Size çok benzeyen biri ile karşılaştığınız ya da bir yerde fotoğrafını gördünüz mü? Eğer cevabınız evet ise “Doppelganger”ınızı bulmuş olabilirsiniz!
Tesadüfler olağandır. Her yerdedir. Ancak biz sadece kendimiz için anlamlı olanların farkına varırız. Bir tesadüfle karşılaşınca çoğumuzun farkında olduğu tek şey, bunun içimizdeki ürpertilerden birini tetiklemesidir. Gerçekleşen bir tesadüfün olasılığı ne kadar düşükse, bu duygu da o kadar güçlü olur. Bu nedenle kişinin kendisine ikizi diyebileceğimiz kadar benzeyen birisi ile karşılaşması rahatsız edici olmuştur. Bu biyolojik olmayan ikizlere de doppelganger denir.
Almancada “birlikte yürüyen” anlamına gelen, doppelganger terimi ilk kez romancı Jean Paul Richter tarafından terimi ilk kez 18. yüzyılın sonlarında icat edilmiş olsa da, konu ile ilgili mitler binlerce yıldır varlığını sürdürmektedir. Mitolojide doppelganger insana eşlik ettiğine inanılan bir gölge veya hayaletin adıdır. Hem İngiliz hem de Alman folkloruna göre, kendi ikizinizi üç kez görmeniz, yakında ölümün geleceği anlamına gelir.
Edebi bir araç olarak doppelganger, genellikle bir karakterin karanlık özelliklerini vurgulamak için kullanılmaktadır. Bir örnek Dr. Jekyll ve Bay Hyde’dır. Edgar Allan Poe’nun William Wilson isimli kısa hikayesinde, İngiltere’de okula giden bir çocuk, kendisiyle aynı isimde ve görünüşte olan bir çocukla tanışır. Ancak bu çocuk onun hayatını mahvetmek için var gibidir. İkizi tarafından işkence gören William, onu bıçaklar ama kendisinin kanadığını fark eder.
Kurgusal Doppelgangerlerin örneği çoktur. The Shadow ( Gölge) Danimarkalı şair ve yazar Hans Christian Andersen’in 1847’de yazdığı edebi bir masaldır. Masalda bir adamın gölgesi bedeninden ayrılır ve yavaş yavaş onun kopyası halini alır. Sonunda fiziksel ve ahlaki özelliklerin tam tersini gösterir ve devamında tamamen onun yerini alır.
Doppelgangerlar Gerçek mi?
Dünyada 8 milyardan fazla insan var ve her birinin kendine ait belli özellikleri mevcut. Ancak yine de iki kişinin birbirine çok benzeyebilmesi olağanüstü bir şey değildir. Çünkü insan yüzleri çok çeşitli biçimde gözükse de insanın yüz özelliklerinin alabileceği değerlerin sayısı sınırlıdır. İnsanlar yüz hatlarını bir bütün olarak algılarlar, halbuki kulak, burun, göz gibi yüzün her yerini hesaba katarak onları ayırt etmek gerekir.
Bu nedenle matematik, aynı yüz görünümünü paylaşan kendi görsel ikizinizin olma ihtimalinin neredeyse imkansız olduğunu söyler. Benzerinize rastlama ihtimaliniz olasılıksız değildir ancak bu ihtimal çok düşüktür.
Ne demek istediğimizi anlamak için yukarıdaki görsele göz atın. Görselde birbirine ikizi kadar benzeyen iki kız görüyorsunuz. Oysa ki yüzünün gözler ve ağız gibi bölümlerini ayrı ayrı ele aldığımız zaman bu benzerlik ortadan kalkıyor.
Bu tesadüfler kimi zaman başımızı belaya da sokar. 31 Mayıs 1999’da Richard A. Jones, Missouri’deki ailesiyle birlikte evdeydi ancak bu gerçek, o gün Kansas eyalet sınırındaki Walmart otoparkında meydana gelen bir soygunla suçlanmasını engellemeye yetmedi. Jones’u soygunla ilişkilendiren fiziksel bir kanıt yoktu ancak tanıklar onu kesin olarak teşhis etti. Sonunda 19 yıl hapis cezası aldı.
Cezasını çekerken, hapishanedeki arkadaşları onu başka bir mahkûm, Ricky Amos’la karıştırıp duruyordu. Jones on yedi yıl hapis yattı ve sonunda orijinal tanıklara onun ve Ricky Amos’un fotoğrafları tekrar gösterildi. Ancak tanıklar ikisini birbirinden onları ayıramadıklarında mahkumiyetini bozdurmayı başardı.
Alfred Hitchcock’un filmi The Wrong Man, benzer bir tema işler. Film haksız yere bir dizi silahlı soygun yapmakla suçlanan müzisyen Manny Balestrero’nun gerçek hayat dramına dayanır. 1953 yılında birkaç tanık, basçıyı suçlu olarak tanımladıktan sonra tutuklanır. Sonunda ‘benzeri’ yakalandığında serbest bırakılacaktı.
