Gizli mesajların varlığını tamamen saklamak mümkün mü? Steganografi, bilgiyi belirli bir ortamın içine gizleyerek ileten, tarih boyunca kullanılan ve günümüzde dijital dünyada da önemli bir rol oynayan bir tekniktir.
Günümüzde internet kullanan herkes, çeşitli dijital saldırılar için bir hedef konumundadır. Daha da endişe verici olan, kötü amaçlı kodların iyi huylu yazılımların veya zararsız görünen dosyaların içine gizlenerek yayılabilmesidir. Bu tür tehditlere karşı korunmak için çeşitli şifreleme yöntemleri kullanmak yaygın bir güvenlik önlemidir.
Ancak, bir kişinin faaliyetlerini gizlemek amacıyla bir e-posta iletisine şifreli bir dosya eklemesi, trafiği izleyenler açısından şüpheli bir durumdur. Oysa ilgili dosya, sıradan bir fotoğrafın karmaşık dijital kodunun içine yerleştirilirse, dikkat çekmeden iletilmesi mümkün hale gelir. Örneğin, masum görünen bir kedi fotoğrafının içinde gizli bir mesajın saklı olması oldukça olağandır. İşte bu yöntem, bilgiyi görünmez kılmaya yönelik bir teknik olan steganografinin temelidir.
Steganografi Nedir?
Steganografi, bilgiyi görünür olmadan gizleme sanatıdır. Terim, Eski Yunancada “gizli” anlamına gelen steganos ve “yazı” anlamına gelen graphia kelimelerinin birleşiminden türemiştir. Tarih boyunca gizli haberleşmenin bir yolu olarak kullanılmış ve ilk kez Johannes Trithemius’un Steganographia adlı eserinde sistematik bir kavram olarak ele alınmıştır. Bu yöntem, mesajın varlığını gizleyerek yalnızca belirli kişiler tarafından fark edilmesini sağlar.
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte steganografi, dijital ortama taşınmış ve günümüzde resim, video, ses dosyaları gibi çoklu ortam içeriklerinde yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle JPEG gibi popüler görüntü formatları, mesaj saklamak için ideal birer kılıf oluşturur. Çünkü bu tür dosyalar, günlük yaşamda sıkça kullanıldığı için birinin içeriğinde gizli bir bilgi taşıdığını düşünmek zordur.
Steganografinin, kriptografiye göre bazı avantajları vardır. Bunların en başında dikkat çekmemesi yer alır. Sonucunda şifreli mesajlar, ilgi uyandırır ve insanlar bu mesajları çözmeye çabalarlar. Ancak steganografi de gizli bir şeyin varlığı belli olmadığı için bu durum ortadan kalkar.
Steganografinin bilinen en eski kullanımlarından biri milattan önceki çağlara uzanır. Yunan tarihçi Herodot, bu yöntemin MÖ 5. yüzyılda, Pers yönetimine karşı gerçekleşen İyon İsyanı sırasında kullanıldığını anlatır.
Yunan komutan Histiaeus, Persler tarafından göz hapsine alındığında, Anadolu’daki Milet şehrinde bulunan damadı Aristagoras’a gizli bir mesaj göndermek ister. Açık bir mesajın ele geçirilme riskini bildiği için farklı bir yol dener. Bir kölenin saçlarını tamamen kazıtır ve mesajı doğrudan kafasına dövme olarak yazdırır. Köle, saçları uzadıktan sonra yola çıkar ve Aristagoras’a ulaştığında saçları yeniden kazınarak mesaj ortaya çıkar.
Steganografi Teknikleri Nelerdir?
Tarih boyunca gizli haberleşme yöntemleri arasında en yaygın kullanılan tekniklerden biri görünmez mürekkeptir. Bu yöntem, bir mesajın herhangi bir iz bırakmadan yazılmasını ve yalnızca belirli bir kimyasal ya da fiziksel işlem uygulandığında ortaya çıkmasını sağlar. Antik çağlardan itibaren casuslar, devlet adamları ve hatta savaşan ordular, iletişimlerini korumak için bu tekniği kullanmıştır.
Görünmez mürekkebin yanı sıra, farklı steganografik yöntemler de tarih boyunca uygulanmıştır. Tahta tabletlere mesaj kazıyıp üzerlerini mumla kaplamak, yazılı bir metindeki belirli harfleri küçük delikler açarak işaretlemek ve böylece yalnızca ışığa tutulduğunda okunabilen gizli mesajlar oluşturmak bu yöntemler arasında yer alır. Bu tür teknikler, özellikle haberleşmenin denetlendiği ortamlarda güvenli mesaj iletimi sağlamak amacıyla kullanılmıştır.
