605 — And Why It Failed. Yayınlanma tarihi: 17 Nisan 2023; Bağlantı: https://allthatsinteresting.com/gunpowder-plot
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
