Fotoğrafik hafızası olan biri hakkında hikayeler duymuş olabilirsiniz. Belki de sizin veya tanıdığınız birinin böyle bir şeye sahip olabileceğini düşündünüz. Peki fotografik hafıza gerçek mi?
Bazı kişiler gerçekten de yıllar önce okuduğu bir şiirin tüm dizelerini, ya da ortaokul sınıf arkadaşlarının tüm isimlerini hatırlar. Bilim insanlarına göre fotoğrafik hafıza diye bir şey yoktur. Ancak bazı insanlarda eidetik hafıza yeteneği mevcuttur.
Genel olarak insanlar fotoğrafik hafıza ve eidetik hafıza terimlerini birbirinin yerine kullanma eğilimindedir. Ancak bunlar aynı şey değildir. Eidetik hafıza, birinin görsel bir görüntünün detayını, onu gördükten hemen sonra, sanki bir fotoğraftaymış gibi hatırlamasıdır.
Fotoğrafik Hafıza Gerçek midir?
Fotoğrafik hafıza iddiasının temeli 1970 yılında Charles Stromeyer tarafından yapılan bir çalışmaya dayanır. Bilim camiasının dikkatini çeken bir vaka, yetenekli bir sanatçı ve Harvard Üniversitesi öğretmeni olan “Elizabeth” vakasıydı.
Elizabeth, Stromeyer’in bir makalesinin de konusuydu. Bu makalede Stromeyer, Elizabeth’in görsel becerilerini nokta desenli stereogram görüntülerle yapılan bir dizi teste dayanarak açıkladı. Bulgularına göre Elizabeth’in hafıza yetenekleri o kadar olağanüstüydü ki, fotoğrafik hafıza olarak bilinen şeye çok yaklaştı. Ancak bu çalışmayı izleyen başka çalışmalar yapılmadı. Ayrıca bu iddianın dayandığı testler de bilim insanlarının gözetiminde uygulanmamıştı.
Her ne kadar bilim fotoğrafik hafızanın varlığını hiçbir zaman kanıtlayamamış olsa da, birçok durumda insanlar böyle bir hafızaya sahip olduklarını iddia ettiler. Fotografik hafızaya sahip olduğu iddia edilen ünlüler arasında Wolfgang Amadeus Mozart, Nicolas Tesla ve Leonardo da Vinci de yer alıyor.
Fotoğrafik hafızaya en yakın şey yukarıda da bahsettiğimiz gibi eidetik bellek denen şeydir. Bu bellek türü çocukların %15’inde gözlenmektedir. Ancak yetişkinlerde var olup olmadığı bilinmemektedir. Kapsamlı araştırmalar, eidetik görüntülerin varlığı ile herhangi bir bilişsel, entelektüel, nörolojik veya duygusal ölçü arasında tutarlı bir ilişki göstermemiştir.
Bellek Şampiyonlarının Bir Şeyleri Hatırlama Yöntemleri Farklıdır
Bu noktada hatırlama yeteneği ile dikkat çeken istisnai insanlar elbette vardır. Örneğin Teddy Roosevelt sanki önünde oturuyormuş gibi bütün gazete sayfalarını ezbere okuyabiliyordu. Kim Peek okuduğu 9000 kitabın her kitabın her kelimesini ezbere biliyordu.
Arturo Toscanini, görme yeteneği notaları okuyamayacak kadar zayıfladıktan sonra ezberden operalar yönetti. Çin’den Lu Chao’da ezberleme tekniklerini kullanarak pi’nin ilk 67.890 hanesini okudu. Ancak aslında bu olağanüstü zihinlerin arka planında biraz genetik, biraz da eğitim yoluyla edinilmiş olağanüstü ezberleme becerisi bulunmaktadır.
Lu Chao gibi insanlar, bilgileri kaydetmelerine yardımcı olmak için anımsatıcı teknikler kullanırlar. Doğru sırayla 67.000 rakamı hatırlasa da, Chao bir dahi değildir. Lu’nun büyük miktarda bilgiyi kodlama konusunda doğuştan bir yeteneği yoktur. Binlerce basamağı hatırlamak için Lu, loci metodu adı verilen bir hafıza tekniği kullanmıştır. Hafıza sarayı yöntemi olarak da bilinen yöntem, öğrenmeye ve hafızaya yardımcı olmak için uzamsal veya çevresel ipuçları kullanır.
Sonuç Olarak;
Görüntü ve gerçekleri hatırlama becerisi kişiseldir. Bu beceri genlerimize, beynin gelişim düzeyine ve yeni bir haber karşısında sahip olduğumuz dikkat seviyesine bağlıdır. Ne yazık ki bazı web sitelerinin iddia ettiği gibi, hafızanızı fotoğrafik hafızaya dönüştürebileceğinize dair hiçbir kanıt yoktur.
Hafızanızı çeşitli teknikler ile geliştirebilir ve uzun süreli hafıza sağlığını destekleyebilirsiniz. Ancak yine de hafızamız zihinsel fotoğraflar oluşturmaz. Bunu yapmayı fotoğraf makinelerine bırakmak daha yerinde olur. Yazının devamında göz atmak isterseniz: Asla Unutmayan Adam: Solomon V. Shereshevskii
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Is photographic memory real? Not quite, but there’s something that comes close; Yayınlanma tarihi: 28 Ocak 2021. Bağlantı: https://www.zmescience.com/
- Is a Photographic Memory Real? Yayınlanma tarihi: 16 Nisan 2023. Bağlantı: Is a Photographic Memory Real?
- Can You Train Your Brain to Get a Photographic Memory?; Bağlantı: https://www.healthline.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