II. Dünya Savaşı sırasında Almanya, mikronokta teknolojisi adı verilen gelişmiş bir steganografi yöntemi geliştirmiştir. Bu teknikle, mesajlar özel bir işlemle nokta kadar küçültülerek, yazılı belgelerdeki noktalama işaretlerine veya harflerin üzerlerine yerleştirilmiştir.
Günümüzde steganografi, dijital teknolojilerle daha karmaşık hale gelmiştir. Videoların içine yalnızca belirli kare hızlarında oynatıldığında görülebilecek görüntüler eklemek, dosya başlıklarında veya meta verilerde veri saklamak ve ses dosyalarında geriye dönük mesajlar gizlemek, modern steganografinin öne çıkan uygulamaları arasındadır.
Gizli Haberleşmeleri Çözmek Matematikçilerin İşidir
Steganaliz, gizli bilgileri tespit etmek ve açığa çıkarmak için kullanılan bir analiz yöntemidir. Steganografi, verileri görünmez hale getirerek saklama amacı taşırken, steganaliz bu gizli mesajları belirlemeye odaklanır.
Steganaliz yöntemleri, genellikle veri yapılarındaki beklenmeyen değişiklikleri tespit etmeye dayanır. Örneğin, bir görüntü dosyasına steganografi uygulanmışsa, renk dağılımındaki tutarsızlıklar veya sıkıştırma sonrası oluşan farklılıklar, bir mesajın varlığına işaret eder. Benzer şekilde, bir ses dosyasındaki frekans analizi, içeriğinde gizli veri olup olmadığını anlamayı sağlar.
Dijital steganografi giderek gelişirken, steganaliz de sürekli yeni tekniklerle güçlenmektedir. Yapay zeka destekli algoritmalar ve istatistiksel modelleme yöntemleri, steganografik verileri daha hızlı tespit etme imkanı sunar.
Steganografi Ne Amaçla Kullanılmaktadır?
Şu ana kadar steganografiyi genellikle olumsuz yönleriyle ele alsak da, aslında bu teknik pek çok alanda yararlı amaçlarla kullanılmaktadır. Özellikle telif hakkı koruması için geliştirilen “sayısal damgalama” yöntemi, bu teknolojinin olumlu kullanım alanlarından biridir. Sayısal damgalama, “aidiyet bilgisi”nin sayısal ortamda bulunan görüntü, video veya ses verisinin içine yerleştirilmesini sağlar.
Sayısal damgalama, yalnızca telif hakkı korumasında değil, e-sağlık uygulamalarında da önemli bir rol oynar. Medikal görüntülerin elektronik ortamda güvenli bir şekilde paylaşılması için bu teknik kullanılmaktadır..
Steganografi, günlük hayatta farkında olmadan kullandığımız birçok teknolojide de karşımıza çıkar. Evlerimizdeki yazıcılar, bu yöntemin uygulandığı en yaygın cihazlardan biridir. 1980’lerden bu yana, çeşitli yazıcı üreticileri, cihazlarını her sayfada neredeyse algılanamayan bir dizi sarı nokta basacak şekilde programlamıştır. Bu noktalar, yalnızca bir milimetrenin onda biri boyutundadır ve özel bir düzenle yerleştirilmiştir. İçerdikleri kod, yazıcının seri numarası, yazdırma tarihi ve saati gibi bilgileri gösterecek şekilde tasarlanmıştır.
Bu bilgiler, sayfa boyunca tekrar eden bir desen oluşturur. Böylece, sayfanın yalnızca bir kısmı bulunsa veya yazıcı hatası, nem gibi dış etkenler nedeniyle kod zarar görse bile, bilgilerin kurtarılma şansı yüksek olur.
Sonuç olarak
Bireyler için steganografik saldırılardan korunmanın en etkili yolu, genel siber güvenlik farkındalığını yüksek tutmaktır. Bir oltalama (phishing) ya da kötü amaçlı reklam (malvertising) saldırısında steganografi kullanılsa da kullanılmasa da, saldırının başarılı olması için yine de bir bağlantıya tıklamanız veya bir dosya indirmeniz gerekir. Bu tür tehditlerin farkında olmak, şüpheli eylemlerden kaçınmak ve hesap güvenliğini iki faktörlü kimlik doğrulama gibi ek önlemlerle güçlendirmek, riski azaltan temel adımlardır.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Hide and seek. Yayınlanma tarihi: 9 Haziran 2006; Bağlantı: https://plus.maths.org
- Hacker Lexicon: What Is Steganography?. Yayınlanma tarihi: 22 Haziran 2017; Bağlantı: https://www.wired.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