Doppelganger Sendromu Nedir?
Bazı özel durumlarda, bu tür tesadüflere olan saplantının aslında, beynin derinliklerinde yatan fizyolojik bir nedeni vardır. Bu nadir sanrısal bozukluğa Doppelganger Sendromu denir. Hastalar kendilerinin tam bir kopyasını gördüklerini zannederler. Aşırı durumlarda, bu duyuma, yavaş yavaş kendilerinin kopyaları ile değiştirildikleri inancı eşlik eder.
Nörolog Peter Brugger, bu tür deneyimlere bilimsel açıklamalar getirmesiyle tanınan bir isimdir. Konu ile ilgili en iyi bilinen örnek ise kendisinin tedavi ettiği yirmi bir yaşındaki bir genç ile ilgilidir. Garsonluk yapan bu genç, kendini Doppelganger’iyle karşı karşıya bulduğu bir gün, ölümden dönmüştü.
Delikanlı bir sabah işe gitmek yerine bolca bira içip yatakta kalmıştı. Ne var ki hiç de keyifli bir yatış olmayacaktı. Başının döndüğünü hisseden genç ayağa kalkınca kendini yatakta uzanırken görmüştü. Yataktaki kendisine öfkelenen adam, ona bağırmaya ve onunla kavga etmeye başlayacaktı.
Ancak bulunduğu bedenin farkındalığı birinden diğerine değişip duruyordu. İşte o zaman içini korku ve şaşkınlık kapladı: Kendisi kimdi? Ayaktaki adam mıydı, yatakta yatan mı? Sonunda daha fazla dayanamadı ve pencereden atladı. Neyse ki 4. kattan atlamasına rağmen hayatta kalmayı başaracaktı. Genç adamın sol temporal lobundaki tümör alındıktan sonra hem nöbetleri hem de tuhaf deneyimleri kesilmişti.
Bu tür halüsinasyonlar geniş anlamıyla otoskopik fenomen (özgörüm fenomeni) sınıfına girer. Otosokopik fenomenin en basit formu, ikizinizi görmeden, yanınızda birinin varlığını hissetmektir. Otoskopik fenomen kimi durumlarda varlık sezinlemekten de öteye de geçer. Doppelganger etkisi söz konusu olduğunda, kişi görsel bir ikizinin halüsinasyonunu görecektir.
Otoskopik fenomenin belki de en çok bilinen şekli “beden dışı deneyimdir”. Bu tür deneyimi yaşadığını bildiren insanlar fiziksel bedenlerinden ayrıldıklarını ve onu dış perspektiften, örneğin tavandan yataktaki bedene bakarken, gördüklerini bildirirler.
Sonuç olarak
Elbette bir kişinin kendisine çok benzeyen birini görmesi, nadir rastlanan psikolojik bozuklukların bir sonucu değildir. Araştırmaların da gösterdiği gibi akraba olmayan bir çift insanın benzer özellikleri paylaşması tamamen mümkündür. Birbirine çok benzeyen 32 çift insanın dahil edildiği bir araştırmada benzer insanların genotipleri paylaştıkları doğrulanmıştır.
Sonuç olarak arkadaşlarınızın tam olarak size benzediğini düşündüğü bir doppelganger’ın olması ihtimali düşük ama olasıdır. Hatta bu ikizinizi aramak için kullanabileceğiniz TwinStrangers isimli bir web sitesi de mevcuttur. Tek yapmanız gereken fotoğrafınızı yayınlamak ve sitenin sizin ikizinizi bulmasını beklemektir. Ancak bu kişileri bilimi kullanarak metodolojik olarak incelerseniz, eşleşmenin fazla da olmadığını görürsünüz.
Yazının devamında göz atmak isterseniz: Uzaylılar Tarafından Kaçırılma İddialarına Dünya Dışı Olmayan Bazı Bilimsel Açıklamalar
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Are Doppelgangers Real? There’s a 1 in a Trillion Chance. Yayınlanma tarihi: 24 Ekim 2023. Kaynak site: How Stuff Works. Bağlantı: Are Doppelgangers Real? There’s a 1 in a Trillion Chance
- Joshi RS, Rigau M, García-Prieto CA, Castro de Moura M. Piñeyro D, Moran S, Davalos V, Carrión P, Ferrando-Bernal M, Olalde I, Lalueza-Fox C. Navarro A, Fernández-Tena C. Look-alike humans identified by facial recognition algorithms show genetic similarities. Cell Rep. 2022 Aug 23;40(8):111257. doi: 10.1016/j.celrep.2022.111257. PMID: 36001980.
- The disturbing consequences of seeing your doppelganger. Yayınlanma tarihi: 31 Ağustos 2015. Kaynak site: BBC. Bağlantı: The disturbing consequences of seeing your doppelganger
- Brugger, Peter & Regard, Marianne & Landis, Theodor. (1996). Unilaterally Felt “Presences”: The Neuropsychiatry of One’s Invisible Doppelganger. Cognitive and Behavioral Neurology. 9.
Matematiksel
